Vísbending - 04.08.1998, Blaðsíða 2

ISBENDING
Ráðhús til sölu?
Ernst Hemmingsen
viðskiptafulltrúi í
danska sendiráðinu
IDanmörku er nú mikið rætt um
fjármál og rekstur sveitarfélaga eftir
að Farum, sem er rétt fyrir norðan
Kaupmannahöín, hefúr selt skólphreinsi-
stöð bæjarins. Ibúar í Farum eru um
18.000 og bærinn hefúr stækkað ört á
undanförnum árum. Hinn kraftmikli
PeterBrixtofte erborgarstjóri en hann er
jafnframt þingmaður og gaf kost á sér
sem formaður Venstre eftirað Uffe Elle-
man Jensen hætti. Til þess að afla sveit-
arfélaginu meira fj ár fundu menn í F arum
sérstaka aðferð sem gengur nú undir nafn-
inu Farumaðferðin en gæti alveg eins
heitið: „Eiga sveitarfélögin að notfæra
sér skattareglumar?“
Lántökur bannaðar
Til þess að takmarka eyðslu sveitar-
félagannahefúrríkisvaldiðtakmark-
að mjög rétt þeirra til að taka lán og þess
vegna eru mörg sveitarfélög farin að selja
eignir sínar. Kaupmannahöfn er þannig
farin að selja lóðir en áður hefúr borgin
leigt lóðir til 99 ára á sama hátt og gert er
í Reykjavík. Önnur sveitarfélög hafa til
dæmis fengið fé í sveitarsjóð með því að
einkavæða hjúkrunarheimili. Talað er
um að verið sé að selja ættarsilfrið. Til
þess að minnka áhrifin af sölu sveitar-
félaganna á „ættarsilfrinu“ hefúr ríkis-
valdið ákveðið að leggja skuli sölutekj-
umar inn á lokaðan reikning og greiða
þær út á tíu til tuttugu ámm. Þó má greiða
vextina út jafnóðum.
Nýlegaákvað Famm að selja skólphreinsi-
stöð bæjarins fyrir rúmlega 4 milljarða
íslenskra króna til eignaleigufyrirtækis og
taka hana síðan aftur á leigu með
endurkauparétti. Salan hefúr valdið mikl-
um umræðum og gagnrýni á borgarstjóra
Farum, Peter Brixtofte, enda þótt ýmis
atriði varðandi söluna hafi ekki verið upp-
lýst. Margt bendir þó til þess að um sé að
ræða of hátt verð og verið sé að beita sömu
aðferð og Hörsholm hefúr gert.
I desember 1997 seldi Hörsholm, sem er
fyrir norðan Kaupmannahöfn (með um
23.000 íbúa), Nordania Leasing, dóttur-
félagi DenDanskeBank, ellefu leikskóla
fyrir 480 milljónir íslenskra króna en tók
þá um leið aftur á leigu. Sölutekjumar
eru nú bundnar í húsbréfúm sem gefa 7%
vexti. Við þetta munu vaxtatekj ur sveitar-
félagsins aukast um 3 3 millj ónir íslenskra
króna á ári en leigugjaldið er aðeins 22
milljónir. Sveitarfélagiðhagnastþannig
um 11 milljónir króna auk þess sem það
getur selt 5% af húsbréfúnum árlega fýrir
24 milljónir íslenskra króna. Samning-
urinn gildir í tuttugu ár en eftir það hefúr
Hörsholm skuldbundið sig til að kaupa
leikskólana aftur íyrir 96 milljónir enþað
jafngildirtuttugu prósentumafsöluverð-
inu.
Þetta era líka góð viðskipti fyrirNordania.
Fjárfestingin er næstum áhættulaus þar
sem mjög sjaldgæft er að sveitarfélög
verði gjaldþrota og fyrirtækið getur af-
skrifað byggingarnar um 5% á ári og þar
með lækkað skattstofninn um 24 millj ónir
á ári. Þess vegna hafa mörg eignaleigu-
fyrirtæki mikinn áhuga á að kaupa skóla,
hjúkrunarheimili og aðrar eignir sveitar-
félaganna. I Hörsholm er nú unnið að
því að selja bæði bókasafn, ráðhús, fjóra
grunnskóla og íþróttamannvirki með
tennishöll, badmintonhöll, sundhöll og
skautahöll fyrir rúmlega 5 milljarða
íslenskrakrónaalls. Sveitarfélagiðvæntir
þess að salan muni auka tekjur þess um
rúmlega 3 milljarða íslenskra króna næstu
tuttugu árin en það yrði kærkomin viðbót
fyrir margan sveitarsjóðinn.
