Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.1979, Blaðsíða 3

skyldur. Erlendur sendimaöur komst svo
aö oröi nýlega, aö Hússein heföi aldrei
gert þaö, sem Sadat gerði um daginn: aö
ráðast harkalega gegn öllum gagnrýnend-
um sínum heima fyrir.
„Þetta hefur tekizt,“ sagöi konungurinn,
„af þeirri einföldu ástæöu, aö mér hefur
aldrei fundizt það viöeigandi aö líta á
neinn sem persónulegan óvin. Eöa aö líta
á skoöanamun sem persónulegt mál.“
„Hvernig fariö þér aö því aö halda
vinsamlegum samskiptum viö alla frá
Gaddafi til Sadats?" spurði ég.
„Margir hafa verið okkur ósammála,“
svaraöi konungur. „Og viö höfum deilt viö
marga á liðnum árum. En þeir hafa áttaö
sig á því nógu snemma, aö um
persónulegan meting sé ekki aö ræöa.“
Þegar konungur útskýröi hina
ópersónulegu lífsspeki sína, minntist ég
þess, aö Marlon Brando lýsti Mafíustríöi
meö svipuðum oröum í „Guöföðurnum“:
„Þetta eru viðskipti, þetta er ekki
persónulegt." Hússein, konungur, talar
líka eins og Guðfaöir, þegar hann ræöir
um hlutverk sitt sem þjóðhöfðingja.
„Það hefur alltaf verið svo, aö einn hafi
verið höfuð fjölskyldunnar,“ sagöi
Hússein. „Jórdönsku fjölskyldunnar.“
Eins og Mafíufjölskyldurnar sameinast
Arabalöndin gegn fjandsamlegum heimi,
en þau þreytast aldrei á því aö berjast sín
á milli. Aö halda lífinu svo lengi í slíkri
fjölskyldu fjölskyldna er afrek.
Konungurinn hefur lifaö af þennan tíma,
því aö honum hafa veriö gefin fleiri líf en
víf. En heppni hans er ekki einni aö
þakka, aö hann hafi bjargazt. Hér koma
hyggindi og kænska einnig til. Það kann
aö vera, aö Hússein tali eins og
miöausturlenzkur guöfaöir, en hann
kemur fram eins og miöausturlenzkur
Metternich. Af eölishvöt hefur hann tekið
sömu stefnu og hinn gamli Austurríkis-
maður tók og mótaöi af skarpri hugsun
sinni.
Meö öörum orðum þá er konungurinn
miölari.
Metternich liföi á því að vera milli-
göngumaöur milli Napoleons og Rússa-
keisara. Hinn austurríski ráðherra bjarg-
aöi hinu vanmáttuga ríki sínu frá því aö
veröa gleypt annaö hvort af Rússum eöa
Frökkum með því aö veröa báöum
nauðsynlegur, meö því aö tala viö
Rússakeisara fyrir hönd Napoleons og viö
Napoleon fyrir hönd Rússakeisara. Og að
sjálfsögöu liföi hann þá báöa.
Á svipaðan hátt tatar Hússein viö
Bandaríkjamenn fyrir hönd Araba og viö
Araba fyrir hönd Bandaríkjamanna. Hann
talar einnig viö hin ýmsu Arabaríki, sem
eiga í deilum, fyrir hönd hvers annars.
Eitt af vandamálum Hússeins, konungs,
er, aö hann ríkir yfir þjóö, sem var búin til,
en fæddist ekki. Og maöurinn, sem bjó
hana til, var ekki einu sinni Arabi. Þaö var
Winston Churchill. Eftir fyrri heims-
styrjöldina skiptu Englendingar og Frakk-
ar því, sem áöur haföi veriö Sýriand, í
Nýjasta drottningin er amerísk,
heitir Lisa Halaby og er bæöi yngri
og stærri en kóngurinn.
SVIPMYND
fjögur lönd: Líbanon, Sýrland, Palestínu
og Tfans-Jórdaníu.
Hiö síöastnefnda varö til á mjög
óvenjulegan hátt. Churchill er sagöur hafa
litiö upp síðla drungalegs dags og sagt:
„Það sem eftir er, er Trans-Jordan." og
þá átti hann einfaldlega viö: „handan
árinnar Jordan.“ Ekki ýkja snjallt nafn.
Handan Jórdan.
