Dagblaðið Vísir - DV - 12.08.1996, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 12. ÁGÚST 1996
óháð
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjórí: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI14, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverö 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Samninga um Tsjetsjeníu
Borís Jeltsín fékk blóðugar kveðjur frá skæruliða-
sveitum í Tsjetsjeníu á föstudaginn þegar hann sór emb-
ættiseið sem fyrsti þjóðkjörni forseti Rússlands. Skæru-
liðarnir notuðu tækifærið til að hefja óvænta og árang-
ursríka árás á höfuðborgina Grosní, sem reyndar er enn
að miklu leyti rústir eftir ofsafengnar hernaðaraðgerðir
Rússa þar á síðasta ári. Mannfall er mikið, ekki síst með-
al óbreyttra borgara sem enn einu sinni flýja þessa
stríðshrjáðu borg - og eru margir hverjir drepnir á flótt-
anum í eldflaugaárásum rússneskra þyrlusveita.
Það er auðvitað engin tilviljun að skæruliðarnir sem
berjast fyrir sjálfstæði Tsjetsjeníu skuli velja þessa daga
til að sýna mátt sinn í Grosní. Þeir líta á Borís Jeltsín
sem ærulausan mann sem hafi svikið gefin loforð.
Fyrir forsetakosningamar í sumar, þegar möguleikar
Jeltsíns til sigurs voru mjög óvissir, lofaði hann friði í
Tsjetsjeníu. Samkomulag var gert við foringja skæruliða
um vopnahlé og friðarsamninga. En um leið og úrslit
kosninganna lágu fyrir voru friðarloforðin svikin. Rúss-
neskar hersveitir hófu á ný hernað í Tsjetsjeníu.
Ábyrgðin er að sjálfsögðu Jeltsíns, hvort sem hann hef-
ur sjálfur ráðið nokkru um hernaðaraðgerðirnar eða
ekki vegna langvarandi alvarlegra veikinda sinna.
Þessi veikindi forsetans hafa í reynd gert honum
ókleift að sinna stjómarstörfum frá því í sumar. Þau
urðu einnig til þess að verulega var dregið úr umfangi
hátíðarhaldanna þegar hann var settur í embætti á
föstudaginn. Upphaflega stóð til að efna til mikiUar úti-
hátíðar, en því var breytt í stutta athöfn innan dyra þar
sem Jeltsín þurfti ekki að koma fram nema í nokkrar
mínútur - svipbrigðalaus og stjarfur eins og fársjúkur
maður. Ekkert varð heldur af flutningi þeirrar stefnu-
ræðu forsetans sem boðuð hafði verið. Fram hefur kom-
ið að Jeltsín sé nú á ný á leið í eins mánaðar leyfi.
Það kemur því í hlut nánustu samstarfsmanna forset-
ans að glíma við þau stórfelldu vandamál sem blasa við
rússneskum stjómvöldum á flestum sviðum. Þar mun
mest mæða á Viktor Tsjernómyrdín, sem hefur hlotið
stuðning rússneska þingsins sem forsætisráðherra,
Lebed, öryggisráðgjafa forsetans, og Sjúbaís starfs-
mannastjóra - en þessir þrír menn munu berjast um
völdin að tjaldabaki næstu vikur og mánuði.
AUs er óvíst hvemig þeir munu taka á málefnum
Tsjetsjeníu, sem er orðið að nýju Afganistan í rússnesk-
um stjórnmálum. Sumir stjórnmálaskýrendur líkja
reyndar sókn skæruliða inn í Grosní núna við svokall-
aða Tet-sókn skæruliða í Suður-Víetnam árið 1968 - en
hún varð endanlega til þess að sannfæra Bandaríkja-
menn um að þeir gætu aldrei unnið þá styrjöld, og því
undanfari þess samningaferlis sem að lokum batt enda á
Víetnamstríðið.
Þeir sem kynna sér sögu Tsjetsjena komast fljótlega að
raun um að í brjóstum þeirra hefur hugsjónin um sjálf-
stæði lifað um aldir þrátt fyrir miklar þrengingar vegna
ítrekaðra tilrauna rússneskra stjórnvalda til að kúga þá
til undirgefni. Á tímum keisaraveldisins máttu þeir þola
gífurlegt mannfall vegna hernaðaraðgerða Katrínar
miklu, en risu upp á ný. í valdatíð Stalíns var reynt að
sundra þjóðinni um hinar miklu víðáttur Sovétríkjanna
þáverandi, en jafnvel eftir slíkar hörmungar risu
Tsjetsjenar upp á ný og kröfðust sjálfstæðis. í ljósi fortíð-
arinnar, og þess sem nú er að gerast í Grosní, ættu rúss-
nesk stjómvöld loksins að átta sig á því að samningar
um sjálfstjóm er eina leiðin til friðar í Tsjetsjeníu.
Elías Snæland Jónsson
dagblað
Kennarar eru fyrst og fremst til aö fræöa nemendur en eiga ekki aö þurfa aö ala nemendur upp eöa kenna þeim
almenna mannasiöi, segir m.a. í grein Gunnlaugs.
Agaleysi
Kjallarinn
Gunnlaugur M.
Sigmundsson
alþingismaöur
eiga ekki að þurfa að ala
nemendur upp eða
kenna þeim almenna
mannasiði. Orsaka
vandans er fyrst og
fremst að leita í skorti á
uppeldi og leiðbeining-
um af hálfu foreldra
strax frá bamæsku.
Allt of margir foreldrar
gefa bömum sínum lít-
inn tíma og sýna litla
eða enga tilburði til að
aga börnin og kenna
þeim hvað sé rétt eða
rangt í lífinu, að ekki sé
nú minnst á að ræða við
þau um gildismat og að
ekki sé allt fengið með
því að komast yfir pen-
inga með sem auð-
veldustum hætti.
