Lesbók Morgunblaðsins - 09.03.1969, Blaðsíða 6

r ví er slegið föstu, að þjóð
ir Evrópu hafi hver sín ein-
kenni. Hver hefur ekki heyrt
þá staðhæfingu, að Þjóðverjar
séu frekir, Skotar nízkir, fs-
lendingar óstundvísir og ítalir
listfengir. En það hefur líka
verið sagt um ftali, að þeir til-
biðji hetjur sínar ákafar en
aðrar þjóðir. I>ar er af
nógu að taka, bæði í for-
tíð og nútíð: Michelangelo og
Mussolini, Garibaldi og Leon-
ardo. ftalir dá kappaksturs-
menn, listamenn, og jafnvel hug
prúða „banditta“ frá Sikiley.
I»eir vita allt um hina frægu
leikstjóra, sem bundu endi á
kvikmyndaeinræði Hollywood
eftir stríðið: Menn eins og Ant
onioni, Fellini, Rossellini. Og
að sjálfsögðu má ekki gleyma
stjörnum eins og Ginu og Soph-
iu.
Þetta er marglit hetjuhjörð
og á síðustu árum hefur bætzt
í hópinn ný tegund af hetjum,
hinir voldugu iðnjöfrar, sem
mestan þátt hafa átt í því að
breyta ftalíu í nútíma iðnaðar-
ríki. Það eru þeir, sem hafa
skapað þann efnahagslega blóma
sem ítalir kalla „II Miracolo“
eða einfaldlega „II Boom“. Það
er meðal annars þess vegna, að
nú er hægt að aka um Ítalíu
eftir einhverjum fullkomnustu
þjóðvegum heimsins, en bíla-
mergðin í borgunum og skógur
sjónvarpsloftneta á þökunum,
vitnar um almennari velsæld en
áður eru dæmi um í þessu landi.
S á sem mestrar aðdáunar
nýtur í hópi iðnjöfranna er
sjálfur risinn meðal risanna,
Gianni Agnelli, meðeigandi og
aðalframkvæmdastjóri Fiat
verksmiðjanna í Torino. Þrátt
fyrir mikla efnahagslega erfið-
leika hjá öðrum sambærilegum
verksmiðjum í Evrópu hefur Fí
at haldið áfram að blómstra, og
er nú fjórða stærsta bílaverk-
smiðja heimsins, næst á eftir
General Motors, Ford og Crysl
er í Bandaríkjunum. En það er
ekki nóg með að Fíat framleiði
bíla: þar eru einnig smíðuð
landbúnaðarverkfæri Þunga
Jvinnuvélar, járnbrautavagnar
«og flugvélar. Það er að sjálf-
‘sögðu takmarkað, hvað einn
maður getur fylgzt með slíkum
rekstri í smáatriðum, en Gi-
anni Agnelli er sá, sem ræður
ferðinni.
Agnelli er 47 ára og lifir á
konunglegan máta, enda hefur
hann efni á því. Hann er lík-
lega auðugasti maður Ítalíu og
hæsti skattgreiðandi. En auður
inn hefur ekki dregið duginn
úr Agnelli. Hann er lífsglaður
og lífsþyrstur maður og hann
hefur fastmótaðar skoðanir um
þjóðfélagsmál jafnt sem iðnað-
inn. Hann er kvæntur prins-
essu frá Napoli, sem orðlögð er
fyrir fegurð og hefur látið mik-
ið til sín taka, jafnt í góðgerða-
starfsemi sem samkvæmislífinu.
Þau hjónin eiga nokkrar hallir
og nokkur hús uppi í Alpafjöll
unum og á ítölsku Riveriunni.
Þegar þau bregða sér bæjar-
leið, þá fara þau á eigin þotu,
þyrlu eða lystisnekkju. Þau
hafa að staðaldri samgang við
fólk eins og Henry Ford, Jac-
kie og Onassis, Ranier fursta
og Grace í Monaco: það er að
segja, þegar Agnelli er ekki
önnum kafinn við Fíatsamninga
með de Gaulle eða Alexei Kos-
ygin.
A gnelli lítur ekki á landa-
mæri sem nein takmörk og kom
miklu róti á de Gaulle og
frönsku stjórnina þegar það
ráðabrugg var gert lýðum ljóst,
að hann hyggðist kaupa Citro-
en verksmiðjurnar í Frakklandi
Það var stærri biti en svo, að
De Gaulle gæti kyngt honum,
og á úrslitastundu kom hann í
veg fyrir kaupin. Agnelli hefur
ekki lagt áherzlu á Bandaríkja-
markaðinn, en Fíatverksmiðjur
hafa risið í Júgóslavíu og Pól-
landi og nýlega gerðu Rússar
samning við Agnelli um að Fíat
reisti og ræki stóra verksmiðju
í Togliattigrad við Volgu.
