Dagblaðið Vísir - DV - 23.08.2001, Blaðsíða 11

FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 2001
DV
Hagsýni
11
Föndurvörur
í náttúrunni
- nú er rétti tíminn að safna fyrir veturinn
Ýmsar skreytingar úr náttúruefn-
um hafa notið mikilla vinsælda und-
anfarin ár og virðist ekkert lát á. Á
þessum tíma árs fara áhugasamir
fóndrarar að hugsa sér til hreyfings
með haustfóndur og jólafóndur. En
eins og allir vita geta fóndurvörur
verið dýrar en þeir sem eru fyrir-
hyggjusamir geta náð sér i mikið efni
í náttúrunni en það verður að gerast
á næstu vikum, eða áður en vetur
gengur i garð. Reyndar er fullsnemmt
að fara af stað núna ef ná á í jurtir i
haustlitum því þegar veður er vott
skarta plöntur haustlitum seinna en
ella. En óhætt er að huga að plöntu-
töku úr görðum, sérstaklega á blóm-
strandi tegundum sem hafa lokið
blómskeiði sínu.
Hjördís Jónsdóttir, blómaskreytir
hjá Blómavali, segir möguleikana á
þessu sviði óendanlega og að hug-
myndaflugið sé hið eina sem setji
mörkin. „Við höfum mest verið að sjá
hurðarkransa á haustin og fyrir jólin.
í þá er hægt að nota lyng af öllu tagi;
sortulyng, beitilyng, krækiberjalyng
og bláberjalyng, reyniber, strá, grein-
ar, trjábörk og mosa. Þótt mosinn sé
friðaður má ná sér í hann víða, t.d.
þar sem framkvæmdir standa yfir og
verið er að ýta til jarðvegi. Það eru
ekki náttúruspjöll. Ég ber mikla virð-
ingu fyrir öllum gróðri og þeir sem
ætla að fóndra úr náttúrunni þurfa að
hafa með sér klippur og fara varlega
að gróðrinum. Gæta verður þess að
tæta hann ekki upp með rótum. En
það er í góðu lagi að klippa af jurtun-
um þvi þær vaxa á ný.“
Langbest er að vinna úr þessum
fóndurvörum meðan þær eru ferskar,
þ.e.a.s. meðan þær eru enn mjúkar.
Þá er gott að handíjatla þær og forma,
auk þess sem minna hrynur úr þeim.
Hægt er að meðhöndla plönturnar og
plöntuhlutana á margan máta en mér
fmnst alltaf fallegast að vinna úr
þessu fersku og leyfá því síðan að
þorna. Því er gott að geyma allt sam-
an úti ef ætlunin er að nota það sem
tínt var nokkrum dögum síðar.
„Þeir sem eru með garða geta fund-
ið helling af skemmtilegu föndurefni
þar,“ segir Hjördís. „Sem dæmi má
nefna fræhylki sem standa eftir þegar
blómgun lýkur en þau eru mismun-
andi að gerð og lögun. Á alls kyns
þistlum, rósum og mörgum fleiri teg-
undum eru falleg fræhylki. Stilkur-
inn sem þau eru á er klipptur af og
þurrkaður og hylkin svo notuð í alls
kyns skreytingar. Nú eru sumarblóm-
in enn í blóma og velja má þau falleg-
ustu til þurrkunar. Þá er notuð gamla
góða aðferðin að pressa þau með
símaskránni, biblíunni eða öðrum
góðum bókum.
Hinir, sem ekki eiga garða, þurfa
svo sem ekki að fara langt heldur.
Hér suður með sjó má t.d. fá lyng og
fleira og svo er Heiðmörkin hér í
næsta nágrenni. Ég mæli samt ekkert
sérstaklega með henni þar sem hún
þolir ekki endalausan ágang.“
Hér á eftir eru nokkrar hugmyndir
og leiðbeiningar frá Hjördísi til les-
enda DV.
