Frjáls verslun - 01.08.1939, Blaðsíða 25

Lánsfjármarkaðurirm
Englendingar segja, a8 ef komizt verði hjá stríði í
september, þá reki að því, að fjármál ríkisins þurfi
nýrrar athugunar við. Fjármálaráðuneytið er höfuðset-
ið af ýmsum lánsfjái'beiðendum. Það hefir algerlega
neitað, að lána til bygginga og nýrra kostnaðarsamra
bílvega, vegna þess, að bíða verði þar til mesta víg-
búnaðarkapphlaupið er um garð gengið og atvinnu-
leysi eykst aftur. Meðal þeirra, sem undanfarið hafa
knúið harðast á dyrnar í City eru Pólverjar og Nýja-
Sjálands-menn. Pólverjar hafa sínar þarfir vegna víg-
búnaðarins, og hafa þegar fengið nokkra úrlausn.
Fjármálaráðherra Nýja-Sjálands, Mr. Nash, hefir sótt
um 18 milj. stp. lán, sem brezka stjórnin á að ábyrgj-
ast. En bankamenn í City eru ekki sérlega hrifnir af
stjórnarfarinu á Nýja-Sjálandi, en þar hefir verið mik-
ið um allskonar sósíalisma-tilraunir, sem eyðilagt hafa
frjálst framtak og skapað glundroða. En Mr. Nash
vísar til þess, sem ýmsir fjármálamenn hafa látið sér
um munn fara, að Bretar hafi sjaldan tapað á láns-
fé, sem veitt hafi verið til sambandslandanna, en
hinsvegar tapað stórfé á öðrum löndum. Vissulega er
það rétt, að England hefir tapað stórfé á að lána Þjóð-
verjum, Rússum og Suður-Ameríku eftir heimsstyrj-
öldina. En brezk lán til Svisslands, Norðurlanda og
Bandaríkjanna hafa gefizt vel og miklu betur en lán
til ensku nýlendnanna eða Indlands.
Fyrir stríð lánuðu London, París, New York og Am-
sterdam ógrynni fjár til útlanda og jafnvel 1926—1928
var lánað um 60 milj. stp. á ári frá London til útlanda.
En töp eftir 1930 kenndu Bretum, að varast a. m. k.
Suður-Ameríku og lönd í Austur-Evrópu. Og eins og
fjármálaritari „Manchester Guardian“ ritar nýlega, þá
má segja, að London hafi nær því lokað fyrir erlend-
um lántakendum síðan 1937, og algerlega lokað síðan
í byrjun þessa árs. Á þessu fengum við nokkuð að kenna
í sambandi við neitun Englendinga um lán til Hitaveitu
Reykjavíkur, en hún var síður en svo nokkurt einsdæmi.
Bandarilcin hafa einnig lokað fyrir peningana. Þau
hafa líka rekið sig á í Evrópu og Suður-Ameríku. Árið
1938 voru lánaðar frá U.S.A. 36 milj. dollara og svipað
fjögur árin á undan, en milli 192B—1930 voru lánuð út
1000 til 1500 milj. dollara á ári.
París lánaði fyrir all-löngu siðan mikið til Rússlands
og Suður-Ameríku, en nú fæst naumast erlent lán í
Frakklandi. Vígbúnaðurinn þar gleypir allt fé, sem áð-
ur var lánað út til járnbrauta og annarra opinberra
fyrirtækja í ýmsum löndum. En þó er svo nú, að auð-
ugri rílcisstjórnir lána fátækari þjóðum fé til vígbún-
aðar og vega og járnbrauta, sem hafa hernaðarlega
FRJÁLS VERZLUN
þýðingu, án þess að mikil von sé um að fá lánin greidd.
En einkastofnanir vita það síðan eftir 1918, að það er
vonarpeningur, að lána til slíks. Ástralía bauð t. d. út
nýlega i London lán til vígbúnaðar, en ekki var litið
við því. Hið opinbera varð svo að koma til hjálpar.
Meðan slík stefna er uppi hjá hinum stærri þjóðum,
að lána sem minnst, en draga allt fjármagn saman til
vígbúnaðai', er auðséð, að við íslendingar verðum helzt
að leita um lánsfé til Norðurlanda.
Nýr verzlunarsamningur milli
Spánar og Noregs
Norðmenn og Spánverjar hafa nýlega gert verzlunar-
samning, og var hann birtur opinberlega í þessum mán-
uði. —
Yfirleitt þykir samningurinn vera Norðmönnum óhag-
stæður, en það hefir verið látið í ljós opinberlega af
þeirra hálfu, að samningurinn sé það bezta, sem hægt
hafi verið að fá framgengt og í rauninni sé það all-
mikið afrek, að nokkrir samningar skyldu takast vegna
tregðu spænsku stjórnarinnar á að binda sig með samn-
ingum.
Innflutningsleyfi Norðmanna fyrir saltfiski er einn-
ig töluvert minna en 1936, og auk þess eru ýmsir aðrir
agnúar á samningnum.
Norðmenn mega skv. samningnum flytja til Spánar
á tímabilinu frá 1. ágúst 1939 til 31. júlí 1940 vörur
fyrir 595,000 pd. sterling ,verð cif. Þar af er saltfiskur
fyrir 150,000 pd. sterl., hrogn 35,000 og þorskalýsi
17,000.
En Norðmenn skulu á sama timabili kaupa af Spán-
verjum vörur fyrir 700,000 pund sterl., verð fob., og eru
þær vörur, sem tilteknar eru, einkum ávextir, vín og
málmar.
Það er því um 100 þús. sterl.pund meira virði, sem
Norðmenn skv. samningnum eiga að kaupa af Spánverj-
um en vörukvóti þeirra til Spánar nemur.
Ákvæði samningsins um greiðslufyrirkomulag er á
þessa leið:
Greiðsla í sambandi við vöruskiptin fer fram í „clear-
ing“ í pundum. Þær upphæðir, sem greiða skal við hver
kaup á spænskum vörum, sem fluttar eru inn til Noregs,
skal greiða inn til Noregsbanka, og á sama hátt skulu
greiðslur fyrir vörukaup Spánverja í Noregi innborg-
ast til Comite de Moneda Extranjera í Madrid. Af þeim
upphæðum, sem greiðast inn til Noregsbanka, skulu 85%
26