Dagblaðið Vísir - DV - 03.03.2001, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 3. MARS 2001
Helgarblað
DV
Pólitískt hneyksli í Úkraínu:
Höfuðlaust lík og for-
seti í lvkilhlutverkum
Úkraíná er lömuð af pólitísku
hneyksli þar sem forseti landsins,
Leonid Kútsjma, gegnir lykilhlut-
verki ásamt höfuðlausu líki, undur-
fagurri konu og milljarðamæringi
með vafasaman bakgrunn. Á
Kresjatik, aðalgötunni i Kíev, hafa
verið reistar tjaldbúðir þar sem
mótmælendur hafast við að stað-
aldri. Þeir krefjast afsagnar forset-
ans og fordæma glæpamannastjórn
landsins.
Málið hófst síðastliðið haust þeg-
ar blaðamanninum, Georgí Gon-
gadze, var rænt i miðborg Kíev um
hábjartan dag. Hann sást ekki á lífi
eftir það. í nóvemberlok fannst höf-
uðlaust lík í skógi í útjaðri Kíev.
Gongadze gekk með verndargrip og
fannst gripurinn við líkið.
Blaðamaðurinn, sem var þritug-
ur, ritstýrði netblaði er húðfletti
Kútsjma hlífðarlaust. Stjórn forset-
ans var einnig harðlega gagnrýnd
sem og svokallaðir fjármálafurstar
sem hafa safnað auði vegna tengsla
sinna við valdamenn og hafa áhrif á
lagasetningu og ákvarðanir. Þegar
Gongadze hvarf voru heimsóknir á
netblað hans 3 þúsund á dag. I kjöl-
far hneykslismálsins hafa heim-
sóknirnar verið um 60 til 70 þúsund
á dag.
Tók samtöl forsetans upp á
segulband í leyni
Það kom nefnilega í ljós aö for-
ingi í öryggisþjónustu Kútsjma
hafði í leyni tekið upp á segulband
300 klukkustunda samtöl á skrif-
stofu forsetans. Á mörgum segul-
bandanna bölvar forsetinn blaða-
manninum harðskeytta og krefst
þess jafnframt að honum verði rutt
úr vegi. Kútsjma leggur meðal ann-
ars til að Gongadze verði rænt og
hann afhentur bófaflokkum frá
Tsjetsjeníu sem gætu krafist lausn-
argjalds fyrir hann. Kútsjma hótar
Erlent fféttaljós
einnig að fangelsa óhlýðna borgar-
stjóra og siga skattayflrvöldum á þá
sem ekki eru reiðubúnir að útvega
honum atkvæði í kosningunum
1999. Kútsjma náði endurkjöri eftir
tvær umferðir.
Segulbandsspólurnar voru sendar
Alþjóðafjölmiðlasambandinu sem
lét tæknimenn rannsaka þær. Eftir
verið skuldum vafmn þegar hann
hvarf í september. Það hafi þeir gert
til að auðveldlega væri hægt að
benda á ástæðu fyrir morðinu.
Lesja, sem er tannlæknir, kveðst
ekki vilja verða þátttakandi í
pólitísku hreyfingunni sem krefst
afsagnar Kútsjma vegna hneykslis-
ins. Hún hefur hins vegar beðið um
fund með forsetanum til þess að
koma á framfæri kvörtunum sínum
yfir því hvernig rannsókn málsins
hefur verið háttað.
„Kútsjma sagði í útvarpi að morð-
ingi Kennedys hefði aidrei fundist
og að morðingi sonar míns myndi
ekki finnast. Hvernig getur og þorir
Kútsjma, sem er faðir og afi og for-
seti, sagt þetta við umheiminn um
son minn sem var blaðamaður sem
gagnrýndi yfirvöld opinberlega. Mig
langar til að spyrja hann að því,“
segir móðirin.
Lesja kveðst hafa vitað í júlí að
sonur hennar var í vandræðum.
„Þegar ég heyrði í fréttum óháðrar
útvarpsstöðvar i Rússlandi um
morð á blaðamanni hringdi ég' í
hann og bað hann að fara gætilega,"
greinir hún frá. Hún segir Georgí
hafa tjáð sér að honum hefði verið
veitt eftirfór af bil innanríkisráðu-
neytisins og að lögreglan hefði
áreitt starfsmenn hans. Lesja sagði
syni sínum að skrifa saksóknara-
embættinu bréf og greina frá eftir-
förinni. Engin viðbrögð bárust
vegna bréfsins. Embættismenn
sögðu síðar að númeraplötunum
sem Georgí sá hefði verið stolið.
Lesja skoðaði ekki sjálf lík sonar
síns sem á vantaði höfuð, hendur og
mest alla húðina. Sýru hafði veriö
hellt yfir likið og síðan kveikt í því.
„Konan hans, tengdadóttir mín,
gat bara borið kennsl á hann af ilj-
unum,“ segir Lesja sorgmædd. Hún
vill láta erlenda sérfræðinga rann-
saka líkið svo hægt sé að úrskurða
hvernig sonur hennar var myrtur.
