Dagblaðið Vísir - DV - 14.10.2000, Blaðsíða 29

28 LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2000 LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2000 37
Helgarblað DV DV Helgarblað
Svikin á Sóloni
Sverrir Guðjónsson söngvari leysir frá skjóðunni um þaö sem raunverulega geröist bak viö tjöldin þegar stríðiö stóö um Sólon íslandus, þar
sem hugsjónamenn og harösvíraðir viðskiptajaxlar tókust á um vinsælasta götuhorn bæjarins.
Nýtur góðs af okkar starfi
Við gátum aldrei fengið eigendur
hússins i viðræður um markaðsvirði
fyrirtækisins. Þess vegna fórum við þá
örvæntingarleið í lok súmars að hætta
að borga leiguna og frystum þannig
leigu tveggja mánaða. Ég tek fram að
viö höfðum greitt leiguna samvisku-
samlega í átta ár. Þessar aðgerðir virt-
ust ná eyrum eigendanna og í fram-
haldinu var skrifað undir slit þessa
samstarfs vegna óréttmætra samnings-
loka.
Það er enginn vafi á því að nýr en þó
fyrrverandi framkvæmdastjóri, Sigurð-
ur Helgason, nýtur án efa allra þeirra
afslátta og viðskiptavildar sem búið var
að byggja upp í kringum Sólon. Hans
áætlanir sjást best i umsókn hans um
vínveitingaleyfi þar sem hann lýsir fyr-
irhuguðum rekstri á nýjum stað og seg-
ir þar að nýr staður verði rekinn á
svipuðum nótum og Sólon íslandus sem
hafi verið starfræktur á þessum stað
um átta ára skeið við góðan orðstír. Því
miður virðist það viðskiptasiðferði sem
þessi samskipti fela í sér vera að ná fót-
festu í íslensku samfélagi."
„Kjami málsins hefur ekkert með
leiguna að gera, hvort hún sé okur
eða ekki okur. Kjarni málsins er
hvort leyfdegt sé að yfirtaka rekstur
og viðskiptavild á þennan hátt án
endurgjalds. Hvers konar réttlæti er
það og hvers konar viðskiptasiðferði?
Eina réttlætingin sem húseigend-
umir geta sett fram er að við höfum
ekki viljað ganga að upphaflegu til-
boði þeirra og líta þá viljandi fram
hjá því að í lok síðasta sumars var
búið að ganga frá munnlegu heiðurs-
mannasamkomulagi sem þau síðan
hurfu frá.
Ég hef ekkert við það að athuga
þótt gamall draumur húseigenda ræt-
ist um að opna kaffihús á eigin horni,
en þá er það líka sanngimiskrafa að
húseigendur geri það með reisn og
greiði fyrir rekstur og viðskiptavild
sem Sólon hefur byggt upp á 8 ára
timabili meö ærnum kostnaði og fyr-
irhöfn. Það eru eðlilegir viðskipta-
hættir og þannig eiga kaupin sér stað
á eyrinni. Það má líkja þessu við
kvótaeign sem einhverjum hefur tek-
ist að sölsa undir sig án þess að
greiða fyrir og selur síðan í eigin
nafni þegar honum sýnist svo.“
Stríðið um Sólon
Þetta er inntakið í því sem Sverrir
Guðjónsson söngvari hefur að segja
um stríðið sem staðið hefur um kaffi-
húsið Sólon íslandus i meira en ár.
Þar hafa stríðandi fylkingar tekist á
um yfirráð yfir besta götuhorni bæj-
arins og hver ætti rétt á að reka kaffi-
húsið vinsæla sem þar hefur verið
síðustu átta árin.
Fylkingunum hefur lostið saman á
síðum dagblaða með reglulegu milli-
bili, nú síðast þegar leit út fyrir að
veitingamenn á Sóloni myndu
hlekkja sig við bjórdælurnar og neita
að yfirgefa húsnæðið þegar leigu-
samningur þeirra rann út 1. október
sl. Ekki kom til átaka því samkomu-
lag náöist um að eigendur hússins
greiddu leigutökum 5 milljónir í
skaðabætur fyrir óréttmæt samnings-
lok. Frá þeirri upphæð var dregin
tveggja mánaða leiga sem leigjendur
höfðu fryst.
Það hvarflaði ekki að eig-
endunum að með þessu
vœru þeir að eigna sér
rekstur og viðskiptavild
Sólons og selja í eigin
nafni. Einn þessara aðila
bauð álitlega upphœð í
húseignina sjálfa og hugð-
ist þannig gleypa Sólon
með húð og hári.