Bretar viöurkenndu Abdullah, sem
haföi barizt viö hliö þeirra í heimsstyrjöld-
inni, sem emír af Trans-Jórdaníu. Hann
var ekki einu sinni frá þessu landsvæöi,
heldur Saudi-Arabíu. En Abdullah og
fylgdarlið hans hélt á úlföldum til Amman,
sem þá var þorp meö nokkrum þúsundum
íbúa, og setti þar á fót landstjórn.
Eftir seinni heimsstyrjöldina var hiö
tilbúna land lýst sjálfstætt ríki og hlaut hiö
opinbera nafn Hashemíta konungsríkiö
Jórdanía, en konungsfjölskyldan rekur
ættir sínar til Hashem, sonar Múhameðs.
Öll Arabaríkin segjast vera hlynnt eigin
ríki Palestínumanna, en mér var forvitni á
aö vita, hversu mikinn áhuga Hússein í
rauninni heföi á því aö hafa slfkt ríki sem
nágranna. Konungi er þó í fersku minni
þaö stríö, sem hann háöi viö Palestínu-
menn í sínu eigin landi.
Ég spuröi því: „Ef til boöa stæöi á
morgun aö koma á fót sjálfstæöu ríki
Palestínumanna á Vesturbakkanum,
mynduö þér þá óska eftir því? Eöa kysuð
þér, aö slíkt ríki ætti sér lengri aðdrag-
anda?“
„Ég tel, aö fyrst ættu ísraelsmenn að
hverfa burt. Hugsanlegt væri, að land-
svæöiö yröi sett undir alþjóölega stjórn
eða umsjón.“
Meö öörum oröum virðist konungur
ekki kæra sig um sjálfstætt Palestínuríki
þegar í staö. Reyndar held ég, aö enginn
af Arabaleiötogunum kæri sig um
Palestínuríki á næstunni. Þeir eru hræddir
um aö geta ekki haft hemil á því. Þar sem
svo margir skæruliöar Palestínumanna
eru vinstri byltingarsinnar, gæti fariö svo,
aö aöalútflutningur hins nýja ríkis yröi
byltin'g. Ríkir olíuútflytjendur myndu vart
fagna fátækum byltingarútflytjendum
meðal sín.
Hússein, konungur, hefur tekiö svo
margar áhættur um dagana, að þaö
kemur mönnum á óvart aö veröa varir viö
áhættu, sem hann er ekki reiðubúinn aö
taka. „Ef yöur væri boðið til Jerúsalem á
þessari sögulegu stundu, mynduð þér þá
þiggja það boð?“
„Eg held, aö ég hafi ekkert til Jerúsalem
aö gera á þessu stigi málsins. Eða á
nokkru stigi út af fyrir sig. Ég er
reiöubúinn aö gera allt, sem hugsanlegt
er, til aö stuöla aö friöi, en ég þyrfti aö
vita nákvæmlega, til hvers væri farið. Ekki
aöeins aö taka þátt í tilraun, sem væri
gagnslaus. Viö þyrftum aö vita til hlítar,
hvaö viö aetluðum að ræða um. Og á
meöan ísraelsmenn halda því fast fram,
aö viö eigum engan rétt á Vesturbakkan-
um, eru allar dyr lokaöar."
„Hvaö þyrfti til aö fá yöur til aö taka
þátt í friðarumleitunum?" spuröi óg
ennfremur.
„Þaö er mjög einfalt mál,“ svaraöi
konungur. „Eru ísraelsmenn reiöubúnir aö
draga burt her sinn frá öllum hernumdu
svæöunum, sem tekin voru í júní 1967,
gegn því aö friöi verði komið á?“
Hússein, konungur, vill sem sagt, aö
friðarsamningarnir byrji á endanum. Að
því leyti er Hússein sammála flestum
leiötogum Araba, sem vilja vita vissu sína
um málalok, áöur en setzt er aö
samningaboröi.
Úr viötali Aarons Lathams í „Esquire".
Sveinn Asgeirsson tók saman.
