Lesbók Morgunblaðsins - 07.05.1967, Blaðsíða 10

Frú Sigríður Hannes-
dóttir, Grensásvegi 56
svarar spurningunni.
'UppáhaldómatiAr
eiýlnmannóÍFiS
— Jæja, mér datt svona í hug
að spyrja, hvort maðurinn þinn
ætti einhvern sérstakan uppá-
haldsmat?
— Auðvitað segir Didda. Það
mætti vera skrítinn maður, sem
ekki hefði það.
Að þessu sinni er ég stödd hjá
Sigríði Hannesdóttur, sem býr
ásamt manni sínum Ottó Péturs-
syni og þremur börnum að
Grensásvegi 56. Ottó vinnur hjá
■bandaríska sendiráðinu við akst-
ur og skrifstofustörf, en Didda,
eins og hún er alltaf kölluð, er
heima og gætir bús og barna.
Eldri börnin tvö, Birgir og Eva,
eru bæði í skóla, en Örn, yngsti
sonurinn, segist vera í „Ljósa-
skóla“, því að mamma hans hef-
ur farið með hann í ljósböð und-
anfarið.
Nú á dögum keppast allir við
að vinna aukavinnu, húsmæð-
urnar líka. Didda starfar við
barnatíma sjónvarpsins, og sam-
ræmist það hússtörfum prýði-
lega, þar sem ekki er um fastan
vinnutíma að ræða.
Við tyllum okkur niður í sjálf-
um hjartastað heimilisins — eld-
húsinu — til þess að spjalla um
uppáhaldsmatinn hans Ottós.
Didda segir, að það sé náttúr-
lega mikils virði að hafa eigin-
manninn ánægðan, og er þá ekki
alveg tilvalið að gefa honum upp.
áhaldsmatinn sinn einu sinni i
viku? Og það bregzt ekki, ef
hann er á borðum, að báðar
augabrúnir húsbóndans lyftast
og andlitið með, þó að venjulega
lyftist aðeins önnur augabrúnin
þegar hann finnur góða matar-
lykt.
Þessi réttur, sem er bæði ljúf-
fengur og auðvelt að matreiða
hann, er ofnsteikt medisterpylsa
með kartöflusalati. og er upp-
skriftin á þessa leið:
750 g af medisterpylsu eru sett
í pott með vatni og suðan látin
koma upp. Ofninn er stilltur á
mjög lágan hita og smjörlíki
brætt í ofnskúffunni. Síðan er
pylsan færð upp úr pottinum,
lögð í ofnskúffuna og látin brún-
ast við lítinn hita.
Kartöflusalat
soðnar kartöflur
50 g smjörlíki
3 matsk. hveiti
vatn
2 laukar
edik, sykur og salt.
Bakaður upp jafningur úr smjör-
líki, hveiti og vatni, smábrytjað-
ur laukurinn settur út í og
kryddað með ediki, salti og sykri
eftir smekk. Kartöflunum bætt
út í og salatið látið gegnhitna.
- YFIRLÆKNIR \NN í
AUSCHWITZ
Framhald af bls. i
A
i~».uschwitzréttarhöldin voru um þessar mundir
hafin í Frankfurt. Dr. Fritz Bauer, aðal-saksóknar-
inn, sagði blöðunum frá því að Jósé Mengele, sem
menn héldu að dveldi einhvers staðar í Paraguay,
hefði verið „læknir“ eyðingarbúðanna. Bonn-
stjórnin gerði nú úrslitatilraun til að fá þennan fyrr-
verandi nazista framselilan. Þann 16. júlí 1964 gekk
Eckart Briest, þýzki ser diherrann í Asunción, á fund
forseta landsins, Stroe! sners, og lagði fram formlega
kröfu Bonnstjórnarinnar um það, atf þessi maður yrði
framseldur.
Stroessner varð ofsareiður cr^ lamdi í borðið. „Ef
þér haldið þessu áfram“, öskraði hann, „mun ég slíta
öllu stjórnmálasambandi við þýzka Sambandslýð-
veldið“. Briest reyndi að skýra, að hann hefði fengið
sérstakar fyrirskipanir frá Bonn viðvíkjandi Meng-
ele. Forsetinn sagði: „Ekki eitt orð framar, hr.
ambassador“. Frásögn af þessum fundi birtist í Der
Spiegel. Stroessner sá að hann myndi sennilega hafa
gengið of langt. Paraguay hafði um þessar mundir
fengið þriggja milljón dala viðreisnarlán frá Bonn,
og ekki vonlaust um meira. Það myndi óhyggilegt að
angra mjög vestur-þýzku stjórnina.
