Vísbending - 18.12.2000, Qupperneq 21

ISBENDING

Vísbending
ársins
Þá horfir fyrir endann á 18. árgangi Vísbendingar á því
merka ári 2000. Árið hefur verið viðburðaríkt fyrir
margra hluta sakir og sveiflur bæði í efnahags- og
viðskiptalífinu hafa haldið mönnum við efnið. Vísbending
hefur fjallað um þau mál sem skipta þjóðina og fyrirtæki
hennar hvað mestu máli. Blaðið hefur að venju leitað til
athygliverðustu hugmyndafræðinga landsins eftir
vísbendingum og útskýringum á viðskipta- og efna-
hagsmálum. Margir voru kallaðir en fáir útvaldir. Sumir fóru
hreinlega á kostum eins og Þorvaldur Gylfason sem enn á ný
sýndi að hann einn ferskasti hagfræðingur landsins. Marga
aðra má telja til, eins og Ásgeir Jónsson, Þórð Friðjónsson,
Sigurð Jóhannesson, Bjarna Braga Jónsson, Gylfa Magnús-
son, Gylfa Dalmann, Stefán Arnarson, Tómas Örn Kristins-
son, Guðmund Magnússon, Þórólf Matthíasson, Hannes
Hólmstein Gissurarson, svo að fáeinir séu nefndir. Við
þökkum þeim fyrir framlag þeirra. Hér á eftir má sjá glefsur
úr því sem skrifað var á árinu.
Krónan og gengismál
Sú spurning blasir við íslendingum er ekki livort heldur
hvenœr eigi að ganga í myntbandalag. Sá sem hér ritar
hefur dregið fram nokkra þá kosti sem fylgja myntbandalagi
við Norður-Ameríku. Bandaríkin eru í lykilhlutverki hvað
varðar þjónustuviðskipti íslands og þar er að fuma helstu
vaxtarbrodda í útflutningi.
1. tbl. - 7. janúar (Myntbandalag við Bandaríkin? - Ásgeir Jónsson).
Tyjóðir, sem reyna að verja veika gjaldmiðla falli, tapa
Jr jajhan á því, oft miklum fjárhœðum, eins og til að mynda
Taílendingar fengu að kenna á sumarið 1997 og
Brasilíumenn nokkru síðar, í ársbyrjun 1999.
5. tbl. - 4. febrúar (Krónan og evran: Hvor hentar betur? - Þorvaldur Gylfason).
CTHtið er til sögu lslandsfrá seinna stríði er Ijóst að landið
J-jhefur átt við krónískan verðóstöðugleika að stríða. Það
liafa aðeins komið þrjú tímabil þar sem verðlag hefur verið
nokkuð stöðugt; 1953-59, 1963-66 og nú síðast 1992-1998,
en annars hefur verðbólga verið óásœttanleg. Stór hluti af
þessum óstöðugleika hefur verið framleiddur með
gengisfellingum sem hafa yfirleitt komið í kjölfar þenslu hér
innanlands.
8. tbl. - 25. febrúar (Er krónan vöm gegn verðbólgu? - Ásgeir Jónsson).
J Tœtta er þá á því að efnahagsaðstœður leiði til þess að
ii gengið lœkki hratt eða öllu heldur að gjaldeyris-
kaupmenn geri áhlaup á getigið þegar þeir átta sig á þeim
brauðfótum sem það stendur á og að íslenska krónan tekur
dýfu.
18. tbl. - 5. maí (Þegar krónan fellur).
Jyráttfyrir lágt gengi erárangurinn mikils virðifyrirframtíð
Jr Evrópu og þegar álfan hefur brotið af sér hlekki úreltra
hugmynda þarf ekki að spyrja að því að evran verður
gjaldmiðill sem krónan vildi að hún vœri.
24. tbl. - 16. júní (Evran - ónýtur gjaldmiðill?).
G[aldurinn við myntbandalög ersá að þau eru hraðbrautir
'fyrir fjármagn og vörurfrá stœrri mörkuðum til þeirra
smœrri og rjúfa efnahagslega einangrun sem er helsti
dragbítur á framfarir á íslandi.
38. tbl. - 22. september (Kosið um evmna - Ásgeir Jónsson).
Aútjaðri veraldar standa íslendingar í hringiðu gjald
eyrissveiflna. Krónan hefur lœkkað mikið á þessu ári,
um 9% frá því sem hún var hœst.
