Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1988, Side 52

52
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
Vmis nýsigögn og gögn geymd á segulbandi væru háð þeim
búnaði, er þyrfti til þess að mönnum nýttist að þessum gögnum. Hætt
væri að framleiða sum þessara tækja og varahlutir fengjust ekki í þau.
Þjálfun sérmenntaðs viðgerðarfólks væri hvarvetna vandamál, ekki
sízt þar sem gera skyldi stórátak á skömmum tíma. Hann nefndi, að
Deutsche Biicherei í Leipzig hefði komið upp sérstakri þjálfunarstöð,
og innan austurríska þjóðbókasafnsins er stofnun, er þjálfar forverði
og hefur gert lengi. Ekki er nema um áratugur síðan tekið var alvar-
lega á þessum málum í Bandaríkjunum.
Afsýring pappírs er ein mikilvirkasta leiðin til að bjarga verulegu
magni bóka, og er sú aðferð komin á nokkurn rekspöl í Kanada,
Austurríki, Frakklandi og Bandaríkjunum.
í Kanada er ætlunin að afsýra um 40 þús. bindi árlega fyrir hálfan
fjórða eða hálfan fimmta kanadískan dal hvert.
Library of Congress stefnir að afsýringu 500 þús. binda árlega,
kostnaður 4 V2 dalur á bindi, þar af 3 V2 fyrir sjálfa afsýringuna.
Takist að afsýra árlega eina milljón binda, lækkar kostnaðurinn í 2
dali á bindi.
Þá var vitaskuld vikið að filmun gagna, töku þeirra á bönd og loks
diska, sem væru langmikilvirkastir, rúmuðu 10-15 þús. myndir
öðrum megin. Sú leið væri þó enn á tilraunastigi, og ekki fullséð, hve
mikið hún muni kosta.
Library of Congress hefur um langt árabil gengizt fyrir filmun
ýmissa gagna í Asíu. En sú miðstöð er starfrækt í bandaríska
sendiráðinu í Nýju Delhi, og eru þar filmuð um þessar mundir 143
dagblöð (newspapers), 145 tímarit og 53 stjórnartíðindi (gazettes) frá
21 landi. Negativt eintak er sent til Washington, og þegar það hefur
verið kannað og staðfest, er frumritum oftast fleygt.
Nefnt var, að the Research Libraries Group í Bandaríkjunum ynni
nú skipulega að fdmun bandarískra rita 1870-1920 og kínversks efnis
frá tímabilinu 1880-1949. Rætt var um höfundarétt, 100 þjóða
samkomulag um hann. Meginregla æviskeið + 50 ár. Sama verk
getur verið frjálst í einu landi og óheimilt í öðru.
Höfundarétturinn er flókið mál, og verður að meta einstök atriði
eftir þeirri tækni, sem beitt er við gerð eintaka, og þeim notum, sem
þau eru ætluð til.
Þá er hvers konar háski, sem gögnum safnanna kann að vera búinn
af eldi og vatni, og eru vatnsskaðar ílestir og mestir.