Dagblaðið Vísir - DV - 11.06.1999, Blaðsíða 10

10
enning
FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 1999 UV
Brot
Yfirlit - besta hönnun 20stu aldar heitir
lítil sýning sem sett hefur verið upp öðrum
megin í víðáttumiklu húsnæði verslunar-
innar Epal í Skeifunni. Er hún samvinnu-
verkefni Eyjólfs Pálssonar, hönnuðar og ráð-
gjafa vegna listhönnunarverðlauna DV til
margra ára, og tveggja „stílista", Báru og
Hrafnhildar Þorgeirsdætra. Stórt orð Hákot,
en ef litið er til þess afmarkaða sviðs sem
þarna er til vísað til - sýningin einskorðast
að mestu við stóla- og borðhönnun - er ljóst
að hér er ekki tekið ýkja djúpt í árinni.
Hvort sem hér er um að ræða allra bestu
stóla eða borð sem hönnuð hafa verið eður
ei hafa flestöll húsgögnin á sýningunni
markað djúp spor í nútíma hönnunarsögu.
Einna fyrirferðarmest á sýningunni eru
húsgögn og lampar eftir Arne Jacobsen og
ekki að ástæðulausu. Jacobsen er ekki ein-
asta einn áhrifamesti hönnuður sem uppi
hefur verið á Norðurlöndum heldur eru hús-
gögn hans aftur komin i tísku meðal ungu
kynslóðarinnar. Það var til dæmis ekki lang-
ur vegur milli þeirrar lífrænu naumhyggju
sem birtist á sýningu ungra breskra hönn-
uða að Kjarvalsstöðum fyrir skömmu og
þeirrar formgerðar - og áferðar - sem Jacob-
sen er þekktastur fyrir.
Það er einnig vel til fundið af aðstandend-
um að benda sýningargestum á söfnunar-
gildi húsgagna Jacobsens með áþreifanleg-
um hætti, þó ekki væri nema til að árétta að
fleira sé „klassík" en rókókóstólar og
Biedermeier-borð. Á sýningunni er að finna
nettan tveggja manna leðurklæddan sófa eft-
ir Jacobsen sem fannst á fomgripasölu í
Reykjavík um daginn þar sem hann kostaði
25.000 krónur. í framhaldinu mat danskt
uppboðsfyrirtæki sófann á 550.000 íslenskar
krónur.
En besti mælikvarðinn á „varanleika“
þeirrar hönnunar sem Jacobsen innleiddi er
auðvitað sú staðreynd að enn í dag falla hús-
gögn hans fullkomlega eðlilega að likama
okkar og umhverfi.
Stangast á við notagildi
Sum húsgögn, og raunar fleiri brúkshlutir
verða hins vegar langlíf út á útlit sitt fremur
en þægindi. Þetta á við um hluti eins og
Macintosh borðstofustólana og legubekk
Rietveldts sem sennilega er best að flokka
með þrívíddarlistum. Fulltrúi þessa viðhorfs
á sýningunni í Epal er þúsundþjalasmiður-
inn Philippe Starck sem í húsgögnum sínum
af því besta
Gullsmíði til Finnlands
Tengsl íslenskra og fmnskra gullsmiða hafa lengi
verið hin ágætustu. Nokkrir íslenskir gullsmiðir
hafa lært og sýnt smíði sína í Finnlandi og enn
fleiri finnskh gullsmiðir hafa komið tO íslands til
að kenna eða sýna verk sín. Sif Ægisdóttir
gullsmiður, sem tilnefnd var til
síðustu Menningarverðlauna DV
fyrir listhönnun, útskrifaðist
einmitt úr gullsmíðadeild Lahti
Institute of Design í Finnlandi árið
1996. Nú sýnir hún skartgripi sem
gerðir eru í samvinnu við Guðrúnu
Marinósdóttur textílhönnuð, í Into
Galleriaí Helsinki til 13. júní nk.
Gripirnir eru úr sterlingsilfri og ofnu, lituðu ís-
lensku hrosshári. Sif fékk styrki úr Finnsk-íslenska
menningarsjóðnum og Sleipnissjóðnum til að setja
upp þessa sýningu.
Eyjólfur Pálsson situr í „Egginu", stól Arne Jacobsens, á sýningunni í
Epal.
og brúkshlutum leyfir sér útúrdúra sem
stangast á við notagildi og jafnvel heilbrigða
Listhönnun
Aðalsteinn Ingólfsson
skynsemi. En
Starck, og landi
hans, Jean-Paul
Gaultier, eru gagn-
legir menn í alþjóð-
legu hönnunarlands-
lagi þar sem þeir
árétta gildi hins
óhefta hugmynda-
flugs í sköpunarferl-
inu.
Það er skemmtilegt
að sjá hvernig fulltrúi
íslands á sýningu
Epals, Erla Sólveig
Óskarsdóttur, fer
nettilega bil beggja
milli hins praktíska
og listræna um leið
og hún setur sitt eigið
mark á þau húsgögn
sem hún hannar.