* Reyniber eru afar vinsæl i
skreytingar en þau þoma og
skorpna. Mér finnast þau reyndar
mjög falleg þannig. En ef þau eru
tekin áður en þau eru fullþroskuö
er meira og þykkara kjöt í þeim og
því skreppa þau ekki eins mikið
saman við þurrkun. Þeir sem svo
vilja fá falleg rauð reyniber til að
skreyta jólaborðið með geta fryst
þau en þá verður að fara varlega
með þau. Ekki er hægt að vinna
mikið með þau þegar þau þiðna þar
sem þau verða lin.
* Úlfareyniber má líka nota en
þau eru dekkri á litinn en reyniber-
Hjördís Jónsdóttir blómaskreytir
Hér er hún meö haustkrans sem búinn er til úr efnum sem finna má í villtri
náttúru og í göröum viö heimahús. Þetta bleika í kransinum eru greinar úr blóm-
strandi kvisti, auk þess sem í honum er birkibörkur, maríustakkur og fieira.
Maríustakkur og randagras
Þessar tegundir henta ágætlega í
skreytingar afýmsu tagi. Best er aö
vinna meö slíkt hráefni meöan þaö er
ferskt og þaö síöan látið þorna í
skreytingunum.
Börkur af birki
Eingöngu er hægt að ná berki af
dauöum greinum því þar er hann
laus. Stundum má finna fallegan
mosaskreyttan börk sem gefur öllu
föndri skemmtitegt útlit.
in og svo eru ber koparreynisins
hvít. Þau verða reyndar brún þegar
þau þoma.
* Sortulyng er einna mest notað
af lyngtegundum. Það er fallega
grænt og stendur lengst af öllum
tegundunum. Krans úr sortulyngi
getur hangið í nokkur ár úti við án
þess að verða ljótur. Langi fólk í
fjölbreyttari litatóna í skreytingar
er beitilyng tilvalið. Sé það tint
snemma er það lillað á litinn en
verður síðar brúnt.
* Könglar eru sívinsælir í alls
kyns skreytingar. Þeir eru einfald-
lega tíndir af grenitrjánum og
þurrkaðir einhvers staðar sem vel
loftar um þá. Grenikönglar opna sig
við þurrkun og verða við það enn
fallegri. Mjög skemmtilegt er að
klippa þá í sundur í miðju og láta þá
þorna með sárið niður. Þá mynda
þeir nýtt form þegar þeir opnast og
verða eins og rósir.
* í garðinum eru alls kyns grein-
ar, blöð og blóm sem hægt er að
nýta. T.d. eru þykk blöð flest mjög
falleg í skreytingar en verra er að
eiga við þynnri blöð. Þau verða eins
og pappír þegar þau þorna og vilja
verpast eða krullast.
* Börkur af birki er vinsæll í
skreytingar og er tiltölulega auðvelt
að ná sér í hann. Berkinum er ein-
faldlega flett af dauðum greinum.
Hann er tiltölulega laus en ekki ætti
að reyna að ná berki af lifandi
greinum. Bæði er það mun erfiðara
auk þess sem það getur skemmt
tréð. Börkinn er hægt að nota í
kransa og allt mögulegt.
* Greinar af ýmsu tagi má beygja
og forma á ýmsan hátt. Fallegt er að
vefja krans úr þeim og skreyta síð-
an með alls kyns dóti.
* Margar rósir, svo sem
hansarósir, skilja eftir sig fræhylki
þegar blöðin falla af blómunum og
hægt er að nota þau í fondur. Tölu-
vert er um þetta í Svíþjóð en svo
virðist sem fólk hafi ekki áttað sig
eins vel á þessu hér.
* Njóli er flottur þurrkaður og
eins hvönnin. Sem dæmi um notk-
unarmöguleika hennar má taka
stóra hvönn og skera af henni sneið-
ar. Þær eru síðan notaðar sem sér-
véttuhringir á fallegt haustborð.
* Strá eru til í ýmsum gerðum
og er auðvelt að meðhöndla þau.
Eingöngu þarf að hengja þau upp og
láta þorna. Eins má leggja þau í
gluggakistu eða á borð og láta þau
þoma þar.
* Hægt er aö úða með föndur-
lakki það sem tínt hefur verið í nátt-
úrunni. Þá helst það betur saman og
liturinn varðveitist lengur. -ÓSB
biurydí^
Lexus IS 200, 05/01. Nýr bíll, 6 gíra,
6 diska spilari, ABS verð 2.990 þús.