44. tbl. - 3. nóvember (Krónunni kastað?).
Hagvöxtur og hagsæld
Að öllu samanlögðu eru því meiri líkur nú á mjúkri lend-
ingu en áður þótt aðflugið sé óneitanlega nokkuð
glannalegt - og brautin stutt.
2. tbl. - 14. janúar (Góðæri í ljósi reynslunnar - Þórður Friðjónsson).
VTelferðarríkið er þó að mörgu leyti falleg hugmynd um
föðurlega umhyggju en verður yfirleitt kerfisleg sóun í
framkvœmd. Endurskipulagningar velferðarketfisins erþörf,
sem er eitt helsta viðfangsefni Vesturlanda á nýrri öld.
7. tbl. -18. febrúar (Velferðarríki).
TJ'ramþróun yfir öldina sem heild hefur reynst œvintýraleg
X og langtum stórstígari en nokkurn mun Itafa óraðfyrir í
upphafi hennar... Hefur verg landsframleiðsla nœr 53-
faldast, og tekur nokkuð á ímyndunaraflið, að fyrir hverja
magneininguframleiðslunnarþá komifleiri enfimmtíu núna.
9. tbl. - 3. mars (Hagvöxtur yfir 20. öldina - Bjami Bragi Jónsson).
CJkuldir útvegsins eru kapítuli út affyrir sig... Skuldirnar
O námu um 170 milljörðum króna íárslok 1999 skv. nýácetl-
uðum tölum frá Seðlabanka Islands og þjóðhagsstofnun og
hafa aldrei verið meiri. Þetta gerir 12,5 milljónir króna á
hvern vinnandi mann í sjávarútvegi.
22. tbl. - 2. júní (Framleiðni og lánsfé - Þorvaldur Gylfason).
Tyeir sem stofnuðu fyrirtœki árið 1995 hafa líkast til ekki
Jr gert ráðfyrir því áð á fimm árum myndi tímakaup hœkka
um tneira en 20% að raungildi. Frumleg hugsun á lítinn þátt
í uppgangsskeiðinu. Þar hafa jarðýtur og byggingarkranar
verið í aðalhlutverki.
44. tbl. - 3 nóvember (Hagvöxtur með handafli - Sigurður Jóhannesson).
T\að vekur athygli að tekjur hins opinbera hafa stóraukist
Jr á þessum árum. í byrjun áratugarins námu þœr um 36%
aflandsframleiðslu en í lok hans tœplega 41%, þ.e. árið 1999
-síðasta árið sem tölur liggja fyrir um. ...Það er
umhugsunarefni hvert stefnir í þessum málum.
45. tbl. - 10. nóvember (Stefnumörkun í ríkisfjármálum - Þórður Friðjónsson).
J~\að er því auðvelt fyrir eina kynslóð að draga verulega úr
x samkeppnishæfni þeirrar nœstu með óskynsamlegum
ákvörðunum og með því að gleyma því að aukin framleiðni
fyrirtœkja er forsenda betri lifskjara.
39. tbl. - 29. september (Framleiðni).
5páð er3,5% hagvexti á þessu ári en OECD spáir einungis
1,1% hagvexti á íslandi á nœsta ári. Lendingin er því
öllu harkalegri hér á landi en í Bandaríkjunum og gœti
reyndar orðið enn harðari ef ytri aðstœður reynast
óhagstœðar.
47. tbl. - 24. nóvember (Stund milli stríða).
Breyttir tímar
/'sland er enn hrávinnsluþjóðfélag og verður það áfram ef
ekki er leitað leiða til þess að þjóðin virki höfuðið f auknum
mceli.
16. tbl. - 21. aprfl (Þekking og þjóðfélag).
7V Tú hefur íslenska hagkerfið þróast á þann veg að
1 V einstaklingar og hlutafélög ráða œ meira nýtingu og
ráðstöfun framleiðsluþátta. Þessi auknu völd hafa verið á
kostnað stjórnmála- og embœttismanna. Þessi þróun sést
einnig íbreyttrifjölmiðlun, þvíundanfarin misseri hafafréttir
af fyrirtœkjum og hlutafjármarkaði stóraukist.
37. tbl. - 15. september (ísland hf. - Hluthafalandið - Stefán Amarson).
21