Til þess aö sölin sklni
ögröðurog skög
után úr heimi sem hlotiö höföu
Nóbels-verðlaun fyrir framlag sitt til
vísinda á ýmsum sviðum í þágu
mannkyns. Þetta eru allt bráögáfaöir
og víösýnir menn og orö peirra vega
þungt á þessarri öld vísindanna. Tal
þeirra barst að orkulindum jaröar
sem stööugt þverra og að því hvern-
ig hagkvæmast væri aö beizia orku
og nýta án þess aö menn sitji uppi
meö stórhættuleg úrgangsefni sem
ekki eru nokkur tök á að losna viö
svo öruggt sé. Þeir voru spuröir hvaö
væri til ráöa og blessaðir mennirnir
voru á eitt sáttir um aö sú sólarorka,
sem mannkyn ætti helzt aö byggja á
í framtíðinni væri sú sem býr í
skógum.
Ef til vill finnst mönnum hór sú
yfirlýsing ekki eiga erindi til okkar —
bæöi vegna þess aö viö eigum
nægan jarðhita og nóg fallvötn til að
virkja. Menn mega þá ekki gleyma
náttúruverndarsjónarmiöum í því
sambandi og þeirri staöreynd aö
þeim vex stööugt fiskur um hrygg.
Aörir segja ef til vill líka, að tómt mál
sé fyrir okkur aö tala um þá virkjuðu
sólarorku sem býr í skógum — hér
séu ekki skilyrði til skógræktar.
En þaö viöhorf er grundvallarmis-
skilningur. Hér má víst rækta skóg
— líka til nytja. Þaö tekur bara tíma
og fjármagn. Vió eigum að sjá sóma
okkar í því aö láta ekki sólina skína
árangurslaust á blásna sanda og
mela svo öll orkan fer í súginn og
jarövegurinn fýkur til hafs. Viö eigum
aö byrja á því aö hlúa aö grösum og
gróöri á hverjum snauðum bletti,
færa okkur síöan upp á skaftió meö
kjarri, sem síöan veitir skjól nytja-
skógi framtíðarinnar. Þannig á aö
búa í haginn fyrir komandi kynslóöir.
Markið á aö setja hátt og langt fram í
tímann.
Landhelgismáliö vannst meö sam-
stilltu átaki allra íslendinga — næsta
landhelgismál er landiö sjálft —
beltió upp aö mögulegum gróóur-
mörkum.
Hulda Valtýsdóttir.
®
í haust var haldinn fulltrúafundur
Landverndar, landgræðslu og
náttúruverndarsamtaka Íslands. Þar
voru mættir fulltrúar frá 30 aðildar-
félögum víösvegar aó af landinu
ásamt nokkrum gestum. Flutt voru 5
fróöleg erindi um framkvæmd land-
græösluáætlunarinnar 1975—1979,
sem var þjóöargjöf íslendinga til
landsins á 1100 ára afmæli íslands-
byggöar. Á fundinum voru málin
rædd frá ýmsum hliöum og margt
fróölegt kom þar á daginn, sem sýnir
ótvírætt hve nauösynleg þessi ffjár-
veiting var og mikilvægt aö haldiö
verði áfram á sömu braut þegar
tímabil áætlunarinnar rennur út á
þessu ári. Viö skulum vona aö
forráðamenn pjóðarinnar geri ráö
fyrir framhaldi í þessum málum á
fjárlögum 1980.
En finnst fólki almennt landvernd
skipta máli? Gera má ráó fyrir aö
viðhorf þéttbýlisbúa og bænda séu
aó einhverju leyti ólík, en þau þurfa
þó ekki aó stangast á só rétt á
málum haldiö. Þéttbýlisbúar eiga
ekki afkomu sína beinlínis undir
landnytjum. Margir hverjir þekkja
vart landiö nema af kynnum í lysti-
túrum og skoöunarferóum. Þeir eru
sammála um, aó landið búi yfir
sérstæöri fegurð — litbrigöin eru
hrífandi og á öræfunum ríkir eftir-
sóknarveröur friöur. En spurningin
er hvort menn kunna aö lesa í landiö
frá gróöurfarslegu sjónarmiði. Sætta
menn sig viö það, aö sums staöar í
lágsveitum er gróður enn á undan-
haldi? Gætu ekki þau svæöi líka
oröiö „öræfi meö friöi“ fyrr en varir?
í rauninni ættum viö íslendingar
ekki aö hafa ró í okkar beinum fyrr
en hver blásinn melur og hvert barð í
lágsveitum er gróðri þakinn þar sem
sá möguleiki er fyrir hendi, hvort
sem um er aö ræóa grös, kjarr eöa
skóg.
Ég minni á merkilegan þátt í
sjónvarpinu ekki alls fyrir löngu par
sem sátu fyrir svörum vísindamenn