ítalskir stóriðjuhöldar hafa
sérstakan blæ, líkt og ítalskir
arkitektar, leikstjórar og mynd
listarmenn. Ítalía er land sóló-
istanna og það gildir jafnt í
fundarherberginu sem á leik-
sviðinu. Agnelli er fæddur sóló
isti, erfingi mikilla eigna. Það
var afi hans, sem árið 1899
stofnaði Fabrica Italiana, Auto
mobili, Torino: Skammstafað Fi
at. Fyrirtækið blómstraði fljótt,
m.a. á hergagnaframleiðslu og
var orðið efnahagslegt stór-
veldi árið 1921, þegar Gianni
Agnelli fæddist. Hann var að-
eins 14 ára gamall, þegar faðir
hans fórst með flugvél og nokkr
um árum síðar dó móðir hans í
umferðarslysi. Gamli maðurinn,
afi hans, var ennþá við stjórn-
völinn, en ungur að árum fór
Gianni á vegum fyxirtækis-
ins til Bandaríkjanna og síðan
lauk hann herþjónustu. Eftir
stríðið lifði Gianni í vellyst-
ingum praktuglega og flæktist
víða. Hann staðfesti ráð sitt
32 ára og fór um það leyti að
kynna sér fyrir alvöru málefni
þessa risafyrirtækis, sem hann
var fæddur til að eiga ásamt
systkinum sínum og stjórna. Á
stríðsárunum hafði Mussolini
samið við verksmiðjurnar um
framleiðslu á mestu af þeim
hergögnum, sem ítalir þurftu,
en nú að Mússollini gengnum
fannst annar og betri vettvang-
ur: Milljónir af ítölum, sem
gjarnan vildu kaupa ódýrustu
gerðirnar af Fíat. Við breyting-
ar á framkvæmdastjórn 1966
ákva'ð Gianni Agnelli, að
hann sjálfur væri hæfasti mað-
urinn til að stjórna og síðan
hefur þessi fyrrverandi „play-
boy“ gegnt hlutverki aðalfram-
kvæmdastjóra með mikilli prýði
Hann byrjaði á að koma ung-
um mönnum til aukinna áhrifa,
koma á þeirri reglu að menn
hyrfu frá störfum á fullum eftir
launum 65 ára, en áður höfðu
menn setið í áhrifastöðum fram
yfir áttrætt. Hann hefur dreift
valdinu og aðeins meiri hátt-
ar ákvarðanir eru bornar und-
ir hann, en hann segir einn síð-
asta orðið.
M
lTAeðal íhaldssamra brodd-
borgara í Torino er Agnelli
fjölskyldan jafnvel talin með
þeim nýríku, vegna þess að fjöl
skyldan hefur aðeins ráðið yfir
miklum auðæfum í 70 ár. Eins
og margir ítalskir iðjuhöldar
fyrr og síðar, styrkir Agnelli
listamenn og á prýðilegt safn
myndlistaverka. í ágústmánuði
ár hvert flytja þau hjónin í 45
herbergja höll í Villar Perosa,
vestan við Torino. Þar sér 20
manna starfslið um húshaldið.
En álagið er mikið og Agnelli
vill gjarnan hafa tíma_ til að
njóta lífsins líka. — „Ég vinn
alltof mikið", segir hann, „mað-
ur ætti í rauninni að geta losn-
að fyrir hálf níu á kvöldin og
átt frí á sunnudögum og öðr-
um helgidögum". Það kemur
sjaldan fyrir. Agnelli er hinn
dæmigerði nútímaforstjóri, sem
aldrei ann sér hvíldar. Hér er
smádæmi: Sunnudagur í janúar.
Agnelli er kominn á skrifstof-
una kl. átta að morgni, og ræð-
ir framleiðsluáætlanir við
nokkra sérfræðinga til kl. eitrt.
Þá þýtur hann heim, fær sér
léttan hádegisverð með kon-
unni sinni og börnunum, Eld-
orado 14 ára og Margherita 13
ára. Um leið og máltíðinni er
lokið, er einkaþota hans tilbú-
inn því hann þarf að mæta á
fundi um viðskiptamál í Róm
síðdegis. Um kvöldið er hann
boðinn í samkvæmi í Róm, þar
eru útgefendur, kvikmynda-
stjörnur og þess konar fólk.
Samkvæminu er haldið áfram á
næturklúbb og farið í rúmið kl.
5 að morgni. Kl. 7 er Agnelli
aftur á fótum eftir tveggja tíma
svefn; næst eru fundir með
frammámönnum í ítölskum efna
hagsmálum: með Guido Carli,
aðalbankastjóra, fjármálaráð-
herranum Colombo og fleiri hátt
settum herrum. I nokkrar mínút
ur á eftir getur Agnelli fengið
sér blund í stól: það er hæfi-
leiki, sem hann vildi ekki láta
fyrir ekki neitt. Þotan bíður,
eftir stutta stund er hann aftur
í Torino. Hann er kominn á
skrifstofuna þar kl. 5 síðdegis
og kl. 8 heldur hann heim;
þangað sem hann hefur boðið
sendinefnd frá Rúmeníu, sem
komin er til að kaupa dráttar-
vélar.
Þegar heitast er á sumrin, gef
ur hann sér tíma til að sigla á
skemmtisnekkjunni sinni á Mið
jarðarhafinu og Ferrari sport-
bílinn hans lítur stundum út
eins og rautt strik, þegar Agn
elli er á ferðinni. Einu sinni fór
hann of ógætilega; hann lenti í
árekstri, bíllinn fór í klessu og
Agnelli hefur gengið með stíf-
an vinstri fót síðan. Hann læt-
ur það ekki aftra sér frá að
skreppa á skíði og þegar það
kemur fyrir, að hann sleppur
við að sitja langan viðskipta-
miðdegisverð, sem stundum tek
ur tvo til þrjá klukkutíma, bregð
ur hann á leik í staðinn. Þyrl-
an sezt þá hjá skrifstofunni, og
Agnelli er eftir nokkrar mín-
útur kominn upp í Alpafjöll og
þar þýtur hann niður svigbraut
irnar með glæsileik, þó vinstri
fóturinn sé stífur.
Hann er ekki búinn að gefa
upp alla von með að Citroen
verksmiðjurnar í Frakklandi
verði einn góðan vegurdag hans
eign, og þá ræður hann yfir
bílaframleiðslu sem nemur 2
milljónum eintaka á ári. Hann
spáir að útkoman verði sú sama
í evrópskum bílaiðnaði og am-
erískum: stærri verksmiðjurnar
lendi í eigu hinna stærri, unz
nokkur stórveldi eru eftir.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
9. marz 1969