Vísbending - 04.08.1998, Blaðsíða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
4. ágúst 1998
29. tölublað
16. árgangur
Geta fyrirtæki greitt veiðigjald?
Það er alltaf gaman að finna fé. Ein
af röksemdum sem heyrst hefur
fyrir veiðigjaldi er að með því fái
ríkið tekjur sem það ella hefur ekki. Með
því móti sé til dæmis unnt að lækka
tekjuskatta. En þessi rök hafa þann
skemmtilega eiginleika að þeim er líka
beitt af andstæðingum veiðigjalds en þeir
telja að einmitt vegna þess að ríkið muni
fara illa með skattfé sé það hinn versti
kostur að fj ármunir renni til þess. Að vísu
munu hinir sömu ekki telja sambærileg
rök gilda þegar litið er á það hvort þeir
einstaklingar sem selja kvóta eyði
peningunum skynsamlega. Mjög
fljótlega er umræðan komin
út um víðan völl og víðs
fjarri kjamamálsins
Það er afar slæmt
því að málefnið
er miklu
mikilsverð- <3?
ara en svo að cr^^éL
því megi drepa ~
á dreif.
í þessari grein verður ijallað um það
hvaða áhrif veiðigjald hefði haft árið 1997
á afkomu fyrirtækja í sjávarútvegi sem
skráð vom á Verðbréfaþingi íslands það
ár. Þar er annars vegar litið á áhrif 18
milljarða króna veiðigjalds, hins vegar 5
milljarða en báðar tölurnar hafa heyrst í
umræðum að undanfömu.
Afkoman er undirstaða
Ef fyrirtæki eiga að geta greitt skatta
og gjöld til hins opinbera verða þau
að vinna sér inn nægar tekjur. Löngum
var reynt að stýra því svo að gengi
íslensku krónunnar væri stemmt af til
þess að sjávarútvegurinnværi viðnúllið.
Þessi stefna var mjög ógæfuleg fyrir
greinina. I
krafa
um að
fyrirtæki
hagræddu í rekstri þvi að
forráðamenn vissu að ríkið myndi
á endanum bjarga málunum. Ekki
skipti þó minna máli að með stefnunni
var komið í veg fyrir hreina eignamynd-
un í útgerð og vinnslu. A undanförnum
fimm ámm hefur ekki komið til geng-
isfellinga og útgerðarmenn hafa verið
upp á sjálfa sig komnir að þessu leyti.
Enn þann dag í dag em þó ljölmörg
fyrirtæki í sjávarútvegi þannig stödd að
þau munu ekki greiða tekjuskatta mörg
ár í röð vegna þess að á þeim hvílir upp-
safnað tap. Reksturinn hefur með öðmm
orðum ekki skilað neinum hagnaði.
Þar með er ekki sagt að allir tapi. Margir
einstaklingar hafa með dugnaði náð að
breyta rekstrinum þannig að líta má á
sjávarútveg sem alvömatvinnugrein
þar sem f'yrir- tækinþurfaaðskila
hagnaði ogbyggja
upp eigið fé.
Mörgþeirrahafa
stuðlað að hag-
ræðingu með
því að kaupa
kvóta. Nú er þó líkt komið með
þe i m og karl i n u m sem varð fy rir þvi
óláni að stolið var frá honum snæri og
var upp frá því alltaf kallaður Jón þjófur.
Einmitt þeir sem hafa hagrætt sitja undir
ámæli. Vandinn er hins vegar hvorki sá
að kvótinn sé að færast á hendur of fárra
(líklegast á fjórða hver fjölskylda hluta-
bréf í sjávarútvegsfyrirtæki) né að fjár-
munir séu að færast út úr greininni (of-
fj árfesting kallar á slíkt auk þess sem tals-
vert nýtt fé hefur komið inn í greinina).
Meginrök fyrir veiðigjaldi eru hag-
kvæmni og réttlæti; hagkvœmni vegna
þess að skynsamlega útfært veiðigjald
með markaðsverði á veiðiheimildum
Framhald á bls. 4
Tafla 1. Kvótaéign og veiðigjald 11 sjávaríitvegsjyrirtœkja sem skráð em á Verðbréfaþingi Islands
í árslok 1997 Sam- herji Vinnslu- stöðin" ÚA Grandi HB Þorm. rammi- Sæbcrg Síldar- vinnslan Hraðfr. Eskifj. Fiski.s. Húsav." Jökull Skagstr. Samtals
Verðmæti heildarkvóta 13.759 6.237 8.227 9.467 10.664 10.028 5.137 4.277 1.825 2.893 4.008 76.522
þ.a. eignfærður kvóli 1.882 976 1.189 68 417 426 248 161 446 833 119 6.763
Hlulfall eignfært 14% 16% 14% 1% 4% 4% 5% 4% 24% 29% 3% 9%
Hagnaður fyrir fjármagnsliði 611 -229 -21 418 473 327 472 485 126 53 -92 2.623
Framlag til ávöxtunar fastafjárm. (án kvótaafskriftar) -302 -338 -243 -299 -406 -310 -359 -257 -124 -63 -144 -2.824
Afgangur til skatta og veiðigjalds 309 -567 -244 119 67 17 113 228 2 -10 -236 -201
Reiknað 5 milljarða veiðigjald 344 156 206 237 267 251 128 107 46 72 100 1.913
Reiknað 18 milljarða veiðigjald 1.238 561 740 852 960 903 462 385 164 260 Heimildir: Ársreikningarfyrirtækjanna, útreikningar Vísbendingar * Reikningsárið er frá 1. september, notuð voru ný sex mánaða uppgjör og rekstrarreikningur var reiknaður upp á nýtt m.v. eitt ár 361 6.887
1
Margirvirðastteljaað rök
fyrir veiðigjaldi séu tekjur
ríkisins af því. Þær verða
minni en haldið er iram.
2Emst Hemmingsen og Þór
Sigfusson fjalla uin nýjar 2
leiðir til þess að fjánnagna
rekstur og framkvæmdir
hins opinbera og taka dæini
frá Danmörku og Finn-
landi. Þetta efni verður
áfram í urnræðu hérlendis.
4
Framhald
veiðigjald.
a grein um
1