Stólar hennar Jaki og
Dreki hafa
vakið athygli
smekkmanna
innan lands
og utan, og
hafa nú verið
teknir til
ijöldafram-
leiðslu, sjá frétt á
menningarsíðu í gær.
Fleiri sjónarmið
eiga sér fulltrúa á
þessari sýningu,
Castignioni-bræður
sem halda á lofti
merki ítalsks ljósa-
búnaðar, ísraelsmað-
urinn Ron Arad, sem
umturnar hugmynd-
um okkar um
hillukerfi, og eru
þá einungis ör-
fáir hönnuðir
nefndir. Á sýn-
ingunni gefst
áhugafólki einnig tækifæri til að
kynna sér vefsíður helstu hönnuða
en til þess þurfa þeir að smella sér
ofan í makalausan „tölvustól" finnsku hönn-
uðanna Eppo Asikainen og Likka Terho.
Hér er á ferðinni mjög svo lofsvert framlag
hjá Epal, í senn hollt innlit í hönnunarsög-
una og mikilsvert framlag til sjónmenntun-
ar.
Gunnars sápa
Gunnarssonar
Nú er komið gott skrið á „sápu“ Gunnars Gunn-
arssonar (á mynd), í mörg horn að líta, sem rás 1
hefur sent út á laugardagsmorgnum kl. 10.15, og
engin ástæða til að ætla að fjórði þátturinn, sem er
á dagskrá í fyrramálið,
muni slaka til í kostulegum
þjóðlífs- og mannlífslýsing-
um. Eins og margir muna
var þessi „sápa“ Gunnars
tekin af dagskrá útvarpsins
á kosningadaginn þar sem
raunir helstu sögupersóna,
bankastjóra, konu hans og
viðhalds, þóttu vera óþægi-
legt innlegg í þjóðmálaum-
ræðuna akkúrat á þeim afdrifaríka degi. Leikstjóri
er sem fyrr Jakob Þór Einarsson en leikendur í
þessum þætti eru Jóhann Sigurðarson, Örn Áma-
son, Halldór Gylfason og Rósa Guðný Þórsdóttir.
Blásið frítt í Ráðhúsinu
Blásarakvintett Reykjavíkur (á mynd) hefur not-
ið mikillar virðingar innanlands sem utan fyrir tón-
leika sína og ekki síður fyrir hljóðritanir. Til dæm-
is hafa geislaplötur kvintettsins iðulega fengið gott
umtal í erlendum fagblöðum. Á morgun gefst Reyk-
víkingum tækifæri tO
að hlusta á þessa
ágætu tónlistarmenn í
Ráðhúsi Reykjavíkur
kl. 16 þar sem þeir
kynna efni sem þeir
hafa verið að taka upp
á geislaplötur á þessu
árí. Tónleikamir, sem em ókeypis, munu standa
yfir í u.þ.b. klukkustund. Þeir era síðasta verkefni
kvintettsins á þessu starfsári en næsta starfsár
hefst í ágúst með tónleikaferð til Ástralíu og
Singapúr.
Sænskar og margverðlaunaðar
Umsjón
Aðalsteinn Ingólfsson
Geislaplöturnar þrjár frá Caprice
Ég veit ekki hvort
leyfilegt er að láta í
ljós skoðanir á útliti
listamanna sem ekki
gera beinlínis út á
það sjálfir. Samt get
ég ekki látið hjá líða
aö minnast á fríð-
leika þriggja ungra
kvenna sem sænska
hlj ómplötufy r irtækið
Caprice hefur nú tek-
ið upp á arma sína,
ekki síst vegna þess
að fyrirtækið virðist ekki frábitið því að
selja geislaplötur út á hann.
Ekki svo að tónlistargáfur þeirra standi
ekki undir plötunum. Stúlkurnar þrjár,
Karin Dombusch klarínettuleikari (f.
1971), Francisca Skoogh píanóleikari (f.
1973) og Petja Svensson sellóleikari (f. 1972)
eru allar margverðlaunaðar fyrir tónlistar-
flutning, setja markið hátt i tónlistarvali
sínu og það sem auðvitað skiptir mestu
máli, sýna af sér snilldartakta.
Caprice hefur áður gefið út spennandi
geisladisk með leik Karinar Dornbusch. Þá
lék hún verk eftir Stravinsky, Berg, Den-
isov, Bernstein, Reich og fleiri. í þetta sinn
leikui' hún með kammersveitinni Musica
Vitae og beinir sjónum sínum í vesturátt,
það er að tónsmíðum eftir Copland, Gina-
stera og Barber. Mestum tíðindum sætir
sennilega upptaka á klarínettukonsert
Coplands, sem saminn var fyrir Benny
Goodman. Goodman-konsertinn er sosum
nógu frægur en þeir eru ekki margir sem
hafa haft í sér nægilegt „sving“ til að gera
honum góð skil. í leik sínum fer Karin
Dornbusch afar skemmtilegan milliveg
milli settlegrar klassíkur og innfjálgs jass í
leik sínum.
