Alþýðublaðið - 24.01.1973, Blaðsíða 1

MIÐVIKUDAGUR 24.JANÚ 1973 — 54. ARG.-19.TBL.
FRAMTÍÐ HAFNAR-
INNAR VELTUR
Á ÞVÍ HVORT
HRAUNIÐ LOKAR
HENNIEÐA EKKI
Þegar giftusamleg björgun
Vestmannaeyinga til megin-
landsins var oröin staöreynd,
fóru áhyggjur manna aö beinast
að framtfö Vestmannaeyja, sem
verstöðvar, en eins og hvert
mannsbarn veit eru Vest-
mannaeyjar stærsta verstöð
landsins.
Langvarandi eldsumbrot á
eyjunum geta orsakað það, að
öll framleiðsla þessa afkasta-
mikla byggðarlags getur lagzt
niður um ófyrirsjáanlega fram-
tið. Yrði slikt ekki aðeins stór-
fellt efnahagslegt tjón fyrir
Vestmannaeyinga sjálfa, heldur
fyrir alla þjóðina. Veltur
framtið byggðar i Vest-
mannaeyjum mikið á þvi, hvort
hraun nær að mynda garð
framan við höfnina þar, og loka
henni alveg. Slikt yrði kannski
dauðadómurinn, þvi um önnur
hafnarstæði er ekki að ræða.
„Þetta alvarlega ástand hefur
að sjálfsögðu verið rætt innan
sjávarútvegsins i dag, og ég veit
að sjávarútvegsráðherra er
með ýmislegt i bigerð. Við
vonum auðvitað allir heilshugar
að ekki þurfi þarna á einu bretti
að afskrifa 5000 manna fiski-
bæ”, sagði Már Eliasson fiski-
málastjóri i stuttu viðtali við
blaðið i gær.
Rikisstjórnin ræddi þetta mál
á fundi sinum i gær og tók þá
ákvörðun að skipa fimm manna
nefnd til að rannsaka hvaða
afleiðingar eldgosið getur haft á
efnahagslega afkomu þjóðar-
innar, og hvaða ráða megi gripa
til,
„Það þarf ekki að fjölyrða um
það, hverjum stoðum er kippt
undan efnahagsgrundvelli
þjóðarbúsins, ef Vestmanna-
eyjar og atvinnulif þar leggst i
auðn. Er vandséð nú, með
hverjum ráðum úr yrði bætt. Til
þess aðeins að gera sér í hugar-
lund, hve hér er um stórvægi-
legan atburð að ræða, má t.d.
nefna það, að flutningur fimm
þúsund Vestmannaeyinga til
meginlandsins mundi samsvara
þvi að fimm milljónir Banda-
rikjamanna þyrfti að flytja til
með hliðstæðum hætti”. Þannig
mælti forsætisráðherra ólafur
Jóhannesson i ávarpi til þjóðar-
innar i gærkvöldi.
Til að sýna mikilvægi Vest-
mannaeyja sem verstöðvar má
nefna að árið 1971 var þar
landað 17% alls þess afla sem
landað var innanlands það árið.
Verðmæti hinna fimm stóru
frystihúsa i Vestmannaeyjum
hefur árlega numið milljörðum
króna. Þá hefur þar veriö mikil-
vægasta verstöð fyrir loðnuskip.
Var áætlað að 25—30% alls
loðnuafla komandi vertiðar yrði
landað i Vestmannaeyjum, og
flestum er kunnugt hverjar
vonir voru bundnar við komandi
loðnuvertið.
„Komandi vertið er okkur
glötuð jafnt á loðnu sem þorski”
sagði skipstjóri einn við glaða-
mann Alþýðublaðsins I gær. Vist
er að fleiri skipstjórnarmenn i
Eyjum eru á sama máli, þvi ef
eldsumbrotum linnir ekki fljót-
lega verður erfitt að koma
hinum stóra flota Vestmanna-
eyinga, fyrir i öðrum ver-
stöðvum. Og takist það, verður
tjónið samt stórfellt.
Af þessu má sjá, að náttúru-
öflin hafa enn aukið á óvissuna
um framtið islenzks efna-
hagslifs. Voru vandræðin vist
næg fyrir.
Kæla hraunið með vatni
bægja flóðinu frá byggð
Alþýðublaðið sneri sér til Þor-
leifs Einarssonar, jaröfræðings,
i gær og spurði hann um eldgos-
ið á Heimaey.
Sagði hann, að nú væru stadd-
ir i Vestmannaeyjum prófessor-
arnir Trausti Einarsson og Þor-
björn Sigurgeirsson, og Leó
Kristjánsson jarðeðlisfræðing-
ur. Erindi þeirra væri meðal
annars að kanna aðstæður til að
kæla hraunið niður, með þvi að
dæla á það köldum sjó, ef
rennsli þess tæki þá stefnu, sem
ógnaði byggðinni i Eyjum.
Reynslan hefur sýnt, að gíóandi
hraun er „hrætt” við vatn. Við
nálægð eða snertingu við kulda
vatnsins, kólnar jaðarinn og
stifnar. Myndast þannig fyrir
staða fyrir lapþunnt rennslið,
sem leitar framrásar þangað,
sem fyrirstaða er engin eða
a.m.k.. minni. Ef gosvirknin
dregur sig inn að miðju sprung-
unnar, eins og reynslan af
sprungugosum bendir til, myndi
hraunið i þessu gosi renna til
austurs og valda litlu tjóni. Ef
svo fer hins vegar, að rennslið
leitaði til vesturs, er hætta á
ferðum. Þá kæmi til greina að
reyna kælingu með sjó, til að
hefta það eða breyta stefnu
þess. Mætti helzt hugsa sér að
nota kraftmiklar dælur. Virðist
vera fræðilegur möguleiki á
þessari tilraun, hvernig sem
hún kann að gefast.
1 dag er áformað að fara með
jarðskjálftamæla út i Eyjar.