Vísbending - 04.08.1998, Blaðsíða 4

ISBENDING
Framhald af síðu 1
flýtir fyrir hægræðingu og réttlœti vegna
þess að þá fá þeir veiðiheimildir sem best
bjóða en ekki þeir sem áttu því láni að
fagna að gera út árin 1981 til 83. Það er
hins vegar auðvitað ekkert réttlæti í því
að breyta kerfinu á einni nóttu.
Veiðigjald var greitt 1997
Imeðfylgjandi töflu sést yfirlit um
afkomu 11 sjávarútvegsfyrirtækjaárið
1997 og kvótaeign þeirra miðað við
markaðsverð síðastliðið vor (sjá einnig
18. tbl.). Ráða má kvótakaup fyrirtækj-
anna undanfarin ár að nokkru af því hve
mikið er eignfært. Að meðaltali eignfæra
fyrirtækin um 9% kvótans miðað við
markaðsverð í lok síðasta árs. Eitt félag,
Jökull á Raufarhöih, eignfærir tæplega
30% af kvóta sínum. Eignfærslan segir
þó ekki alla söguna afþví að í einhverjum
tilvikum er kvóti bundinn skipum sem
keypthafa verið ogþví óbeint eignfærður
þar. Fyrirtæki munu fyma kvóta á 8 til 12
árum og sé miðað við að meðaltali 10%
á ári þá er afskrift þessara fyrirtækja á
kvóta um 700 milljónir króna í fyrra.
Kvóti er einnig leigður milli fyrirtækja
og gjaldfærður árlega. Sú leigaheíur ekki
komið sérstaklega ífam í ársreikningum
og ekki heldur tekjur af kvóta sem fyrir-
tækin leigja frá sér. Að þvi marki sem
gjöld af kvótaleigu eru hærri en tekjur
má telja þau til kvótakostnaðar. Þessi 10
fyrirtæki eru með milli 35 og 40% af
heildarhlut sjávarútvegsfyrirtækja. Því
má ætla að um 2 milljarðar hafi verið
gjaldfærðir vegna kvótakaupa árið 1997
ef önnur félög hafa keypt jafiimikið. Það
er þó alls ekki víst því að mörg sterkustu
fyrirtækin em á hlutabréfamarkaði. Frá
sjónarhóli skattheimtumanna em pening-
amir þó alls ekki horfnir því að þeir korna
fram sem tekjur hjá seljanda sem verða
skattlagðar þar með venjulegum hætti.
Það erútbreiddurmisskilningur aðkvóta-
gróði sé ekki skattlagður, en svo er. Hann
er hins vegar ekki skattlagður með öðrum
hætti en aðrar tekjur.
Það erþarflaust fyrir fyrirtæki að láta sem
svo að þau geti ekkert veiðigjald greitt. í
fyrra greiddu þessi 10 fyrirtæki sem
svarar um 700 milljónum í veiðigjald.
Ríkið hefur notið góðs af. Viðtakendur
þurftu að greiða skatta, þeir gátu greitt
skuldir sínar við lánardrottna (olt ríkis-
banka) og kaupendur em líklegri en selj-
endur til þess að greiða skatta í fr amtíðinni
af rekstri.
Gullgæsinni slátrað?
Arið 1997 var hagnaður þessara 11
fyrirtækja 2,6 milljarðar króna áður
en fjármagnsliðir eru reiknaðir. Afskriftir
voru um 3,9 milljarðar, sem þýðir um 3,2
milljarða ef ff á eru taldar afskriftir vegna
kvóta. Hagnaður að viðbættri kvóta-
afskrift er því 3,3 milljarðar króna.
F astalj ármunir fy rirtækj anna vom metnir
á 35 milljarða króna. Ef miðað er við að
þeir þurfi að skila að meðaltali 10%
ávöxtun til lánardrottna og eigenda þá
em það 3,5 milljarðar. Með þessu móti
sést að samanlagt stóð reksturinn í fyrra
í raun ekki undir neinni kvótaleigu ef
miðað er við eðlilegan arð. Að vísu er
afkoma fyrirtækjanna misgóð en j afhvel
sterkustu fyrirtækin myndu stórtapa
miðað við 18 milljarða veiðigjald. Fimm
millj arða gjaldið hefði eitt fyrirtæki ráðið
við. Sjö fyrirtæki af ellefu hefðu getað
greitt eitthvert veiðigjald í fyrra.
En auðvitað má taka gjaldið víðar. Til
dæmis mætti lækka launakostnað. Tíu
prósenta launalækkun hjá sjómönnum
myndi skila um helmingi af 5 milljarða
gjaldinu. Það má ekki gleyma því í um-
ræðum um „gjafakvótann" að um 40%
af verðmæti aflans fara beint til sjó-
manna. Þeir njóta þvi veiðiheimildanna
beint í sínum tekjum. Ekki má þá heldur
gleyma því réttlætismáli að færa skatt-
greiðslur sjómanna í sama horf og ann-
arra þannig að ekki haldist það óréttlæti
að tekjuhæstu mennimir í þjóðfélaginu
njóti sérstakra skattfríðinda.