Er þetta þjófnaður?
En þýðir þetta að verið sé að
stela rekstri og viðskiptavild frá
rekstrarfélagi Sólons í krafti eign-
arréttar?
„Einhverjir myndu áreiðanlega
kalla það svo. Staðreyndin er sú að
á miðju síðasta ári stóðum við í
löngum samningaviðræðum við
húseigendurna um endurnýjun á
leigusamningi. Samningur okkar
var í gildi til 1. október 2000 en við
vildum endumýja hann og gera til
lengri tíma. Húseigendur lögðu
fyrst fram tilboð sem fóf í sér 100
þúsund króna hækkun en við vor-
um ekki sátt við lengd samnings-
tímans. Þessar viðræður stóðu í
nokkra mánuði og það var sér-
kennilegt að hvert nýtt tilboð
þeirra fól í sér hækkun frá fyrsta
tilboði.
Ástæðuna fyrir þessari einkenni-
legu samningaaðferð kváðu húseig-
endur vera þá að nokkrir aðilar
væru áfjáðir í að reka veitingahús
þarna á horninu og væru tilbúnir
að greiða enn hærri leigu. Það
hvarflaði ekki að eigendunum að
með þessu væru þeir að eigna sér
rekstur og viðskiptavild Sólons og
selja í eigin nafni. Einn þessara að-
ila bauð álitlega upphæð í húseign-
ina sjálfa og hugðist þannig gleypa
Sólon með húð og hári.
Þetta varð til þess að við fengum
á tilfinninguna að raunverulegt
markmið samningaviðræðnanna
væri að sigla þeim í strand og koma
okkur þannig út úr húsi.
Heiðursmannasamkomulag
hélt ekki
Á þessu gekk þar til í ágúst 1999 þeg-
ar við höfðum náð samkomulagi við
húseigendur um að leigan skyldi vera
750 þúsund á mánuði. Bæði ég og for-
maður stjórnar ræddum við Svövu
Björnsdóttur í síma þar sem hún full-
vissaði okkur um að gengið yrði frá
samningi innan nokkurra daga.
Þegar átti síðan að ganga frá þessu
með formlegum hætti var komið annað
hljóð í strokkinn. Húseigendur höfðu
tekið ákvörðun um að virða heiðurs-
mannasamkomulag að vettugi og kváð-
ust ætla að hefja eigin veitingarekstur í
húsinu þegar þáverandi samningur
rynni út.
Vildu ekkí semja um neitt
Þegar þessi ákvörðun lá fyrir áttum
við von á því að húseigendur hefðu hug
á því að semja við Sólon út frá mark-
aðsvirði rekstrar og viðskiptavildar
eins og venja er hjá öllum siðmenntuð-
um þjóðum. Það gerðist ekki og hefur
ekki gerst enn.
„Kjarni málsins hefur
ekkert með leiguna að
gera, hvort hún sé okur
eða ekki okur. Kjarni
málsins er hvort leyfilegt
sé að yfirtaka rekstur og
viðskiptavild á þennan
hátt án endurgjalds.
Hvers konar réttlœti er
það og hvers konar við-
skiptasiðferði?
Sólonistar rituðu þá ítarlegt bréf í
september 1999 þar sem fjallað var um
verðmæti fyrirtækisins og húseigendur
beðnir að endurskoða afstöðu sína.
Þeim varð ekki haggað og ein athuga-
semd þeirra er minnisstæð: Getið þið
bara ekki farið eitthvað annað?
í leigusamningi rekstarfélags Sólons
var ákvæði þess efnis að félagið hefði
forleigurétt ef til þess kæmi að skipt
yrði um rekstraraðila og húsnæðið
leigt nýjum aðilum. Þannig hefði varla
verið neitt athugavert við að eigendur
hæfu sjálfir nýjan veitingarekstur á
eigin kennitölu."
Á mörkum þess löglega
Svo fór þó ekki því þrír af eigendum
húsnæðisins, Pétur og Svava Björns-
börn ásamt Sigrúnu Kristínu Baldvins-
dóttur frænku sinni stofnuðu eignar-
haldsfélagið Fortis ehf. í samstarfi við
Sigurð Helgason sem er einmitt fyrr-
verandi framkvæmdastjóri Sólons ís-
landusar og starfaði hjá fyrirtækinu í
nokkur ár þar til á síðasta ári að hann
hóf störf hjá-Agli Skallagrímssyni. Það
var einmitt um líkt leyti og húseigend-
ur ákváðu að endumýja ekki leigu-
samning við rekstrarfélag Sólons.
