Dagblaðið Vísir - DV - 08.05.1999, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUR 8. MAÍ 1999
11
'
.
m

Vísbendingar
kannana
Tilfinningaþrungin
spenna
Þá er komið að hinni stóru
stund. Kosningabaráttan er að
baki og stjórnmálamennirnir
verða að taka örlögum sínum.
Valdið er kjósenda, þennan eina
dag að minnsta kosti. Kosningar
og kosningabarátta eru skemmti-
legt og um leið fróðlegt fyrirbrigði
en flestir eru þó fegnir þegar atið
er afstaðið. Það á við um almenn-
ing sem veröur býsna þreyttur á
sömu andlitunvun dag eftir dag í
öllum fjölmiðlunum, þrasi um
kvóta og framsal, félagslega að-
stoð við hina og þessa, bætta fiár-
hagsstöðu, lægri skatta, styttri
vinnutíma og meiri samveru fjöl-
skyldunnar. Léttirinn hlýtur þó
að vera mestur meðal stjómmála-
mannanna. Segja má að próftöm
sé lokið hjá þeim. Þeir bíða bara
einkunnarinnar. Hún getur verið
hefur vakið athygli á mínu heim-
ili að obbinn af öllum áróðrinum
er stílaður á yngsta kjósandann á
heimilinu, kjósanda sem gengur í
fyrsta skipti að kjörborðinu í dag.
Flokkarnir, gott ef ekki allir, viija
hafa sín áhrif á þá yngstu. Ná í þá
strax og eflaust í þeirri von að það
samband endist fyrir lífstíð.
Kynningarplöggin snúa eðlilega
að helstu áhugamáium unga fólks-
ins og um leið er bent á hverjum
sé helst að treysta fyrir fjöregg-
inu. Það er líkt með þessa bæk-
linga og aðrar auglýsingar. Það er
erfitt að segja til um áhrifín.
Margt fer eflaust ólesið i tunnuna
en vera kann að sumt síist inn. Sá
er að minnsta kosti tilgangurinn.
flokks vilji halda forsætinu era
dæmi þess að aðrir sem vonast
eftir ráöherratign vilji fremur
gefa það eftir gegn fleiri ráðherra-
sætum. Þegar að valinu kemur
telja margir sig eiga rétt, oft tals-
vert fleiri en komast að. Fyrsti
þingmaður kjördæmis þykir hafa
sterka stöðu. Sá er óumdeildur
foringi í héraði. Varaformaður
flokks sperrir stél og þingflokks-
formaður þenur brjóst. Þeir vilja
að allur heimur heyri hve þeir
syngja listavel. Þá krefjast konur
bættrar stöðu að vonum. í tveim-
ur síðustu ríkisstjómum hefur
aðeins ein kona verið meðal
ráðherranna. Líklegt má telja
að konum fjölgi í þeirri næstu.
Laugardagspistill
Jónas Haraldsson
aðstoðarritstjórí
há eða lág eftir atvikum og að
vonum kætast þeir sem ná en hin-
ir sem falla sleikja sár sín og telja
sér trú um að betur gangi næst.
Þegar úrslit liggja fyrir í nótt
taka spekingamir við, skýra og
skilgreina og leggja línur fyrir
umræðu næsta dags og næstu
daga. Það er svipað með pólitík-
ina og sportið. Þeir sem halda
með sigurliðinu lýsa glæstri
frammistöðu einstaklinga, góðum
málefnum og skipulagi sem gekk
upp. Hinir tína eitthvað til, skella
í versta falli skuldinni á dómar-
ann, þ.e sjálft kosningakerfið.
Smælað framan
í kjósendur
Auglýsingar hafa birst okkur í
löngum bunum á síðum dagblað-
anna, sem og í auglýsingatímum
ljósvakamiðlanna. Deilt er um
áhrif þeirra en menn verða að
taka þátt hvort sem þeim líkar
betur eða verr. Svo vitnað sé
óbeint í Megas verða framhjóð-
endur að smæla framan í kjósend-
ur í þeirri von að þeir smæli á
móti. Kosningabaráttan kostar
peninga. Hjá því verður ekki kom-
ist í lýðræðisríki.