18 milljarðar standast
ekki
Ekkert af því sem hér er sagt er rök
gegn veiðigjaldi. Mjög líklegt er að
ef það yrði tekið upp myndi verða
hagræðing í sjávarútvegi þannig að gert
yrði út ffá færri stöðum en nú og skipum
og sjómönnum fækka. Með því myndi
nauðsynleg fjárfesting minnka og
greiðslugeta til kaupa á veiðiheimildum
aukast. Samt sem áður er erfitt að sjá
fyrir sér að veiðigjaldið myndi skila
mörgum milljörðum króna í ríkissjóð á
fyrstuárumþess. Arið 1995 skiluðufisk-
veiðar skv. mati Þjóðhagsstofhunar 57
milljarða króna rekstrartekjum. Veiði-
gjalduppá 18 milljarðaer30% afbrúttó-
tekjum. Slík tala er svo ffáleit að þeir
sem styðja veiðigjald í alvöru ættu ekki
að halda henni á loft.
Arshlutareikningar fyrirtækja eru nú
að birtast. Jafnframt hafa nokkur
fyrirtæki birt afkomuviðvörun. Viðvörun
Jámblendifélagsins sýnir hve mikilvægt
það er að fjárfestar beri gott skynbragð á
þá áhættu sem felst í hinum ýmsu gerðum
rekstrar. Þeir seni eru að festa fé í
skamman tíma ættu að forðast flókinn
eða sérhæfðan rekstur nema þeir hafi
sérþekkingu á því sviði. Best er þó að
miða ljárfestingar i hlutabréfum við
fyrirtæki sem menn hafa trú á ti 1 ff amtíðar
ýen elti ekki skammtímasveiflur._
Nýr banki?
Meðan peningar höfðu þá eiginleika
hér á landi að hverfa í verðbólgunni
var gott að vera bankastjóri. Viðskipta-
vinimir urðu að koma bónarveg til banka-
stjórans. Eftir að þeir höfðu beðið lengi
á yfirfullum biðstofum komust þeir inn
til yfirvaldsins sem leit armæðufullt út í
loftið og flutti ræðu um erfitt efnahags-
ástand, peningar væru af skornum
skammti en þó væri hugsanlega hægt að
bjarga þeim sem bað um nokkrar krónur.
Flestir bankastjórar fengu ekkert út úr
þessunemaánægjunaafþvíaðsællaværi
að gefa en þiggja. Útibússtjóri nokkur
gaf þó viðskiptavinum sínum kost á að
sýna þakklæti sitt með því að segja við
þá að skilnaði: „Skottið er opið.“
Landsbankinn hefur öórum fyrirtækjum
fremur liðið fyrir slæma imynd árum
saman. í nýútkominni skýrslu ifá bank-
anum kemur fram að allan yfirstandandi
áratug hefur markaðshlutdeild hans verið
að minnka. „Persónutöfrar" bankastjór-
anna hafa ekki bætt ímyndina. Því var
ferskur blær yfir fundinum þar sem
skýrslabankans um markaðinn varkynnt
án hroka eða sjálfsánægju. Það var
ánægjulegt að lesa í henni að „... nauð-
synleg forsenda fyrir breytingum á fjár-
málamarkaði [erj að bankarnir fari á
hlutabréfamarkað sem fyrst, þar sem fjár-
festar vilja sjá og styðja hagræðingu.“
Kannski verður bankanum við bjargað
eftirallt.
Allt er betra en landinn
Framsóknarflokkurinn er eitt sérstæð-
asta fyrirbæri í íslenskri pólitík. Hann
hafði fleygt slagorð: A Uter betra en íhald-
ið, þóttflokkurinnynni reyndar lengstum
með því. Því þó mátti treysta allt frá
Hriílu-Jónasi til Steingríms að allt sem
frá talsmönnum flokksins kæmi um efna-
hagsmál og viðskipti væri andstætt ffelsi
og rökréttri hugsun. Þetta hefur breyst í
tíð núverandi formanns. Yfirlýsingar
flokksins um bankamál að undanfömu
og vilji til þess að ríkið ákveði ffamtíð
þeirra sýnir að erfitt er að hverfa frá upp-
hafinu. Otti við innhaldslaust slagorð
um einkavinavæðingu verður til þess að
menn vilja fremur selja sænskum auð-
mönnum Landsbankann en Islendingum.y
(Ritstjórn: Tómas Örn Kristinsson ritstjóri og
ábyrgðarmaður., Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Talnakönnun hf., Borgartúni 23,
105 Reykjavik.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang:visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Háskólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
Ueyfis útgefanda.
4