Um vikufcíma stóð allt í járnum viðvíkjandi Meng-
ele. Stroessner forseti ákvað, að Mengele skyldi
hverfa til Austur-Paraguay.
Nú lifir Mengele sem einskonar fangi á.hinu vand-
lega gætta herstöðvarsvæði milli Puerto San
Vir.cente við Asunción — Saó Paulo-þjóðveginn og
landamæravígisins Carlos Atonio Lopez við Paraná-
ána. Þar býr hann í litlum hvítum kofa inni í skógar-
rjóðri, sem þýzkir landnemar hafa rutt. Það liggja
aðeins tveir stígar að þessu afskekkta húsi og beggja
er gætt af paraguayskum hermönnum og lögreglu,
sem hefur ströng fyrirmæli ium að skjóta alla sem
nálgast húsið óboðnir. Og ef svo ólíklega skyldi vilja
til, að gæzlan brygðist hjá lögreglunni, þá eru þarna
fjórir alvopnaðir verðir méð vasatalstöðvar. Meng-
ele borgar þeim úr eigin vasa.
V estur-þýzk stjórnarvöld telja sig enn vanta
Mengele og enn er héitið 15 þúsund döium til höfuðs
honum.
- ALDARMINNING
Framhald af bls. 2
ferðalag um Bandaríkin og víðar. Hann
fékk leiðbeiningar um hvað skoða
skyldi á leiðinni og fór ýmsar auka-
ferðir á skoðunarstaði. Leiðin lá suð-
ur til Mexíkó og norður eftir Kyrra-
hafsströndinni til San Francisco og yf-
ir fjöllin til baka til Chicago.
Hjörtur var síðar mjög hrifinn af
ferðalaginu, sagði að það hefði jafnazt
á við langt menntaskólanám tekið á
fáum vikum. Fannst honum hann fá
margar nýjar hugmyndir og aukið víð-
sýni. Það sem honum þótti emna minn-
isstæðast var hitabeltisgróður og -skóg-
ur við Veracrus og Orizaba. Það hefði
verið algerlega ólíkt öllu því sem hann
hafði áður séð eða ímyndað ser.
Þegar Hjörtur kom úr ferðalaginu
iréð hann sig til Edisonsfélagsins, en
svo nefndist rafveitan þar í fyrstu. Rak
félagið viðgerðarverkstæði á rafvélum
cg tækjum er menn gátu komið með
til viðgerða. Hjörtur hafði áður kom-
ið í verkstæðið, þó hálfgert í atvinnu-
leit, en honum þótti svo dimmt og ó-
þrifalegt þar, að hann hætti við að
spyrja um vinnu. En nú bauðst honum
yíirmannsstarf þarna og naut sín þar
vel við að leiðbeina, stjórna og leysa
lýmis vandamál er aðrir réðu ekki við.
Þetta varð til þess að styrkja þá hug-
mynd hans að gerast sjálfstæður. Þegar
leið á árið 1894, hafði hann unnið þarna
í um tvö ár og ákvað þá að skýra róða-
mönnum félagsins frá fyrirætlun sinnL
Fór hann þá frá þeim í fullri vinsemd
við árslokin.
Eigið fyrirtæki
Ujörtur kvæntist 31. des. 1894,
sama daginn sem hann hætti störfum
hjá Edisonsfélaginu, konu af íslenzkum
ættum, Miss Gilson, sem rak myndar-
lega saumastofu í borginni. Hún var
Júlíana Friðriksdóttir barnakennara á
Eyrarbakka Gíslasonar bónda í Miðdal
r Mosfellssveit Þorkelssonar.
Undir e5r" eftir áramótin opnaði
Hjörtur ei0.o verkstæði í götuhæð við
Marketstræti, í sama húsi og Edisons-
félagið hafði viðgerðarverkstæði á 3.
hæð. Setti Hjörtur upp skildi við dyrn-
ar hjá sér alveg eins og skildi Edissons-
tfélagsins að undanteknum nöfnunum.
