Dagblaðið - 14.01.1980, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 14. JANÚAR 1980.
Verðpr. I.jan. 680.000
Eigum væntanleg Suzuki GT—50 árgerð 1980. Fyrsta
sending er þegar upppöntuð. Þeir sem ætla að fá hjól á
árinu eru hvattir til að hafa samband við sölumann sem
fyrst í síma ^499
ATH.: Eigum enn til örfá Suzuki AC 50 árg. 1979 á mjög
hagstæðu verði.
SUZUKI-UMBODIÐ
Ólafur Kr. Sigurðsson hf.
Réttur áskilinn til verðbreytinga án fyrirvara.
Röðunarvél fyrirpappír
Höfum til sölu nýja 16 stöðva röðunarvél. Mjög
handhæg og örugg.
STENSiLL HF.
ÓDI/MSGÖTU 4 — SÍMI24250
Ti/sö/u
FIAT127
SPORT
árgerð 1979, ekinn 8000 km, 3ja dyra. Verð 5 milljónir.
Bíll í sérflokki.
Bílasalan Skeifan
Skeifunni 11 — Símar84848 — 35035
Lopi light
einstaklega léttur og lipur
Lopi light fagnar auknum vin-
sældum í hverjum mánuði, enda
einstaklega léttur og lipur, bæði í
handprjóni og vélprjóni.
Nú fæst lopi light í 24 gullfallegum
litum — í versluninni eigum við fjöl-
margar hugmyndir og fallegar upp-
skriftir.
Leitaðu óhikað hollra ráða —
Við munum gera okkar allra besta.
m /^lafossbúöin
VESTURGÖTU 2 - SÍMI 13404
OG VERSLANIR UM LAND ALLT
StaBhvarhér
Kommúnistahreyfingin á íslandi 1921 — 1934
Höf. Þór Whitehead
Lltg. Bókaútgáfa Menningarsjófls og Sagn-
fræðistofnun Hóskóla íslands, 1979.
Bókin cr i ritröðinni ..Sagnfræði-
rannsóknir" og cr þctta finnnta bók-
in i röðinni. Stofninn i bókinni cr
B.A. ritgerð höfundar i sagnfræði og
var hún lögð frarrrhaustið 1970.
I bók sinni lýsir Þór aðdragandan-
unt að stofnun fyrstu skipulögðu
kommúnistasamtakanna hér á landi,
klofningnum i Alþýðuflokknum og
stofnun Kommúnistaflokksins.
Einnig l'er Þór inn á hrcinsanirnar
scm áttu sér stað innan kommúnista-
flokksins I933—34.
Í bókinni koma l'rant þatt augljósu
tcngsl sent voru á ntilli Kommúnista-
llokks íslands og Kominterns
(alþjóðasantbands kommúnista).
fslcnskir kommúnislar tóku t.d. við
skipunum frá Koniintern varðandi
uppbyggingu starfsins hér á landi og
vitaskuld réð alhjóðasantbandið ölln
hvað varðaði stefnuntörkun llokks-
ins.
Bókin lýsir á greinargóðan og
skentmtilegan hátt starfi og skipulagi
þcssa trúarsafnaðar sent Kontmún-
istaflokkurinn virðist hafa verið.
Engu er likara en lelagarnir hal'i
horfiðYir hinu borgaralega samfélagi
og inn í sinn jtrönga heim öfgasinn-
aðra byltingarkenninga, sem lelagi
Stalin var svo iðinn við að frantfylgja
i Rússlandi á þessuni árunt mcð þcim
alleiðingunt aðein mestu fjöldantorð
sögunnar voru frantin i anda frelsis,
jafnréttis ug bræðralags.
Eélagar i kontmúnistallokki
islands storfuð'iisvokoliuðurn ,,sc 11-
um”, og vorti þær tvcnns konar:
„vinnuslaðasellur" og ..bústaða-
sellur”. Sellurnar ' voru jafnlramt
frumeiningar komntúnistaflokkanna.
Auk þessa ntynduðu kommúnistar
mcð sér svokölluð ,,lið” i vcrkalýðs-
félögunum, Allt þctta skipulag var
samkvæmt reglum Komintcrns. Það
olli íslenskum kommúnistum þung-
um áhyggjum hversu illa þeim gekk
að stofna „vinnustaðasellur", en á
þær lagði Kominlern mcsta áherslu.
..Bústaðasellurnar” voru miklu al-
gengari hér á landi. Þessir erfiðleikar
voru þó kannski skiljanlegir vegtia
þcss að það þurfti hvorki mcira né
ntinna en 3 menn til að stofna sellu.