„Þetta er viðskiptasiðferði sem er á
mörkum þess löglega. Það var verulegt
áfall þegar við fréttum að okkar fyrr-
verandi framkvæmdastjóri, sem gegnt
hafði trúnaðarstörfum og meðal annars
fylgst náið með samningaviðræðum,
hefði smyglað sér bakdyramegin inn í
rekstur og viðskiptavild Sólons án þess
að greiða krónu fyrir. Við höfðum pata
af því með vorinu að verið var að bera
víurnar í starfsfólk okkar á Sóloni en
vissum aldrei hverjir það voru. Eins og
gefur að skilja er mjög erfitt að reka
fyrirtæki við þessar aðstæður og afar
sárt að sjá hvemig hægt er að grafa
undan rekstri með slíkum aðferðum.
Við sjáum dæmi um það í kringum
okkur þegar staðir líkir Sóloni skipta
um eigendur að þá selja menn rekstur
og viðskiptavild þótt húsnæðið skipti
ekki um eigendur. Þetta gerðist t.d. á
Astró ekki alls fyrir löngu.
Ustrænt kaffihús
Saga Sólons íslanduars nær átta ár
aftur í tímann þegar 20 aðilar, flest fólk
úr lista- og tónlistarsamfélagi Reykja-
víkur, tóku höndum saman og stofnuðu
staðinn í húsnæðinu sem áður hýsti
Málarann á homi Bankastrætis og Ing-
ólfsstrætis. Að sögn Sverris var þetta
að grunni til hugsjónastarf því fólki
fannst vanta listrænt kaffihús í Reykja-
vík þar sem andinn væri ræktaður í
listrænt ögrandi umhverfi. Alfa tíð
héngu upp málverk eftir ýmsa höfunda
í aðalsalnum á jarðhæðinni en á efri
hæðinni var rekið listagallerí árum
saman. Því rými var á seinni árum
breytt í Sölvasal sem er einnig sam-
komusalur. Innangengt er af þriðju
hæð hússins yfir í húsnæði íslensku
óperunnar en eftir gerð samstarfssamn-
ings milli Sólons og Óperunnar fékk
Sverrir Guðjónsson kontratenór er einn þeirra sem stóðu að rekstri Sólons íslandusar í átta ár.
„Kjarni málsins hefur ekkert meó ieiguna að gera, hvort hún sé okur eöa ekki okur. Kjarni málsins er hvort leyfilegt sé að yfirtaka rekstur og viöskiptavild á þennan hátt án endurgjalds.
viöskiptasiöferöi?“ Bak viö Sverri er Sóla, tréstytta eftir Sæmund Valdimarsson, en styttan var verndardýriingur staðarins.
DV-MYND: PJETUR
Hvers konar réttlæti er þaö og hvers konar
t
-

.
DV-MYND: TEITUR
Þetta hús hýsti áöur verslunina Málarann en hefur veriö heimili Sólons íslandus síðustu átta árin.
Átökin um réttinn til þess aö reka veitingahús í húsinu endurspegla að þetta er talið eitt afbestu hornum bæjarins til
slíks reksturs.
„Þetta er viðskiptasiðferði
sem er á mörkum þess lög-
lega. Það var verulegt
áfall þegar við fréttum að
okkar fyrrverandi fram-
kvœmdastjóri, sem gegnt
hafði trúnaðarstörfum og
meðal annars fylgst náið
með samningaviðrœðum,
hefði smyglað sér bak-
dyramegin inn í rekstur
og viðskiptavild Sólons án
þess að greiða krónu fyrir.
Óperan það rými leigt á lágmarksverði.
Reksturinn gekk misvel eftir ámm og
með tímanum urðu breytingar á sam-
setningu hluthafahópsins og sjö félagar
eignuðust um 70% hlutafjár.
Það varð fljótt góð aðsókn að Sóloni
og má segja að í kjölfarið hafi kaffihús-
um sem jafnfram eru vínveitingahús
fjölgað mikið og flóra slíkra staða í
Reykjavík orðið mun fjölskrúðugri en
hún áður var. Sólon var árum saman
fastur viðkomustaður listafólks og sýn-
ingargesta og naut þar nálægðarinnar
við íslensku ópemna og Þjóðleikhúsið.
