Lesbók Morgunblaðsins - 15.04.1945, Blaðsíða 4

212
LESBÓIv MORQUNBLAÐSINS
ustu ge'rsemi þjóðarinnar allrar. Lað
er sannleikur. /
Þess vegna er }mð orðið íslend-
ingura nietnaðariuál að fást sem
allra mest jsjálfir við rannsókn forn
bókmennta sinun. Islenskir fræði-
menn eru í .fremstu röð meðal þeirra
sem þessi fræði stunda, bæði að
fjölda og hæfni. Af eldri kvnslóð-
inni er nóg að minna á Björn ðí.
Ólsen, prófessor í Reykjavík, Finn
Jónsson. próiessor í Kaupmannahöfn
Guðbrand Vigíússon, prófessor í
Oxford. Af fræðimönnum, sem enn
lifa og starfa, má nefna Halldór
Iíermannsson„ prófessor við Cornell
háskólann í Ithaca .(U.S.A.) og bóka
vörð við stóra íslenska bókasafnið,
Fiske Collection. Jón Helgason, pró-
fessor í Kaupmaiuiahöfn. og Sig-
urð Nordal,, prófessor við háskól-
ann í Reykjavík, eftirmann Björns
M. Ólsejus Það er alveg ástæðulaust
* að halda, að ekki verði haldið á
því merki, sem þessir ágætu fræði-
menn hafa lyft. Nýlega var varin
við Háskóla’ íslands doktorsrit-
gerð um íslendingbók Ara fróða.
JTópur ungra menntamanna er önn-
um kafinn við útgáfu fornbók-
menntanna. orðabókarstörf o. fl.
Það er næsta sennilegt, að Is-
lendingar, hjer eftir sem hingað til,
leiti til erlendra sjerskóla um þá
vísindalegu þjálfun, sem krefst mik
illa tæknilegra hjálpargagna, t. d.
sjernám lækúerog verkfræðinga. En
sú grein, sem Háskóli Islands hefur
alla burði til nð verða miðstöð fvr-
ir, er einmitt norrænan. Eigum
vjer, hinar norrænu þjóðirnar, ekki
að gera allt. sem við getum, til
að láta ísland njóta sín á rann-
sóknarsviði, sem er svo rammlega
tengt þessu landi? Ef íslenska þjóð
in sjálf fengi nú að sjá um hand-
rit þau, sem hafa svo lengi verið í
eigu útlendinga, rnundi það einnig
leiða til betra skipulags og meiri
nota. NorðurJönd eiga til samans
aðcins örfáa háskóla. Öll sjerhæfing
og verkaskipting þeii-ra í jnilli ætti
að vera kærkomin. Slík þróun
mundi einnig . leiða til ineiri
stúdentaskipta milli háskólanna á
Norðurlöndum, og það er atriði,
sem við Svíar ekki síst væutum
okkur mikils af eftir stríðið. Þegar
stundir líða, ættu allir norrænu-
stúdentar okkar að eiga þess kost
að fara námsför til íslands.
Þessi ósk er ekki eins draumóra-
kennd og virðast kann í fljótu
bragði, því að það er lítið sann-
færandi, þegar notað er sem rök-
semd gegn/flutningi handritanna til
Islands. að Revkjavík „sje svo af-
síðis fyrir allar samgöngur, að þang
að sje erfitt að komast“. 1 fyrsta.
lagi ber slík fullyrðing/vott um ein-
hliða, evrópska meginlandsafstöðu
til málanna. En norræn fræði eru
einnig stunduð íjEnglandi og Ame-
ríku, og fulltrúar þeirra þar mundu
að líkindum heldur vilja leita til
Reykjavíkur1 en Kaupm.hafnar eða
Uppsala. Sú hugmynd, að íslend sje
afkimi úti á hala veraldar. er nú
orðið fjarri öllum sanni. Það er
sann revnd. að á stríðsárunum hefur
Island orðið stórmerkur áfanga-
staður á leiðinni yfir Atlantshaf,
og það verður áreiðanlega einnig
á friðartímum mikilvægur/viðkomu-
staður. Einn af helstu flugmálafræð
ingum Stóra-Bretlands telnr, að í
framtíðinni muni verð;/flogið reglu
lega um Skotland Island —Græn
land —f Labrador — U S.A., á 18
tímum samanlagt. Gert er ráð fyrir,
að farið verði frá-Prestwick í Skot-
landi til Reykjavíkur á 4 tímum.
Skandínavísk flugfjelög gera sjer
vonir um daglegar flugferðir til
U.S.A. með viðkomustað í Reykja-
vík. — Fjrirætlun sú, að leggja
flugleiðina yfir ísland hefur m. a.
verið studd þeim rökum, að
æskilegt sje að koma á nánara sam-
bandi milli Skandínavíu og íitvarð-
ar Norðurlanda *í Atlantshafi. Það
er að minnsta kostti óhætt að full-
yrða, að Reykjavíkurferð verður
ekkert skelfilegt þiækvirki á allra
næstu árum. Einangrun Islands er
úr sögunni. Aræri það annars ekki
bæði eðlilegt og æskilegt, að fræði-
menn, sem á annað borð hafa þanii
áhuga á íslenskum handritum, að
þeir vilja sjá þau með eigin aug-
um, gætu gert rannsóknir sínar á
Islandi, þar sem þessi gögn eru í
eðlilegu umhverfi? Það getur verið
íjett frá sjónarmiði bókavarða og
bókavina, aðimeð flutningi handrit-
anna til Islands sjeu þau slitin úr
samhengi „við annað það, sem á
söfnum) þessum er geymt“. En því
verður ekki neitað, að þá mundu
þau um leið verða þáttur í öðru
miklu eðlilegra og merkilegra sam-
hengi.
A’IÐ SVIAR erum sjálfir aðiljar
að íslenska handritamálinu. Það
kemur að því, að við verðum að
taka afstöðu til þess.
Sú var tíðin, að handritasöfnun
okkar á íslandj átti sjer ærinn til-
gang. í höndum Olovs Rudbecks og
annarra fornfræðinga og föðurlands
vina urðu þessi plögg múrsteinar
í hið mikla, en fallvalta sögumust-
eri, sem 17. aldar menn reistui hinu
unga stórveldi til dýrðar. Nú hafa
þau lokið hlutverki sínu sem heimild
ir um siigu Svíþjóðar.
Við Svíar þurfum ekki að 'skreyta
okkur með annarra fjöðrum. Og
hvað skín okkur gott af að eiga
hluti, sem geta þó aldrei orið eigu
okkar? Fyrir sænsku þjóðina verða
íslensk handrit í Uppsölum eða
Stokkhólmi aldrei annaðj en merki-
legir bókasafnshlutir, - að svo mikhi
leyti, sem sænska þjóðin hefui*
minnstu hugmvnd um, að þau sjeu
til. Islendingum eru þau hins vegar
hluti hins þjóðlega arfs, sem kemur*
hverju mannsbarni þjóðarinnar við.
Þaðjer skiljanlegt, að sænskir fræði
nienn og bókunnendur hugsi til þess
með gremju, að íslensku handritin