Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.1960, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
485
Legsteinn Einars Magnússonar í Buðakirkjugarði.
staðurinn er skoðaður, vekur það
þegar athygli, að kirkjan stendur
svo að segja nyrst í kirkjugarðin-
um. Er það óvanalegt, þegar ekki
er um útfærða kirkjugarða að
ræða. En þegar munnmælasagan
er höfð í huga, grunar mann að
kirkjan hafi upphaflega verið
reist þarna á klapparnefi, og aust-
an hennar og sunnan hafi verið
hraunkvosin, og hafi hún smám
saman verið fyllt með sandi, lík-
lega á mörgum árum.
Kirkjan var upphaflega torf-
kirkja og reisti Bent hana árið
1702 „að mestu á sinn kostnað, með
því er kaupmenn og skiparar bættu
við, fekk hún skrúða og aðra gripi“,
segir í prestatali Sighv. Gr. Borg-
firðings.
Kirkjan var síðan eign bænd-
anna á Búðum. Henni voru lögð
4 kúgildi og skyldu leigur af þeim
nægja til prestsgjalda. Þegar Jakob
Eiríksson tók þar við búi, var
kirkja Bents orðin mjög hrörleg.
Jakob reif hana þá og reisti þar
nýa torfkirkju, vandaða mjög.
Árið 1816 var Búðakirkja af-
numin með konungsbréfi, og mun
það einkum hafa verið fyrir tilstilli
séra Guðmundar Jónssonar, er þá
helt Staðarstað. Guðmundur Guð-
mundsson verslunarstjóri átti þá
kirkjuna og sárnaði honum þetta
mjög og svo ýmsum Búðamönnum.
Var þrjózkast við að leggja kirkj-
una niður og komust Búðamenn að
samningum við sóknarprestinn að
hann skyldi messa þar tvisvar eða
þrisvar á ári. Fór svo fram um hríð
og árið 1820 lét Guðmundur gera
allsherjarviðgerð á kirkjunni, svo
að hún var sem ný. Mun hann hafa
vonað að konungsbréfið yrði aftur-
kallað, og fór hann þess á leit hvað
eftir annað. En það var sem að
klappa harðan steininn. Liðu svo
enn 12 ár. Þá var Guðmundur orð-
inn þreyttur á þessu stímabraki og
breytti nú kirkjunni í skemmu.
Nokkru sieinna var hún rifin og
stóð tóftin eftir og var þar geymd-
ur mór.
Guðmundur andaðist 1837, en
Steinunn kona hans bjó þar eftir.
Nú var það á öndverðu vori,
skömmu eftir lát Guðmundar, að
Steinunn húsfreya fór út í gömlu
kirkjutóftina til þess að breiða
móinn móti sól, því að frost var í
sumum mókögglunum. Meðan hún
var að þessu sótti hana svo mikill
svefn, að hún gat með engu móti
haldið sér vakandi. Lagðist hún svo
á tóftarvegginn og sofnaði þegar.
Dreymir hana þá, að Bent gamli
Lárusson kemur til hennar og segir
að sér hafi sárnað það mjög, að
maður hennar skyldi rífa kirkjuna,
en kveðst treysta henni til þess að
reisa kirkjuna að nýu, ef hún sæi
til þess nokkur ráð.'
Þegar Steinunn vaknaði, íhugaði
hún draum sinn vandlega og
komst að raun um að hann væri
ekki nein markleysa. Bent gamla
væri það enn mikið áhugamál,
þótt hann hefði nú legið lengi í
gröf sinni, að kirkja væri alltaf á
Búðum. Og það er sögn manna að
hún hafi þá heitið því að reyna að
verða við bón hans. Hófst hún síð-
an handa um að fá að reisa kirkju
á Búðum fyrir sitt fé, en kirkju-
stjórnin vildi ekkert sinna málinu.
Þá sendi hún og Búðamenn hverja
bænarskrána á eftir annari til kon-
ungs um að fá kirkju. En þungur
var róðurinn og leið svo hvert ár
af öðru. Steinunn gafst þó ekki
upp, henni var fullkomin alvara að
koma upp kirkju á Búðum. Og hér
sannaðist hið fornkveðna, að sá
hefir sitt fram sem þrástur er. Hinn
9. júní 1847 er gefið út konungs-
bréf til stiftsamtmanns og biskups
á íslandi um kirkju á Búðum, og
var það birt á prestastefnu í
Reykjavík í júlí 1848. í bréfi þessu
segir Kristján 8. konungur, að
kansellí hafi lagt málið fyrir sig,
ásamt áliti rentukammers, stift-
amtmanns og biskups, og hann hafi
ákveðið:
að sóknarmenn á Búðum megi
endurreisa kirkju þá, sem lögð var
niður 1816, með þeim skilyrðum,