Lesbók Morgunblaðsins - 17.08.1958, Qupperneq 1

29. tbl.
t íf
Sunnudagur 17. ágúst 1958
XXXIII. árg.
Nýasta eldeyan í Atlantshafi
Hér var gosið í algleymingi.
ÚTI í ATLANTSHAFI, vestur af
Portugal, rísa Azoreyar níu að tölu.
Þær eru efstu hnúkarnir á 25.000
feta háum fjallgarði, sem þar er
neðansjávar. Allar eru þær eld-
brunnar mjög, en þó gróðursælar
og þéttbýlar.
Ein af eyunum heitir Fayal. Er
þar á miðri eynni gamalt eldfjall,
en eldsprunga um það eftir endi-
langri eynni frá vestri til austurs
og nokkur uppvörp á henni. Vest-
ast á eynni gengur fram höfði, sem
nefnist Capelinho og er þar viti.
Þar framundan stóðu fyrrum tveir
móbergsdrangar upp úr sjónum,
annar mikill um sig, en hinn eins
og súla.
Nú skeði það hinn 27. september
í fyrra, að eldur kom upp úti í
sjónum utan við drangana og
fylgdu því miklir jarðskjálftar.
Gaus þar fyrst upp ógurlegur
gufustrókur, er náði um 20.000 feta
hæð og fylgdu vábrestir, þrumur
og eldingar. Á þessu gekk í þrjá
daga og hafði þá skotið 150 feta
háum eldgíg upp úr sjónum. Gos-
ið hafði þá breyzt og fylgdi nú
sandur og aska. Barst þetta upp
á eyna sem kolsvart regn og mynd-
aðist þar þykkt lag af blautum
auri, sem eyðilagði alla akra í
grenndinni. En við og við fellu úr
gosmekkinum stóreflis steinar til
jarðar, og þar sem þeir komu á
hus, mölbrutu þeir þau. Eyar-
skeggjar gáfu nú þessari nýu ey
nafn og kölluðu „Ilha Nova“, eða
Nýey, eins og eyan var kölluð
sem skaut upp fram af Reykja-
nesi 1783, var upp úr sjó nokkrar
vikur, en sökk svo. Líkt fór um
þessa Nýey hjá Fayal. Úr henni
stóðu gos látlaust í heilan mánuð
og var hún þá orðin 300 feta há. En
svo hrundi gígurin saman, og eyan
hvarf á einni nótt (aðfaranótt 30.
október), en skildi þó eftir sand-
rif á milli dranganna.
Hinn 4. nóvember tók aftur að
gjósa og eyan skaut upp kollinum