Flokksmenn virðasl hafa verið
undir slröngutn aga eins og fram
Bók
menntir

GunnlaugurS.
Gunnlaugsson
kenutr i bók Þórs. Einn flokksmanna
fékk þungar ákúrur lyrir það eitl að
hann sást fara inn á Hótel Borg.
Álengi var citur i beinunt flokkslor-
ystunnar.
„Bolsévísk
sjálfsgagnrýni"
Í bókinni kcmur skýrt frant sá
æðsti draumur íslenskra kommúnista
um Sov.ét-ísland. Þ.e. innlitnun
Islands i Sovctríkin. Þór vilnar t.d. á
bls. 70 i bók sinni i grein sem Einar
Olgcirsson skrifaði á þessum árurn.
,,Út á við treystir verkamanna- og
bændastjórn Islands á sambandið við
Sovétrikin og samhjálp alls verkalýðs
í veröldinni. Sovét-ísland mun hag-
nýta sér þá auðvaldsmarkaði scm
hægt verður en treysta fyrst og fremst
á sósialisk vöruskipti við Sovctríkin
— og þeim getur hún örugglega
treyst. Allt sem Sovct-ísland gæli
framleitt fengi þar viðtöku og i té
yrði látið á tnóti alll sem sigrandi
verkamenn og smábændur íslands til
sjávar og svcita þyrftu.” („Tvcnnir
tímar”, Réttur, XX., nr. I (15. mars
1935), bls. 14.) Þannig hljóðuðu
draumar þessa manns sem skipaði
heiðurssæti á lista Alþýðubandalags-
ins í siðustu Alþingiskosningum.
Einar Olgcirsson átti þó ekki sjö
dagana sæla i Kommúnistaflokknum
þar sent minnstu munaði að hann
yrði rekinn úr llokktiúm sökum þess
að hann þótti ekki nógu blindur i trú
sinni á Stalin og So.vétrikin.
I viðbæti við bókina birtir Þór
sýnishorn af hlægilcgu fyrirbæri sem
þó var mikilvægt i slarfi komnuin-
ista. Hér er um að ræða „bolséviska
sjálfsgagnrýni”. Hver sannur komm-
únisti átti að vcra reiðubúinn að
viðurkenna mistök sin og gagnrýna
sjálfan sig fyrir þau opinberlega cl'
þess var kralist al' honunt. Síðan var
það flokksforystunnar að skera úr
um þaðhvortgagnrýnin væri nægjan-
leg. Ef svo var lalið var viðkomandi
veilt syndaaflausn og hann tekinn i
sátt við trúfélagið, annars var honunt
sparkað úr flokknum nteð ævarandi
skömrn og fyrirlitningu. Sú sjálls-
gagnrýni sent Þór birtir í bók sinni er
tekin úr Verkalýðsblaðinu Irá árinu
1934. Þnr kcmur einn félaginn úr
Kommúni'iallokknum og veitir sjálf-
uni scr þungar ákúrur fyrir ýmsar
syndir sinar sem fclagi Stalin hcfði
ckki verið ánægður með. Ein syndin
var i því l'ólgin að viðkomandi hafði
tekið upp hanskann l'yrir konu sina
sem flokksforyslunni þótli vera orðin
reikul í linudansi sinum. Vitaskuld
var gagnrýnandinn sammála Hokks-
forystunni i einu og öllu og var óspar
á skammaryrðin i sjálfs síns garð.
„Kommúnistahreyfirigin á ís-
landi” er kærkominn viðbætir við
þau rit sem áður hafa verið út gefin
um svipað cl'ni hcr á landi. Þar mætti
hclst nefna bók Arnórs Hannibals-
sonar, Kbmmúnismi og vinstri hreyf-
ing á íslandi sem koni út árið 1964 og
„Rauðu bókina”, en hún kom úl
árið 1963.
„Kommúnistahreyfingin á
islandi” er hin eigulegasta bók. Hún
varpar skemmtilegu Ijósi á þennan
sérstaka flokk sem átti þá ósk sterk-
asta að sarneina Ísland og Sovétríkin.
Þór Whitehead hefur með þessari
hók sinni lagt fram drjúgan skerf til
þess að íslendingar gleynti ekki upp-
runa islenskra kommúnista og þess
flokks sem var ekkert annað en for-
veri Alþýðubandalagsins i íslenskum
stjórntnálum.
Gunnlaugur Sævar Gunnlaugsson.