Dagblaðið Vísir - DV - 02.07.1996, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚLÍ 1996
DV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aöstoöarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14,105 RVlK, SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, simi: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIOLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverö 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Týnda þjóðin kaus
Þegar úrslitaleikir eru á Wembley og Wimbledon, er
sagt koma í ljós, aö tvær þjóðir búi í Englandi. Önnur sé
upptekin af fótbolta og viti varla, að tennis sé til. Hin sé
upptekin af tennis og viti varla, að fótbolti sé til. Þannig
er alhæft um endurspeglun enskrar stéttaskiptingar.
Komið hefur í ljós, að á íslandi er stéttaskipting, sem
gefur skemmtileg og um leið hættuleg tilefni til alhæf-
ingar. Þessi stéttaskipting þarf ekki að fylgja tekjum í
þjóðfélaginu, aldri, búsetu eða kynjum. En alténd eru
stjómmálaskýrendur flestir sömu megin þils í skipting-
unni.
Snemma á árinu var viðkvæði stjórnmálaskýrenda, að
þjóðin gerði í forsetakosningum uppreisn gegn stjórn-
málamönnum og veldi í staðinn vammlaust fólk úr
menningargeiranum, svo sem alþýðlega fornleifafræð-
inga og leikhússtjóra, svo sem dæmin voru sögð sanna.
Ef stjómmálaskýrendur hefðu verið spurðir, hvort
Ólafur Ragnar Grímsson ætti möguleika í forsetakosn-
ingum, hefðu allir svarað neitandi. í fyrsta lagi væri
hann virkur stjómmálamaður og í öðru lagi einn um-
deildasti og óvinsælasti stjómmálamaður landsins.
Þeir hefðu bent á, að fáir stjómmálamenn væm eins
harðvítugir í pólitískum slagsmálum og hann, svo sem
ljóst væri úr fréttum og þingtíðindum. Þeir hefðu bent á,
að skoðanakannanir sýndu, að fleiri landsmenn væm
andvígir honum en nokkrum öðrum stjómmálamanni.
Svo fór Ólafur Ragnar í framboð, fór beint á toppinn í
skoðanakönnunum og hélt því sæti á leiðarenda. Aðrir
stjómmálamenn hættu að gæla við framboð og vöktu um
leið athygli á, að þetta væri valdalaust kurteisisembætti,
ails ekki fyrir pólitíska vígamenn.
Á lokaspretti kosningabaráttunnar tóku sig saman
nokkrir þekktir menn, sem töldu sig eiga um sárt að
binda vegna pólitískrar ofkeyrslu Ólafs Ragnars. Þeir
fengu birtar í Morgunblaðinu frægar auglýsingar, sem
þjöppuðu fólki enn fastar um frambjóðandann.
í auglýsingunum var forsetaefnið elt uppi af þeirri for-
tíð, sem stjómmálaskýrendur höfðu sagt, að yrði því að
falli. Þeir þekktu ekki kjósendur, sem létu sér fátt um
finnast og bættu svo sem einu prósenti ofan á fylgi hans,
svo sem til að hella salti í sár andstæðinganna.
Ýmsir stjómmálaskýrendur höföu í millitíðinni reikn-
að út, að fylgi Guðrúnar Pétursdóttur mundi af pólitísk-
um ástæðum að mestu renna til Péturs Hafstein og
minnka bilið milli tveggja efstu frambjóðendanna. í stað-
inn rann fylgi hennar tU Guðrúnar Agnarsdóttur.
Þannig sitja stjómmálaskýrendur eftir með sárt ennið
og þurfa að skilgreina kjósendur að nýju. Straumar for-
setakosninga liggja engan veginn eins og áður var talið
og engum er lengur ljóst, hvað kjósendur hafa í huga,
þegar þeir em að velja úr hópi frambjóðenda.
Hugsanlega er verið að senda skilaboð til kolkrabb-
ans, það er að segja þess nána sambands, sem er milli
nokkurra helztu fýrirtækja landsins og sem hefur Sjálf-
stæðisflokkinn að pólitískum málsvara. Andstaða Ólafs
Ragnars við þessi öfl sé færð honum til tekna.
Ef þetta er rétt, er ekki hægt að skilja, af hverju þessi
sama þjóð gengur aftur og aftur til alþingiskosninga og
kýs kolkrabbann yfir sig, þegar um raunveruleg völd er
að tefla. Ef um viðvörun er að ræða í forsetakosningum,
er hún því marklaus, þegar til kastanna kemur.
Stjómmálaskýrendur munu næstu árin puða við að
skilgreina og flokka þjóðina að nýju og reyna að alhæfa,
hver sé Wembley-þjóðin að baki Wimbledon-þjóðinni.
Jónas Kristjánsson
„Tvö nöfn vöktu sérstaka athygli mína á listanum yfir „orðaða" einstaklinga, þeir Björn Bjarnason og Steinunn
Sigurðardóttir," segir Snjólfur m.a. í grein sinni.
Orðugjálfur
Kjallarinn
Snjólfur Olafsson
dósent
í Háskóla íslands
Vigdís Finnbogadóttir
var fyrst í framboði til
forseta hafi hún sagst
ætla að fækka orðuveit-
ingum, en sú hefur ekki
orðið raunin.
