Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1972, Síða 146

146
CLARENDON PRESS OG KENNETH SISAM
upp á fornbókamarkaðinuin, komin í geipiverð, gerði Kenneth Sisam það höfðings-
hragð að ákveða að láta Clarendon Press ljósprenta hana, ásamt allmiklum við-
auka eftir Sir William Craigie, og selja hana undir kostnaðarverði. Vitanlega má
segja, að ekki sé þetta einstætt dæmi, því að ýmislegt gefur Clarendon Press út
vitandi vits, að útgáfukostnaðurinn endurheimtist ekki. Jöfnuðurinn verður að
koma af ágóðanum á sölu annarra bóka og úr sjóðum stofnunarinnar. En af þeim
sökum er ekki síður gott fyrir okkur að njóta þessa, og ekki ætti það að draga
úr þakklátsseminni. Orðabókin kom svo út 1957.
Fjórum árum eftir útkomu orðabókarinnar (þ. e. 1878) kom hin fagra og stór-
merka útgáfa Guðbrands Vigfússonar á Sturlunga sögu í tveim bindum — hin fyrsta
er sómdi þessu fræga ritsafni. Og þó að síðar hafi verið um hana bætt, er hún
enn í dag liið mesta þing fræðimönnum. En það sem af ber, er þó hið einstæða
forspjall (Prolegomena) framan við fyrra bindið, um íslenzkar fornbókmenntir.
Um þær hefir líklega aldrei verið jafn-skemmtilega ritað. Ekki svo að skilja, að nú
mundi nokkur fræðimaður í þeirri grein fallast á allar kenningar Guðbrands. En
þarna má nálega segja að hver síða leiftri af gáfum, lærdómi og snilli, svo að
heillandi er að lesa.
Þá mun Craigie hafa verið kominn um áttrætt, er Kennelh Sisam fór þess á leit
við hann, að hann byggi til prentunar nýja útgáfu af þessu forspjalli, er þá skyldi
gefið út sem sjálfstæð bók. Craigie gazt vel að hugmyndinni, en bæði var það, að
hann var þá í önnum við hið mikla undirstöðurit sitt um rímurnar (og líklega orða-
bókina lika), og svo var hann ekki þannig settur, að hann gæti leyst hlutverkið
svo af hendi sem skyldi. Því liann átti heima langt úti í sveit, og þó að bókasafn
hans væri mikið, hrökk það vitaskuld ekki til við þann samanburð og þær
rannsóknir, sem þarna varð að gera, svo að vel væri. En þá von lét hann í ljósi, að
einhver kynni síðar að framkvæma hugmynd Sisams. Og enn ætti það ekki að vera
vonlaust.
Næst er að telja Icelandic Prose Reader þeirra F. York Powell’s og Guðbrands,
er út kom 1879 og er bæði allstór hók og harla merkileg, þó að sumum þætti þar
kenna þarflítillar sérvizku af hálfu Guðbrands. Það mun þó sannast sagna, að
meinlítil sé hún, og ásamt orðabókinni var með lesbók þessari vun langt skeið lögð
meginundirstaðan að þekkingu erlendra lærdómsmanna á íslenzkri tungu.
Þessu næst komum við að geysimiklu safnriti frá hendi sömu manna: Corpus
Poeticum Boreale (1883), í tveim stórum bindum. Þetta er bæði forn kveðskapur
og líka annar yngri, jafnvel svo ungur, að þar er að finna þá höfunda, er uppi voru
samtímis Guðbrandi. Verður ekki sagt, að alls kostar vísindalega sé með efnið farið,
en ákaflega er þetta samt merkilegt safn og hefir mikinn og margbreytilegan fróð-
leik inni að halda. Það er eitt af því, sem fræðimaður á íslenzk efni þarf enn að
hafa á hillu sinni. Ekki alls fyrir löngu var það ljósprentað vestan hafs, en ekki
með neinum höfðingsbrag, smækkað svo í broti, að lestur þess er torveldaður.
Frá hendi þeirra félaganna tveggja skal hér síðast talið mikið ritsafn í tveim