Sala og skattaleg
sjónarmið
Þeir sem gagnrýna Fammaðferðina
benda á að ávinningur Farum og
Hörsholm sé greiddur af ríkinu, það er að
segjaaföðramskattgreiðendum. Þannig
segir Peter Loft, ráðuneytisstjóri í skatta-
ráðuneytinu, við Jyllands-Posten: „Ef
sveitarfélag getur sjálft leyst verkefni fyrir
22 milljónir króna en einkafyrirtæki getur
unnið það fyrir tuttugu milljónir er það
kostur við fyrstu sýn. En ef það þýðir að
skattgreiðslur fyrirtækisins lækka um leið
um fjórar milljónir á ári kostar þetta fyrir-
komulag hið opinbera 24 milljónir alls.“
Auk þess vekur hann athygli á því að sam-
keppnin milli hins opinbera og einkaaðila
skekkist þegar sveitarfélögin hafi ekki
lengur hinn skattalega ávinning. Áður
hefúr sveitarfélögunum til dæmis verið gert
skylt að greiða virðisaukaskatt af eigin
vinnu til þess að jafna samkeppnisstöðu
einkaaðila við hið opinbera. „Nú er það
hins vegar öfúgt, skattkerfið veldur því
að samkeppnisstaða einkaaðila er betri
en opinberra aðila.“ Á móti kemur þó að
eignaleigufyrirtækin munu borga meiri
tekjuskatt. Mörg stór sveitarfélög hafa
tilkynnt að þau ætli að gera svipaðar ráð-
stafanir og Famm og Hörsholm. Innan-
ríkisráðherrann hefúr þess vegna tilkynnt
að hann muni leggja til að lögunum verði
breytt í haust þannig að komið verði í veg
fyrir að byrðunum verði velt yfir á ríkið.
Hve langt er hægt að
ganga?
Auk umræðna um hin skattalegu áhrif
hefúr sala hreinsistöðvarinnar í
Farum vakið aftur upp umræður um
einkavæðingu og hve langt eigi að ganga
í þeim efnum. I Hörsholm hefúr hingað
til meira verið um dulbúna lántöku (e.:
lease-back) að ræða sem er líka þekkt í
atvinnulífínu, heldur en um eiginlega
einkavæðingu. I Famm er líka um það að
ræða að kaupandinn tekur að meira eða
minna leyti við rekstri hreinsistöðvarinn-
ar. En þegar Hörsholm hefur selt bygg-
ingar bæj arins er ekki langt í það að rekst-
ur skóla, íþróttamannvirkj a og bókasafna
verði falinn einkaaðilum.
Eflitiðertil þróunarinnar í öðrum löndum
em næstum engin takmörk fyrir því hvað
falið er einkaaðilum. Carsten Greve ffá
Kaupmannahafnarháskóla segir við
Jyllands-Posten:„\ Bandaríkjunum og
Bretlandi, þar sem menn hafa náð lengst
á þessu sviði era einkavæðing og útboð
hluti af daglegum stjómmálum. Stjórn-
málamenn fela einkaaðilum viðhald og
rekstur mikils hluta af fangelsum lands-
ins, sjúkrahúsum, skólum og almennings-
samgöngum.“ Torben Bech-Jörgensen
ffá sama háskóla segir: „Það skiptir ekki
máli hver á stofnanimar. Það sem skiptir
máli er að það sé frjáls og raunveruleg
samkeppni milli ffamleiðenda.“ Þannig
má imynda sér að í framtíðinni verði
starfslið sveitarfélaganna eingöngu borg-
arstjóri og fáeinir starfsmenn sem hafa
það verkefni að hafa eftirlit með þeim
samningum sem sveitarfélagið hefurgert
við einkaaðila um fjölmörg verkefni hins
opinbera.
Heimildir: Jyllands-Posten, Borsen, Berlingske
Tidende
2