Þótt sérstök orðunefnd
ráði mestu um það
hverjir fái orður, en
ekki forsetinn, hlýtur
hann að geta fækkað
orðuveitingum ef hann
svo vill. Þeir sem nú
eru í framboði þykjast
geta haft áhrif á kjör ís-
lendinga með ýmsum
hætti. Þeir geti jafh-
framt haft áhrif á mann-
réttindi í fjarlægum
löndum. Því verðum við
„Steinunn Sigurðardóttir hef-
ur eflaust skrifað margar
ágætisbækur. En er ekki óvið-
eigandi að Vigdís veiti Stein-
unni orðu fyrir ritstörf þar sem
Steinunn skrifaði fyrir fáum
árum bókina „Ein á forseta-
vaktu um VigdisiV
Á dögunum var
birtur í dagblöðun-
um listi yfir þá sem
forseti íslands
veitti riddarakross
og aðrar orður, en
þessi listi lýsir vel
fáránleika þessara
veitinga. Þótt
margir af einstak-
lingunum á listan-
um eigi eflaust
hrós skilið fyrir
störf sín, bæði
launuð og ólaunuð,
á það jafnframt við
um svo marga
aðra. Ekki verður
séð að þessir út-
völdu einstaklingar
séu verðugri en
fjölmargir aðrir,
enda eru ekki færð
rök fyrir vali
þeirra.
Tvennt gefur
mér tilefni til að
fjalla um þetta
smámál, sem það
óneitanlega er, í
kjallaragrein. Ann-
ars vegar hafa
sumir forsetafram-
bjóðendumir (eða
allir) lýst því yfir
að draga eigi úr orðuveitingum
forsetans og eingöngu veita þær af
sérstöku tilefni. Hins vegar eru at-
hyglisverð nöfn á listanum.
Færri orður
Menn þykjast muna að þegar
að draga þá ályktun að þeir geti
haft áhrif á það hve margar orður
þeir sjálfir veita!
Á næsta ári munum við sjá
hvort athafnir hins nýja forseta
verða í samræmi við yfirlýsingar
hans.
„Orðaðir" einstaklingar
Tvö nöfn vöktu sérstaka athygli
mína á listanum yfir „orðaða" ein-
staklinga, þeir Bjöm Bjarnason og
Steinunn Sigurðardóttir. Það skal
þó tekið skýrt fram að ég tel þau
ekki eiga orðumar siður skilið en
aðrir sem listann prýða.
Af og til fara menn á mis við
eitthvað vegna skyldleika eða
tengsla, sem þeir annars hefðu
fengið að njóta. Menn í opinberum
störfum leyfa sér til dæmis í fæst-
um tilvikum að ráða skyldmenni
sín í starf eða verkefni, jafnvel
þótt þeir telji viðkomandi hæfast-
an allra til að leysa það. Þetta
verðum við að sætta okkur við því
annars er of mikil hætta á að
menn hygli vinum og kunningjum
(í meira mæli en þegar er).
Bjöm Bjarnason er ráðherra og
það eitt ætti að nægja til að hann
fái ekki orðu frá forséta íslands.
Fyrst orðunefnd sá ekki sjálf hve
óviðeigandi slíkt er þá hefði ráö-
herra átt að taka af skarið og
hafna orðunni. Reyndar er erfitt
að átta sig á hvers vegna hann eigi
orðu skilið. Kannski hefur orðu-
nefnd komist að því að hann sé
besti ráðherrann!
Steinunn Sigurðardóttir hefur
eflaust skrifað margar ágætisbæk-
ur. En er ekki óviðeigandi að Vig-
dís veiti Steinunni orðu fyrir rit-
störf þar sem Steinunn skrifaði
fyrir fáum árum bókina „Ein á
forsetavakt" um Vigdísi?
Snjólfur Ólafsson
Skoðanir annarra
Hugðarefni menningarlífs
„Einhverjum kann að blöskra nöldur mitt í tengsl-
um við íþróttir og þykja ég hafa ímigust á þeim; en
öðm nær ... ég glápi oft á enska boltann og iðkaði
golf meðan ég var enn ungur. En ég skil ekki enn
hvers önnur hugðarefni menningarlífsins eiga að
gjalda, sem eins og lestur í öllum sínum fjölbreyttu
myndum: bókaútgáfu, upplestri, skriftum, lestri í
hljóði, bóksölu, sjálfsútgáfu og tímaritum, svo fátt
eitt sé nefnt? ... íslenskir fjölmiölastjómendur verða
að átta sig á því aö líkt og meira er skrifað um fisk
og sjávarútveg á íslandi en t.d. í Tékklandi er jafn
eðlilegt að meira sé fjallað um bókmenntir í íslensk-
um fjölmiðlum en í fjölmiðlum allra annarra landa.“
Hrafh A. Harðarson í Lesbók Mbl. 29. júní.
Nýr forseti
„Það er ekki aðeins hér innanlands sem í hönd fer
batnandi tíð með blóm í haga. Staða heimsmála mun
breytast mjög til hins betra eftir að nýr forseti hefur
tekið við völdum á íslandi. Næsti forseti mun taka
hart á mannréttindabrotum, hvar sem þau eiga sér
stað, sem ku vera víða um heimsbyggðina. Ekki með
því að sniðganga þjóðhöfðingja eða aðra valdamenn
viðkomandi ríkja, heldur með því að sækja þá heim
og benda þeim á villur síns vegar.“
Sæmundur Guðvinsson í Helgarpósti 27. júní.
Einlægni betri en óvissa
„Að vera einlægur er ekki alltaf auðvelt og til þess
liggja margvíslegar ástæður ... Ég held að það sé
ástæðulaust að óttast einlægnina. Þvert á móti held
ég að hún bæti mjög samskipti manna. Ef fólk veit
hvað að því snýr verður því rórra. Fátt er verra að
búa við en óvissu ... Einlægnin gæti komið í veg fyr-
ir margan harmleikinn og einnig minni háttar sárs-
auka ... Fyrir kemur að einlægnin er augljóslega of
þungbær. Aðeins í slíkum tilvikum viröist einlægn-
in ekki af hinu góða - og kannski er hún það samt
oftar en maður heldur.“
Guðrún Guðlaugsdóttir í Mbl. 30. júní.