„Hluti af agavandamáli barna eru
uppeldiskenningar sem byggjast
á því að börnin verði að læra af
því að reka sig á. Slíkar kenningar
eru ekkert annað en afsökun fyrir
leti uppalenda að sinna hlutverki
sinu.“
Agaleysi, skort-
ur á sjálfsögun og
skert sjáifsímynd
fólks er vandamál í
íslensku þjóðfélagi.
Afleiðingarnar
blasa við um allt, í
umferöinni, slæleg-
um vinnuafköst-
um, slökum náms-
árangiá í skólum,
virðingarleysi fyrir
meðborgumm og
verðmætum, að
ekki sé minnst á
vaxandi ofbeldi.
Agaleysi íslensks
þjóðfélags er eitt
það fyrsta sem
maður tekur eftir
þegar flutt er heim
aftur eftir búsetu í
öðmm löndum og
börn sem flytjast
til íslands eftir að
hafa gengið í skóla
erlendis standa
agndofa frammi
fyrir virðingar- og
agaleysi í íslensk-
um skólum.
Foreldrar fyrst
og fremst
En hverju er um
að kenna? Til era
þeir sem segja
kennara ekki starfl sínu vaxna
sem uppalendur en slíkt eru ekki
réttmætar ásakanir að mínu mati.
Hlutverk kennara er fyrst og
fremst að fræða nemendur en þeir
Hluti af agavandamáli barna
era uppeldiskenningar sem byggj-
ast á því að bömin verði að læra
af því að reka sig á. Slíkar kenn-
ingar eru ekkert annað en afsökun
fyrir leti uppalenda að sinna hlut-
verki sinu.
Kennarar ráöþrota
Skortur á uppeldi og agaleysi er
vandamál í skólum landsins og
kennarar standa ráðþrota gagn-
vart vandamálinu. Svo langt geng-
ur að á hverjum vetri leggja upp-
vöðslusamir krakkar hendur á
kennara sína, skella þeim jafnvel í
gólfið. Þó slíkir einstaklingar séu í
miklum minnihluta skortir mikið
á að aðrir nemendur hafi til að
bera þá sjálfsímynd að þeir geri
vandamálaseggjum ljóst að slík
hegðun er fyrirlitleg.
Mér er kunnugt um tilvik þar
sem kennarar hafa farið gráti nær
út úr kennslustofu eftir slíkar
árásir eða glósur á borð við „þegj-
uðu kerling" þegar reynt er að
halda uppi aga. Þó oftast sé um að
ræða fáa einstaklinga með stór
vandamál þá líður nám annarra
fyrir og kennarar standa ráðþrota
því þeir geta ekki beitt því aðhaldi
sem stjórnendum er nauðsyn að
hafa.
Lýst eftir hugmyndum
Skólum er óheimilt að vísa óald-
arseggjum á braut og hver láir
kennara þó hann leggi ekki í að
taka í hnakkadrambið á óróasegg
ef hann verður hugsanlega kærð-
ur fyrir. Meðan foreldrar sinna
ekki uppeldishlutverki sínu verð-
um við að skapa kennuram stöðu
til að halda uppi aga í skólum. Ég
lýsi eftir hugmyndum.
Gunnlaugur M. Sigmimdsson
Skoðanir annarra
Besta landkynningin
„Forseti íslands mun leggja til við þjóðhöfðingja
Bandaríkja og Kanada að halda saman upp á landa-
fundi gömlu sæfaranna árið tvö þúsund. Hugmynd
Ólafs Ragnars er besta landkynning sem íslending-
um hefur dottið í hug. Fylgja verður henni eftir af
krafti og leita fleiri bandamanna. íslenska þjóðin er
ekki bara af norrænu bergi brotin heldur líka kom-
in af Engilsöxum og keltnesku fólki á Bretlandseyj-
um. Landafundir íslendinga eru því ekkert einkamál
landsmanna heldur sameiginlegur arfur Norður-
Evrópu." Ásgeir Hannes í Tímanum 9. ágúst.
Lítið samfélag - einfaldur
hátæknibúnaður
„Það er vissulega rétt, að æskilegt er að hafa ein-
hvern valkost í rekstri sjúkrahúsa. . . . Hins vegar
hafa orðið örar framfarir í læknisþjónustu á þessum
tveimur áratugum, sem m.a. byggist á svonefndri há-
tækni. Það era ákaflega sterk efnisleg rök fyrir þeirri
skoðun, sem fram kemur hjá hinum erlendu ráðgjöf-
um, sem áður hefur verið vitnað til hér í blaðinu, að
íslenzkt samfélag sé einfaldlega svo lítið, að hvorki
hafi það þörf fyrir, né hafi efni á tvöföldum hátækni-
búnaði."
Úr forystugreinum Mbl. 8. ágúst.
Ég á heima á „Ælandi"
„Staðir um allt land kepptust um að fá til sín
drykkjulýðinn úr Reykjavík. Slík er ákefðin að
manni finnst eiginlega spurning hvort hér sé ekki
komin ný tegund af ferðaþjónustu sem íslendingar
ættu að hasla sér völl í: að taka við illþýði og leyfa
því að leika sér, nóg er plássið. Kannski athugandi
fyrir eitthvert blankt bæjarfélagið að bjóða næst
„Hells Angels" að halda Evrópumót sitt. . . . Valko-
stimir vora sem sé óteljandi en Akureyri bauð að
þessu sinni best: heilan bæ til að rústa.“
Guðmundur Andri Thorsson í Alþbl. 9. ágúst.