Lesbók Morgunblaðsins - 27.05.1945, Blaðsíða 9

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
305
Frá Sorö:
gæti ekki sýnt til hlítar, hvílíkur
hann hafi verið í raun og veru.
Jónas varð ekki almennt við-
urkennt þjóðskáld fyrr en eftir
dauðánn. Alþýða manna fór ekki
að kynnast verkum hans að neinu
ráði fvrr en nokkuð leið frá. En
heldri mennirnir margir sneiddu
heldur hjá honum. Þeim þótti illa
sitja á Jóifasi, snauðum og próf-
lausum, að standa uppi. í hárinu
á þeim. En Jcnas lét ekki fátækt-
ina kyrkja hugsjónir sínar. í einu
af kvæðum sínum hefur hann
' skrifað upp nokkra danska máls-
hætti og meðal annarra þennan:
Den, der har lidet Sölv i sin Pung,
maa have desto mere Silke paa
Tungen, og fyrir aftan þennan
málshátt skrifar hann: Svei.
Fyrir mestu aðkasti varð þó
Jónas vegna Fjölnis, sem kom
óþægilega við kaun margra
manna og Jónas var jafnan boð-
inn og •búinn til að verja á ferð-
um sínum heima.
„Þeim væri nær, helvítunum
arna, að taka próf”, sagði Þórður
Sveinbjörnsson, háyfírdómari,
þegar Fjölnir gerði gys að brúð-
kaupskvæði, er hann hafði ort til
Akadetníið“.
manns, sem var að ganga í hjóna-
band í annað sinn, og þetta stóð
meðal annars í:
Eklabands reyrast aflur snæri.
Jafnvel frændi Jónasar, séra
Einar Thorlacius í Saurbæ, sá,
sem kenndi honum undir skc'la,
annars talinn fræði- og skyn-
semdarmaður, gat ekki þolað
hreinskilni Jónasar og nýja-
brumið í skoðunum hans og því
ekki litið hann réttu auga. Hann
skrifar Finni Magnússyni 1841:
Jónas þessi er frændi minn, efni í
skáld gott og í mörgu vel að sér, en
ekki frí við grillur og þverlyndi.
Fjölnir tók úr lýðhylli Jónasar
framan af, og það því fremur
sem hann setti ekki einu sinni
nafnið sitt undir kvæði sín í
Fjölni lengst af. Hann átti þó
ýmsa vini heima, sem hefðu gef-
ið kvæðunum meiri gaum en þeir
gerðu, ef þeir hefðu vitað, að þau
voru eftir hann. Þeir, sem þekktu
Jónas og skildu hann, þótti vænt
um hann.
Ég þekki hjartað í þér og veit,
hvaða tilfinningar þú átt innan í því,
sagði vinur hans Gísli Thoraren-
sen í bréfi til hans.
En Jónas var öðrum skáldum
fremur þannig gerður, að hann
vildi láta kvæðin mæla með sér
sjálf. Einn kunningi hans heima
Óskar að sjá frá honum fleiri
kvæði. Jónas svarar:
Þú baðst um fleiri kvæði. Það sit-
ur á ykkur, sem lastið allt, sem ég
geri, þegar nafnið mitt stendur ekki
undir því. Ég hef nú samt enn þetta
árið gert það löndum mínum til létt-
is og þóknunar og skilningsauka mál-
anna að setja merki mitt undir þau
kvæði, sem koma í Fjölni, þau eru
hvorki mörg né merkileg.
Þó að Jónasi finnist allt of lítið
til um skáldskap sinn, eins og
hann segir á síðustu árum æv-
innar:
Veit ég að stuttri stundarbið
stefin mín aungvir finna,
þá er honum þc1 sárt um þessi
óskabörn sín. Honum rennur til
rifja hluttekningarleysið.
Ólukkinn skal yrkja lengur,
enginn til þess finnur drengur
og þó miklu minnur fljóð,
segir hann um sama leyti, en
yrkir samt áfram, þó að tíminn
vilji ekki tengja sig við hann,
eins og hann segir sjálfur. Hann
lifir út af fyrir sig því lífi, sem
hann telur líf:
heldur vil ég kenna til og lifa,
og þó að nokkurt andstreymi ég bíði,
en liggja eins og leggur uppi í vörðu
sem lestastrákar taka þar og skrifa
og fylla, svo hann finnur ei, af níði.
og fyrir það, að Jónas lifði þessu
lífi, hélt þessari friðhelgi yfir
hugsjónum sínum, þrátt fyrir and
streymið, „himin sér og unir lágri
jörðu”, varð hann annar eins af-
reksmaður og raun varð á.
Það verður, eins og sagt hefur
verið, ekki séð, að Jónas hafi órað
fyrir því, að hann yrði dýrling-
ur þjóðar sinnar. Fyrir honum