Var þetta gert í fullu samkomulagi við
félagið og sölustjórn þess bauð Hirti að
verða hjá þeim í reikningi um allt við-
gerðarefni. Hjörtur sagðist sjálfur hafa
átt 75 dali og kona hans nokkru meira
tfé, sem þau lögðu í fyrirtækið, en mest
munaði um tilboð Edisonsfélagið að fá
að vera þar í reikningi með allt smíða-
efni og geta notið v.erðlags innkaupa-
deildarinnar, sem var mun hagstæðara
en Hjörtur hefði getað fengið ella.
Fyrirtæki Hjartar fór hægt af stað.
Meðal þeirra er leituðu til hans var
símafélagið í Chicago, sem seinna varð
Illinois Bell Telephone Co. og enn síðar
Western Electric Telephone and Tele-
graph Co. Fékk hann m. a. bjöllur til
viðgerðar og ýmislegt þ.l. Félagið rak
ekki sjálft neina viðgerðastofu. Forráða-
menn félagsins reyndu Hjört nokkurn
tfíma, fengu traust á honum og fólu hon-
um þá margvísleg störf, þannig að hann
Ihafði nóg að gera næstu 3 árin og verk-
stæðið þróaðist vel. En þá stofnaði síma-
tfélagið eigið verkstæði til viðgerða og
varð þá lítið hjá Hirti. Rafmagnið var
þá ekki orðið svo almennt notað, sem
isíðar varð. Varð þá Hjörtur að snúa
sér að öðrum viðfangsefnum. Þá hóf
hann smíði á ýmiss konar kennslutækj-
um handa háskólum, er þeir gætu notað
vicP tilraunir í eðlisfræði og til sýnis við
'kennslu. Fékk hann þá ósk sína upp-
fyllta frá unglingsárunum að gera til-
raunir þær er hann hafði lesið um í
eðlisfræðinni og rættist hún smám sam-
an í miklu ríkara mæli en hann hafði
órað fyrir. Þessar tilraunir leiddu hann
til ýmiss konar nýjunga, er urðu einka-
leyfishæfar, og komst hann bráfct inn á
þá braut að sækja um einkaleyfi á þeim.
Fékk hann þá jafnframt verkefni handa
verkstæði sínu.
Kynni við háskólakennara
egar Hjörtur tók að smiða
kennsluáihöldin sýndi hann kennurum
háskólanna tæki þessi, ráðfærði sig við
þá um smíðina, fékk fram sjónarmið
þeirra og álit, þannig að hann gat smíð-
að tæki, sem þeir hver um sig töldu sér
bezt henta. Flest þessara taekja voru áð-
ur kunn og því eigi einkaleyfishæf, en
það gat orðið ýmiss konar búnaður
þeirra eða samsetning. Þannig varð til
tilraunastofutækið, sem Hjörtur kallaði
6V0, 9. einkaleyfi hans, er hann sótti um
17. apríl 1905 og fékk veitt 15. sept.
1908. Er það sérstök sambygging á spól-
um og segulrásarkjörnum. Smám saman
tókst Hirti að efla svo þessa grein smíða
sinna, kennsluáhaldanna, að um tíma
var varla til sá háskóli í Bandaríkjun-
um, að hann ætti ekki eitthvert áhald
tfrá Hirti.
Hjörtur komst sjálfur við þetta í kynni
við marga háskólakennara. Hann hafði
margs að spyrja og náði með því sjónar-
miðum þeirra, en hann lærði atf þeim
um leið. Hann sagði sjálfur svo frá síð-
ar, að hann hefði þroskazt á þessu, jafn-
tframt og lært meira af þeim á þennan
hátt en þóbt hann hefði notið kennslu
þeirra í háskólanum með venjulegum
Ihætti. Taldi hann, að þetta hefði orðið
sér drýgsti þátturinn til þeirrar háskóla-
menntunar, sem hann hafði ávallt þráð.
Þetta er þó efamál, því sjálfsmenntun
Ihans á þessum sviðum var orðin mikil.
En vafalaust hefir þetta veitt honum
tneðvitund um góða menntun á sínu
Bviði, þótt háskólakennararnir hefðu
víðtækari undirbúningsmenntun. Telja
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
7. maí 1967