Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1933, Blaðsíða 11
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
395
liuglciðingar um
Öndvegissúlur Ingólfs.
HLLIR Islendingar muna frá
æsku sinni mynd þá, er
sagan um öndvegissúl-
ur Ingólfs skildi eftir í huga
þeirra. Við fyrsta lestur
sögunnar, sjá menn í hugan-
um útskornar súlurnar og skrauti
prýddar, berast á bylgjum út-
hafsins hlið við hlið, meðfram
ströndum landsins uns þær, fyr-
ir goðanna tilstilli, rekur á fjör-
una við Arnarhvál.
Unglingum, sem söguna lesa,
dettur varla í hug, að Ingólfur
hafi þurft að tylla súlum sínum
saman. Því naumast myndi guð-
unum, sem leiddu þær alla þessa
leið, hafa orðið skotaskuld úr því,
að láta þær verða samferða.
Síðar fer sú hugmynd út um
þúfur. Sjálfkrafa í úthafsstraum,
gátu súlurnar af tilviljun naum-
ast orðið samferða. Menn hugsa
sjer Ingólf hafa fest þær saman.
Seinna kemur Golfstraumurinn
til sögunnar. Menn læra með
aldrinum, að það hafi verið haf-
straumar, en ekki ginheilög goð,
sem tóku að sjer súlurnar. Þar
sem menn hættu að trúa á hand-
leiðslu goðanna eða annara hul-
inna máttarvalda, yfir ferða-
lagi öndvegissúlnanna, þar hef-
ir Golfstraumurinn tekið við,
þessi lífgjafi og verndarvættur
Islands.
Menn vita að Golfstraumurinn
skellur á suðurströnd landsins og
álma hans fer vestur með Suð-
urlandi vestanverðu, og sem
leið liggur norður með Vestur-
landi; straumaskilin eru eitthvað
um það bil, þar sem Ingólfur
sennilega hefir komið að land-
inu. Menn hafa gert sjer í hug-
arlund að rekaviður austur und-
an Skaftafellssýslu-söndum gæti
borist með straumum hingað inn
í Reykjavíkurhöfn.
Tilviljanir geta verið ein-
kennilegar. Þeim eru, svo langt,
sem náttúrulögmál leyfa, engin
takmörk sett. Tilviljun sú, segja
menn, að öndvegissúlur Ingólfs
rak á land, þar sem nú er höfuð-
staður landsins, er innan löglegra
takmarka náttúruaflanna, getur
hafa átt sjer stað.
Sem sögulegur sannleiki hefir
sagan varðveist gegnum aldirn-
ar.
BARI svo, að efi vakni í
huga manns, um sann-
leiksgildi gamalla sagna,
verður efinn ekki svo glatt úti-
lokaður, eða kveðinn niður með
valdi, ef efnið er hugleitt á ann-
að borð. Annaðhvort eyðist hann
af rökum, sem mæla gegn hon-
um, ellegar hann vex og dafnar í
skjóli vaxandi vissu um rjett-
mæti hans.
Jeg hefi efast um sannleiks-
gildi sagnarinnar um öndvegis-
súlur Ingólfs, af því mjer hef-
ir fyrst og fremst þótt tilvilj-
unin of mikil, of heimtufrek.
Miklar líkur eru til þess, að
Ingólfur hafi komið að suðaust-
ur landi, úr því hann tók land
við Ingólfshöfða.
Strandlengjan þaðan austan að,
og hingað til Reykjavíkur er um
500 kílómetrar.
Hvað, sem líður Golfstraumn-
um, og möguleikum til þess, að
hann flytji rekatimbur þaðan og
hingað, þá er hitt víst, að mestar
líkur eru til þess, að súlumar,
sem varpað er fyrir borð, skamt
undan landi þar eystra, þær reki
á land þar. Það má segja, að til
þess sjeu 500 sinnum meiri lík-
ur, að súlurnar ræki á land á
næsta kílómetra við útvarpsstað
þeirra, en að þær ræki hjer vest-
ur við Arnarhvál.
Þá er þess að gæta, að eitt er
það, að Ingólfur hafi verið mað-
ur svo trúrækinn, að hann hafi
varpað súlunum fyrir borð, með
því ætlað, að láta guðina fá önd-
vegissúlurnar til umráða, til þess
að benda sjer á landnám sitt, og
annað er það, hvort hann nokk-
urntíma hefði fundið súlurnar
aftur. —
Á Skaftafellssýslu-söndum er
það svo, nú á dögum, og mun svo
hafa verið á landnámstíð, að
þar liggur ekki rekaviður óhagg-
aður í fjöruborði eins og komm-
óðustáss. Þar sandverpast heilir
togarar á skömmum tíma. Brim-
ið lætur sandinn gleypa þá. Hvað
þá um smálka eins og öndvegis-
súlur? Þær sandverpast brátt.
Það, sem þar kemur á land í á-
landsveðri, verða menn að taka
til handargagns, og bjarga undan
næsta brimi. Annars fer alt í kaf,
og er horfið sjónum manna, áð-
ur en varir.
Og hvernig stóð Ingólfur að
vígi í leitinni?
Hann hefir fljótlega hlotið að
sjá, að á ströndunum, næst land-
tökustað hans, gátu súlurnar
naumast fundist. Hann hefir sjeð
hvernig rekatimbur sandanna
fór í kaf. Alstaðar, þar sem ekki
voru kvikir sandar við strönd-
ina, þar hefir verið samanhang-
andi rekaviðarköstur eftir allri
Ápiskuð leið öndvegissúlnanna, afmörkuð með smástrika-línu