Lesbók Morgunblaðsins - 04.03.1934, Blaðsíða 2

74
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Fiskur fiuttur um borð í flutningaskútu í éinu útverinu.
Svo aðdjúpt er viðast að skipin leggjast að klöppunum
og eru gangborð lögð miili þeirra og klappanna.
Eitt af flutningaskipum stjórnarinnar til viðgerðar á drátt-
arbrautinni irHolsteinsborg. Takið eftir »íshúðinni«, og járn-
unum á stefninu.
laudi er ekki veitt anuað en
þorskur, heilagfiski og lax.
Eins og áður er sagt, er stór-
lúðan soðin niður í Holsteins-
borgar-verksmiðjunni, en ekki öll,
því að rafabeltin eru tekin af
heuni áður. Eru þau pækilsöltuð
og send þannig til Danmerkur og
reykt þar. Á sama hátt er farið
með grálúðu, sem er miklu feit-
ari en venjuleg lúða, að hún er
öll sett í pækil og send til Dan-
merkur til reykingar.
Auk þeirra fisktegunda, sem
taldar hafa verið, veiðist mikið
af karfa og loðnu hjá Grænlandi.
Loðnan kemur inn í firðina um
hásumarið, veður þar uppi í óskilj
anlegum mýgrút, lengst utan af
fjörðum og inn í landsteina, á
tímabilinu júní-júlí. Er svo ótrú-
leg mergð af henni, að enginn
ókunnugur getur gert sjer það í
hugarlund. Og veiðin fer eftir
því. Menn eru ekki að ómaka sig
neitt, heldur ausa þeir loðnunni
upp í f jöruborði með háfum.Er hún
svo breidd á sjávarklappirnar til
þurks, alveg eins og hey, og' látin
liggja þar, þangað til hún er orðin
hörð. Þá er henni safnað í poka
og höfð til hundafóðurs eingöngu,
því að unannamatur er hún ekki
talin eftir að hún er þurkuð. Ný
er hún borðuð dálítið bæði af
Dönum og Skrælingjum og þykir
góð.
Til dæmis um það hver óhemju
gengd er af loðnunni inn í fjörð-
una, má g'eta þess að tveir menn
voru inn í íjarðarbotni á franskri
. doríu“. Er það all-stór bátur.
Þeir bundu bátinn við klöpp,
tóku lúfa sína og jósu þarna upp
á hálfri klukkustund eins mikilli
síld og báturjnn gat framast borið.
Annar veiðiskapur.
Selveiðar. Þegar fer að hausta
cg ísinn kemur, er vjelbátunum
lagt í vetrarlagi, en þá byrja
Grænlendingar sela og fug'laveið-
ar á húðkeipum sínum, því að
þeir eru miklum mun hentari í
ísnum heldur en vjelbátar.
Selinn veiða Grænlendingar nú
aðallega í nætur, eða skjóta hann.
Gamla veiðiaðferðin með skutlun
er lögð niður að mestu, nema ef
vera skyldi nyrst í landinu. Talað
hefir verið um, að selnum væri að
fækka og veiðin að minka og staf-
aði Grænlendingum hætta af því,
þar sem selurinn væri þeirra aðal
lífsbjörg. En þetta er ekki rjett
að neinu leyti. Grænlendingar
eiga nú ekki líkt því eins mikið
komið undir selveiðunum eins og
áður, þegar svo mátti að orði
kveða að selurinn legði þeim til
föt, fæði, skæði, hita, búsgögn,
efni í báta og húðkeipa, veiðarfæri
og' ótal margt annað. Nú er ald-
arhátturinn breyttur í Grænlandi
meðal Eskimóa og breytist ár frá
ári svo, að selveiðarnar eru þeim
ekki lengur sú lífsnauðsyn sem
áður var. En hitt er rangt, að
selveiði sje ekki nóg. Árið sem
leið var þar miklu meira um sel,
en um mörg undanfarin ár.
Þegar Grænlendingar veiða sel
þykjast þeir hafa vel gert er þeir
hafa komið honum upp í flæðar-
mál í heimavör. Þar á konan að
taka við og gera að veiðinni. —
Skinnin eru ýmist lögð inn í versl-
unina, eða liöfð til skófatnaðar
og klæða heima. Spikið er nær
alt selt versluninni, en þó er enn
nokkuð tekið til átu og lampa
í heimahúsum. Megran, innýfli,
haus og hreyfar er alt tekið til
heimilis.
Hákarlaveiðar. Á vorin, áður en
heilagfiskisveiðarnar byrja, eru
vjelbátar stjórnarinnar sendir á
liákarlaveiðar. Er það með fram
g'ert til þess að kenna Grænlend-
ingum þann veiðiskap og opna
augu þeirra fyrir því hvers virði
hann sje. Og það er víst alveg
ótrúlegt hvað veiða má af hákarli
hjá Grænlandi, eða að minsta
kosti á sumum stöðum þar. Veiðin
er ekki stunduð með handvað,
heldur eingöngu með lagvað og
er beitt selspiki, því að það reyn-
ist best. Annars eru þessar veiðar
alveg í bernsku, því að það voru
þeir Ágúst Ólafsson og Poul Mar-
inus Hansen magister, hafrann-
sóknamaður, sem hófu þessar veið-
ar með nokkurri forsjá. Það var
árið 1931. Má segja að þar sann-
ist, að ýmsar framkvæmdir, sem
miða atvinnuvegunum til bóta,
eigi langt í land, sjerstakleg'a
þegar þarf að ryðja nýjar brautir,
og kveða niður tortryggni manna
og vantrú. Það voru um þetta
leyti 100 ár liðin frá því að Sig-
urður Breiðfjörð fór vestur til
Grænlands, í þeim erindum aðal-
lega að kenna Grænlendingum há-
karlaveiðar. Sú tilraun bar lítinn
árangur.
En nú, heilli öld síðar, vill svo
merkilega til, að annar íslending-