Annað kynningarform eru bæk-
lingarnir sem detta inn um bréfa-
lúgur háttvirtra kjósenda. Enga
tölu er hægt að leggja á þá. Nær
væri að vigta þann pappír sem
berst daglega fá öllum flokkum,
fylkingum og flokksbrotum. End-
urvinnslan fær nóg hráefni. Það
Unga fólkið gerir upp sinn hug
líkt og þeir sem eldri era. Hvort
flokkunum verður að ósk sinni
um langtímasamband er önnur
saga. Kannanir benda til þess að
fyrri flokkshollusta kjósenda sé
ekki lengur fyrir hendi. Stór hluti
fólks fer á milli flokka. Tryggð
við þá er minni en áður var þótt
hver flokkur búi að sjálfsögðu að
hörðum kjama stuðningsmanna
sem hvikar hvergi.
Þingkosningarnar nú eru
óvenjulegar fyrir þær sakir að
þrír fyrri flokkar bjóða nú fram
sameiginlega þótt formlega hafi
ekki verið gengið frá sameiningu
þeirra í einn flokk. Því verður
niðurstaðan fróðleg þótt skoðana-
kannanir undanfarinna daga gefi
okkur sterkar vísbendingar um
fylgi framboðanna.
Sumir segja að skoðanakannan-
imar, sem reynslan kennir okkur
að segi vel fyrir um úrslit innan
eðlilegra skekkjumarka, hafi
dregið úr spenningi fýrir talningu
á kosninganótt. Einkum mun
eldra fólk á þeirri skoðun, fólk
sem man meiri óvissu um kosn-
ingaúrslit. Eflaust er þetta rétt en
við því er lítið að gera. Skoðana-
kannanir eru hér, líkt og í öðrum
löndum, fastur og nauðsynlegur
liður í kosningabaráttu og stjórn-
málalífi almennt.
Tekist á i seinni
hálfleik
En það er ekki nóg að kjósa.
Þegar úrslitin liggja fyrir má
segja að aðeins sé hálfleikur.
Þá á eftir að mynda ríkis-
stjórn. Sá kafli er eiginlega
skemmtilegri en kosn-
ingabaráttan. Þá er
barist í návígi.
Fyrsta skrefið er
flokkasam-
starfið og
s í ð a n
val á
ráðherrunum. Þá
hefst taugaveiklun
þingmanna fyrir
alvöra enda marg-
ir kallaðir en ekki
allfr útvaldir. Það
er nefnilega æðsti
draumur hvers
þingmanns að
verða ráðherra og
síðar að halda emb-
ættinu hafi draum-
urinn ræst.
Hafi flokks-
f o r m e n n
náð sam-
an um
stjórn-
a r -
sam-
starf gefum við
okkur það að
þeir eigi sjálf-
krafa rétt á
setu í ríkis-
stjórninni. Þá
er um að gera
að ná sem flest-
um ráðherrum
til sín. Þótt for-
maður
Kjördagur er hátíðisdag-
ur. Hugur þjóðarinnar
er bundinn einu og
sama málinu. Allt snýst
um framkvæmd kosning-
anna yfir daginn og úr-
slitin um kvöldið og nótt-
ina. Sjónvarpsstöðvamar
hafa mikinn viðbúnað
sem og útvarpið. Nýir
miðlar, netmiðlarnir,
njóta sín einnig við
þessar aðstæður með
beinum tíðindum frá
talningu sem og öðr-
um fréttum beint
frá samkomum
flokkanna og við-
brögðum fram-
bjóðenda, gleði og
sorg. Þeir gjör-
bylta til dæmis
möguleikum
landa okkar
erlendis að
fylgjast með
talningu og
tíðindum á
kosninganótt.
DV greinir síðan
fyrst dagblaða á
mánudaginn frá
heildarúrslitum kosn-
inganna, viðbrögðum og
útleggingum.
Lýðræðið fær því að hafa
sinn gang. Hver og einn
tekur sína ákvörðim í kjör-
klefanum og hefur með því
sín áhrif á landstjómina
næsta kjörtímabil. Sam-
kvæmt íslenskri hefð hafa
kjósendur minni áhrif á það
hvaða flokkar vinna saman
í ríkisstjórn eftir kosningar.
Flokkamir hafa þann hátt-
inn á að ganga óbundnir til
kosninganna. Menn vilja
sem sagt halda öllum leiðum
opnum þótt sumar leiðir virð-
ist að sönnu greiðfærari en
aðrar.
Kosningamar blða okkar í
dag og það er siðferðileg skylda
okkar að taka þátt og nýta rétt
okkar til áhrifa og stuðla
þannig að framgangi lýðræöis-
ins. Að leikslokum fagna sumir
en aðrir ekki eins og gengur.
Hvað sem úrslitum líður njóta
flestir uppgjörsins. Fæstir vilja
sleppa þeirri talnahríð sem fæst á
kosninganótt, uppskera, spennu
og miklum tilfinningum.