„Þeir vilja að ég jarðsetji hann svo
að málið gleymist. Ég er móðir og
ég vil sjálf ákveða hvað gera á við
líkið, hvernig það veröur jarðsett og
hvenær. Ég verð að fá að vita hvað
gerðist, hver myrti hann og hvers
vegna. Ég hef rétt á því,“ segir móð-
irin.
Byggt á Washington Post,
Reuter o.fl.
Mótmælendur fluttir á brott
Um 400 lögreglumenn umkringdu á fimmtudaginn tjaldbúðir andstæðinga
forsetans í miðborg Kíev. Fluttu þeir um 100 mótmælendur á brott.
Sökuð um sex milljarða
mútugreiðslu
Fyrir tveimur vikum var Julia
handtekin og sökuð um að hafa
greitt fyrrverandi forsætisráðherra
Úkraínu, Pjotr Lasarenko, rúma sex
milljarða íslenskra króna í mútur
þegar hún var forstjóri gasveitu.
Hún á að hafa greitt Lasarenko mút-
urnar til þess að fá pantanir frá rík-
inu. Lasarenko, sem flýði land, situr
nú í fangelsi í Kalifomíu. Hann er
sakaður um að hafa þvegið hundruð
milljóna dollara.
Eiginkona blaðamannsins
Miroslava, eiginkona blaðamannsins sem var myrtur, hlustar á spurningar
fréttamanna í Moskvu.
Leonid Kútsjma Úkraínuforseti
Forsetinn, sem verið hefur við völd frá 1994, vísar á bug ásökunum um að hann hafi fyrirskipað morð á blaöamanni
sem gagnrýndi stjórnvöld.
tveggja mánaða rannsókn sögðu sér-
fræðingarnir ekki hægt að sanna að
um rödd Kútsjma væri að ræða.
Þeir sögðu þó jafnframt að ómögu-
legt væri að sanna að átt hefði ver-
ið við segulbandsupptökurnar. For-
setinn hefur viðurkennt að nokkur
samtalanna á spólunum hafi átt sér
stað en heldur þvi jafnframt fram að
sumt hafi verið klippt og skeytt
saman og þannig tekið úr samhengi.
Hann harðneitar að hafa fyrirskip-
að aftöku blaðamannsins.
„Það er útilokað að ég hafi gefið
skipun um að annarri manneskju
yrði rutt úr vegi. Það vita þeir sem
þekkja mig. Ég hef þvert á móti ver-
ið sakaður um að vera allt of linur,“
sagði Kútsjma í viðtali við rúss-
neska ríkissjónvarpið í siðustu
viku.
Forsetinn bætti þvi við að um
væri að ræða áróður af hálfu stjórn-
arandstöðunnar, nokkurra foringja
í öryggisþjónustunni og annarra
fjársterkra manna.
Málfarið óheflað eins og hjá
Richard Nixon
Málfar Kútsjma á upptökunum er
jafn óheflað og málfar Richards
Nixons, fyrrverandi Bandaríkjafor-
seta, á upptökunum frægu sem
tengdust Watergate-hneykslinu.
Watergate-upptökurnar voru gefnar
út í Bandarikjunum. Ekki er útilok-
að að segulböndin með samtölum
Úkraínuforseta verði gefin út sem
sagnfræðileg skjöl.
„Þið eigið að setjast niður með
hverjum einasta yfirmanni og hóta
honum að hann verði rekinn geti
hann ekki útvegaö atkvæði. Er þaö
skilið?" þrumar Kútsjma yfir nán-
ustu samstarfsmönnum sínum á
segulbandsspólu.
Upptökurnar, sem hafa verið
skrifaðar og settar á Netið, hafa ver-
ið öflugt vopn í höndum stjórnar-
andstöðunnar í tilraunum hennar
til að koma Kútsjma frá völdum.
Öflugasti stjórnarandstæðingur-
inn er kona. Sumir segja að auð-
veldara sé að ímynda sér hana á for-
síðu tískublaðsins Vogue en í bar-
áttu gegn stjórninni. Julia
Tymosjenko, sem er 40 ára, var í
janúar síðastliðnum rekin úr emb-
ætti aðstoðarforsætisráðherra. Síð-
an hefur hún verið leiðtogi
þverpólitiskrar hreyfingar sem
krefst afsagnar Kútsjma. í hreyfing-
unni eru sósialistar auk miðáokka
og hægri flokka.
Fyrrverandi eiginmaður Juliu og
viðskiptafélagi hefur setið í fangelsi
i marga mánuði. Julia segir fangels-
un hans pólitískt samsæri af hálfu
Kútsjma sem vilji vinna stjórnar-
andstöðunni mein.
Móðirin krefst sannleikans
Stjórnarandstaðan krefst sann-
leikans um morðið á blaðamannin-
um og það gerir móðir hans, Lesja
Gongadze, einnig. Hún segir að
ákvörðun saksóknara um að hefja
rannsókn hafi ekki aukið traust
hennar á yfirvöldum sem hafi
klúðrað málinu frá upphafi. Lesja
segir saksóknara fljótlega hafa
reynt að fá hana til að undirrita yf-
irlýsingu um að sonur hennar hafi