Að ganga inn á Sólon skömmu eftir að
sýningum lauk á þessum tveimur stöð-
um var stundum eins og að vera kom-
inn baksviðs 1 leikhúsinu sjálfu. Þetta
hafði mikil áhrif á þann hóp sem sótti
staðinn og einstök staðsetning jók á
áhrifin.
í höfuðið á Sölva
Yfir öllu saman vakti síðan Sóla, tré-
stytta eftir alþýðulistamanninn Sæ-
mund Valdimarsson, sem alla tið stóð á
bamum á Sóloni og gæti sagt frá ýmsu
óprenthæfu hefði hún mál. Sóla er nú í
fóstri hjá Sverri.
Sólon íslandus var skírður i höfuðið á
Sölva Helgasyni flakkara, listamanni og
heimspekingi sem alþýðutrú 19. aldar
taldi svo slyngan að sagt var að hann
hefði reiknað bam í konu norður í
landi. Sölvi Helgason fetaði aldrei troðn-
ar slóðir og hirti lítt um það hvort hann
uppskar hylli samtíðarmanna sinna. Að
sögn Sverris er það engin tilvOjun að
hann var valinn sem vemdardýrlingur
staðarins.
„Ég held að við öll sem komum að
þessum rekstri gegnum árin lítum svo-
lítið á Sólon Islandus sem persónu. Stað-
urinn haföi persónuleika, hann fæddist
18. nóvember 1992, kl. 17.00, og um þess-
ar mundir er verið að gera stjömukort
fyrir hann. Fyrir okkur vom þetta ekki
viðskipti heldur hugsjón."
Rekstrarfélag Sólons yfirgaf hið éftir-
sótta hom í Bankastræti 1. október sl.
og hafði ekkert með sér nema minning-
ar og reyndar nafn staðarins en nýr
veitingastaður mun heita í húsi málar-
ans. En liggur þá ekki beinast við að
hópurinn snúi sér að öðrum veitinga-
rekstri?
„Það er í sjálfu sér óráðið. I þessum
langvinnu og erfiðu samningaviðræðum
misstum við svolítið móðinn en okkar
baráttuþrek var að eflast mjög síðustu
mánuði sem Sólon var i okkar umsjá.
Við skoðuðum ýmsa aðra staði en fund-
um ekkert sem féll að okkar þörfum.
Við bíðum því í raun átekta en hvað
sem við tökum okkur fyrir hendur þá er
öruggt að við verðum ekki sporgöngu-
menn.“
Aldrei troönar slóðir
Sverrir Guðjónsson hefur aldrei farið
beinlínis troðnar slóðir á sínum lista-
mannsferli og hugtakið sporgöngumað-
ur áreiðanlega mjög fjarlægt honum.
Sverrir er alinn upp við tónlist, sonur
Jakobínu Ebbu Guðmundsdóttur og
Guðjóns Matthíassonar sem var um ára-
bil vinsæll harmonikuleikari með sína
eigin danshljómsveit. Sverrir varð
fyrsta bamastjaman á íslandi þegar
hann snemma á sjöunda áratugnum
söng inn á plötu með hljómsveit Jans
Moravek. Að minnsta kosti tvö þessara
laga, Piparsveinapolki og Sonarkveðja,
urðu gríðarlega vinsæl og voru
ómissandi í fornum óskalagaþáttum
Ríkisútvarpsins eins og Óskalögum
sjúklinga, Á frivaktinni og fleiri. Þetta
var á þeim tíma sem aðeins var eitt út-
varp fyrir eina þjóð og allir hlustuðu og
Sverrir varð miklu frægari en hann í
raun kærði sig um.
Leitin að réttu röddinni
„Þetta var að mörgu leyti erfið
reynsla en þó þroskandi. Ég mátti þola
talsverða stríðni, hróp og köll á götum
úti og þess háttar. Ég naut þess að eiga
traustan vinahóp sem stóð vörð um mig
og þar var þetta eðlilegasti hlutur í
heimi. Þessi reynsla kenndi mér að
meta vini mína að verðleikum."