Það er líka fengur í þvi að fá öll 12 til-
brigði Ginasteras á einn stað; ég veit ekki
um aðra aðgengilega upptöku af þeim. Og
upptökurnar, vel að merkja. Á þessum
þremur geislaplötum eru þær nánast óað-
finnanlegar.
Fingurbrjótar
Francisca Skoogh ræðst ekki heldur á
garðinn þar sem hann er lægstur með því að
velja tvö mjög ólík og þrælerfið verk til að
debútera með, annars vegar valsa eftir Ravel
(1911), hins vegar sjöundu sónötu Prokoflevs
(1942). Valsar Ravels eru ríkir af fínlegum
Geislaplötur
Aðalsteinn Ingólfsson
blæbrigðum, á köflum svo viðkvæmir í sam-
setningu að þeir eru við það að rakna í sund-
ur, sónata Prokofievs er stykki fyrir styrkar
hendur og miklar ástríður. Hvoragt þessara
verka vefst fyrir listakonunni ungu. Og eins
og til að storka okkur enn frekar leikur hún
tvo fingurbrjóta til viðbótar, sónötu eftir
Eiginleikar sjávar
Háskólaútgáfan gefur út hinar nýtustu bækur.
Nýlega sendi hún frá sér bókina
Hafið eftir Unnstein Stefánsson.
Skýrir hún á aðgengilegan hátt
nýjustu þekkingu okkar á eðli og
eiginleikum sjávar og heimshaf-
anna. Fjallað er um hafsvæðin
umhverfis ísland og þá umhverfis-
þætti sem einkum hafa áhrif á
frjósemi miðanna og viðgang
fiskistofna. Meðal umQöllunar-
efna má nefna: Sjávarhita, seltu,
ástand sjávar, djúpsjávarmyndun,
,----------.... —rif veðurbreytinga, hafis, lífsskil-
yrði í sjónum og margt fleira. Bókin, sem er inn-
bundin, kostar 4.900 krónur.
Skríabin og magn-
aða sónötu Bartóks
( 1926). Hér er
á ferðinni pi-
anóleikari með
framtíðarmús-
íkina í sér.
Á plötu sinni
hefur Petja
Svensson (ásamt
ágætum píanó-
leikara, Bengt-Áke
Lundin) sett sam-
an aðlaðandi efnis-
skrá undir heitinu Norrœn sellóverk.Á henni
er sónata eftir Grieg nr. 36 (ekki nr. 35 sem
er þekktari), og síðan sónötur eftir Sjögren,
Lidholm og Kokkonen, sem að því ég best
veit eru hvergi til á geislaplötu.
Sellósónötur Griegs hafa fáir leikið betur
en þeir Steven Isserlis ( sem lék með SÍ í
vetur) og Stephen Hough en þaú Petja
Svensson og Lundin gefa þeim tæplega
mikið eftir. Leikur hennar sjálfrar er allt í
senn kraftmikill, tær og undur blíðlegur.
Af hinum sónötunum á plötunni þótti mér
mest slátur í verki Kokkonens sem hefur
til að bera höfundareinkenni hans, tiltölu-
lega einfalda stefjun og afdráttarlausan
framsetningarmáta.
Francisca Skoogh, píanó
verk e. Bartók, Prokofiev, Ravel, Skriabin
CAPRICE CAP 21594
Petja Svensson, selló & Bengt-Áke Lundin,
píanóverk e. Grieg, Sjögren, Lidholm,
Kokkonen CAPRICE CAP 21590
Klarínettutilbrigði um
Davíðssálm
Einar Jóhannesson blæs víða í klarinettu sína
þessa helgi. Næstkomandi sunnudagskvöld kl. 20.30
leikur hann 60 mínútna verk eftir Atla Heimi
Sveinsson (á mynd) á Kirkjulistahá-
tíðinni í Hallgrímskirkju. Verkið,
sem nefnist Þér hlió, lyftió höfóum
yðar, er að sögn tónskáldsins hug-
leiðing fyrir einleiksklarinett um
24. Ðavíðssálm. í grein sem Atli
Heimir skrifaði þegar verkið var
frumflutt sagði hann: „Ég trúi því
að tónlist geti -'gert meii-a en að
skemmta mönnum. Hún getur
líka vakið andlega krafta, sem
innra með okkur. Hún getur
hugmyndafluginu af stað og verið farkostur
tO að ferðast á um víðáttur sálarinnar, til drauma-
landsins og vonanna."
Karin Dornbusch, klarinett & Musica
Vitae,
stjórn. Peter Csaba,
verk e. Copland, Ginastera, Barber
CAPRICE CAP 21491