Tilboð 2.750 þús. staðgr.
Hyundai Elantra GLXi st. 05/97,
ek. 47 þús., ssk., 1600 cc, álfelgur,
dráttarkrókur, rafdr. o.fl.
Verð 990 þús. Ahv. 350 þús.
bílaleiga
Subaru Impreza turbo 09/00,
ek. 7 þús..5 gíra, leður, geislasp., álfelgur,
Suzuki Sv 650. 04/01, ek. 150 km,
6 gíra, 69 hestófl.Verð 750 þús
Mazda 626 GLXI 2000 st. 07/98, dísif,
ek. 93 þús., 5 gíra, aeislasp., ABS,
þiófavörn, rafdr. o.fl. Verð 1.490 þús.
Ahv. 600 þús.
VW Golf st., 1400 cc, 04/94,
ek. 101 þús., 5 gíra.
Verð 690 þús. filboð 450 þús.
BlLALEiri
Daewoo Leganza CDX Executive
04/99,ssk., leður, hraðastillir, loftkæling,
ABS.toppl., geislasp., rafdr. o.fl.
Verð 1.950 pús. Anv. 650 þús.
VW Caravelle dísil 2,4., 04/97, ek. 73
þús., 5 gíra, dráttarkrókur, sídrif, skráður
11 manna. Verð 1.650 þús.
Daihatsu Terios SX 05/98,
ssk.,ek. 38 þús., 4x4, álfelgur, rafdr. o.fl.
Verð 990 þús.
Mercury Sable Wagon, árg. '97,
ek. 73 þús., ssk.,3000 cc, ABS,r
manna. Rafdr. o.fl.
Verð 1.690. Tilboð 1500 þús.
Suzuki Jimny, 06/00, ek. 18 þús.
5 gíra, 4x4, samlæs., rafdr. o.fl.
Verð 1.290 þús.
M. Benz 300E 4-Matic. 10/90,ABS,
topplúga, loftkaeling.hraoastillir, álfelgur
ol Verð 1.390 þús. Tilboð 1.200 þus.
Toyota Carina XL, 06/88, ek. 217 þús.
É5 gíra,1600 cc, dráttarkrókur.
gVerð 220 þús.
Skoda Felicia GLXI st. 06/99, 5 gíra,
1300 cc, samlæsingar. Verð 690 þús.
Nissan Terrano 100,07/99, ek. 14 þús.,
>. 5 gíra, dísil, 3000 cc, vsk-bíll.
Verð 1.690 þús.
Honda Civic V-Tec H/B. 03/00,1500 Nissan Almera SU< '96, ek. .40 þús„
þús5^rrð' fÍoþ^3'*' °'fl" 8k' 22 Verð 890°þ“s. Ahv'400^^^'
_____________________________ Cadillac sedan De Ville '94, ek. 93 þús.,
JfrU-AHftn.,... Hssk., leður, hraðastillin loftkæling, álfelgur,
WURYmÖ?
faöör\. i IC/G7UI, I II aUCtOUIIII, IVJIlrXC w, w
Irafdr. o.fl. verð 2.590 þús.
Opel Corsa Swing Carra. 10/97,
1400 cc,5 gíra, samlæs., álfelgur.
Verð 75Ó þus.
Mazda 323 GLXI 4WD, st„ 02/95, ek.
1230 þús., 5 gíra, 1600 cc. Verð 290 þús.
Mazda 323 GLXI 4WD st. 02/95. ek.
230 þús., 5 gíra, 1600 cc, álfelgur.
Verð 290 þus.
M. Benz 300 E 4-MATIC st. 03/88,
ek. 212 þús., ssk..ABS,topplúga,
álfelgur, dráttarkrókur. Verð 790 þús.
Yfir 10OO bílar á
skrá hjá okkur á
www.bilahollin.is
áleígT
Vísa- og Euro-raðgr.
Löggild bílasala.
Vantar bíla á skrá og á staðinn
með 100% lánum.
M. Benz 220 E. 02/93, ek. 191 þús.
ssk., topplúga, hraðastillir, rafdr. o.fl.
Bíldshöfða 5 • S. 567-4949
bilahollin.is