Sverrir tók sér hvíld frá tónlistariðk-
un um hríð á gelgjuskeiði en hóf fljót-
lega söng- og tónlistamám á ný. Hann
var staðráðinn í að finna sér þá tónlist
sem heillaði hann algerlega burtséð frá
hugsanlegum vinsældum. Leit Sverris
að sinni eigin rödd bar hann á vit ým-
issa tónlistarstíla, i þjóðlagatónlist, í
jassdeild FÍH þar sem hann fékk einn
nemenda leyfi til þess að skilgreina
röddina sem sitt valhljóðfæri með jass-
spuna í huga en þáttaskil urðu á ferli
hans þegar hann fékk hlutverk í söng-
leiknum Chicago 1985 í Þjóðleikhúsinu.
Þetta er eitt af lykilhlutverkum leiksins
sem krefst þess að karlmaður syngi gríð-
arlega háa tóna, nánast eins og kona.
Flétta verksins krefst þess þó að karl-
maður leiki hlutverkið en ekki kona en
djúp altrödd ræður auðveldlega við það.
„Þetta var geysilega skemmtilegt og
má segja að þama hafi ég fundið mína
eigin rödd sem er kontratenór. Ég fór i
tíma hjá Ruth Magnússon söngkennara
í þijá vetur og hún kenndi mér að beisla
þessa nýju rödd út frá klassísku söng-
námi. í kjölfarið ætlaði ég til útlanda í
frekara nám en var þá boðið stórt hlut-
verk í Vesalingunum sem gengu óskap-
lega vel og lengi.“
Listamaður í kyrrþey?
Sverrir fór síöan til söngnáms í '
Bretlandi 1988 og lærði auk þess
svokallaða Alexanderstækni sem
miðar að bættri líkamstjáningu
sviðslistamanna og hefur síðan
kennt slíka tækni í bland við radd-
beitingu hér heima, bæði í leikhús-
um landsins og við leiklistardeild
Listaháskóla íslands. Samhliða
þessu hefur hann ræktað eigin tón-
listarferil og sungið inn á nokkra
geisladiska en hann hefur einkum
einbeitt sér að miðalda- og nú-
tímatónlist.
Geisladiskur Sverris, Epitaph,
sem kom út fyrir tveimur árum,
hlaut mikið lof bæði hér og erlend-
is og meðal annars völdu gagn-
rýnendur hins virta tímarits
Gramophone hann sem einn eftir-
lætisdiska síöasta árs. Nýlega kom
út diskurinn Stokkseyri með tónlist
Hróðmars Inga Sigurbjörnssonar
við ljóð Isaks Harðarsonar sem er
skrifuð sérstaklega með sérstæða
rödd Sverris í huga og hefur fengið
mikið lof.
„Mér finnst ákaflega gefandi að
fá að vinna að nýrri tónlist. Ég vil
helst geta einbeitt mér að fáum
verkefnum og gefið mig 100% í þau
og ég hef verið svo heppinn að fá að
takast á við verk sem mega taka s
langan tíma. Ég veit að það hljóm-
ar eins og þversögn fyrir listamann
en ég hef reynt aö halda mér til
hlés og vinna frekar bak við tjöld-
in.“
Meðvitaður elnfarl
Auk þessa er Sverrir eftirsóttur
viö upptökustjóm á klassískri tón-
list en öfugt viö marga íslenska tón-
listarmenn syngur hann ekki við
brúðkaup og jarðarfarir fyrir salti í
grautinn. Það helgast ef til vill af
sérstæðri rödd hans en einnig af
því hann er að mörgu leyti einfari í
list sinni. Þetta birtist líka í sér-
stæðu útliti hans og þegar Sverrir ,•
vindur sér inn með sitt síða hár,
flaksandi klæðnað og blá augu og
stingandi er augljóst að þar fer
maöur sem kærir sig lítt um að
hverfa í fjöldann.
„Ég hef alltaf viljað fara þá leið
sem væri sönn fyrir mig. Þegar ég
fann kontratenórinn vissi ég að
þarna væri hljóðheimur sem mig
langaði til að kanna tfl hlítar. Ég er
eini íslenski söngvarinn sem fæst
við þennan söng sem er nýlunda í
íslensku tónlistarlífi og margir
töldu að ég hlyti af þessum sökum
að vera stórskrýtinn. Þetta hefur *-
breyst því kontratenórar eru afar
eftirsóttir söngvarar um víða ver-
öld. Min tónlist er ekki hefðbundin
og ég hef aldrei reynt að búa til
söluvarning úr henni.
Ég fór í gegnum það allt í æsku
og reynslan sem ég fékk þá hefur
nýst mér á ferli mínum sem lista-
maður til þess að fara mínar eigin *
leiðir." -PÁÁ