Lesbók Morgunblaðsins - 21.02.1987, Blaðsíða 10

Úr heimi sagna. Tréskurðarmynd, hluti úr stærra verki.
Lesbók/Bjarni Eiríksson
•rritnv rvf-nrl rt'i •rrrfiR •rrrri ntp'ro fís nnron't 'nlilo
Vonandi er að það eigi eftir að opnast meiri
samskipti við útlönd, sem brjóti niður þenn-
an hallærislega nesjamennsku-hugsunar-
hátt, sem Listasafn íslands er m.a. boðberi
fyrir.“
„Hugrekki Og Auðmýkt
Hvaða eiginleika þarf svo góður myndlist-
armaður að hafa til brunns að bera? „í
fyrsta lagi og það gildir fyrir alla listamenn
held ég, er að vera heiðarlegur gagnvart
sjálfum sér og öðrum. Listamaðurinn þarf
að sýna auðmýkt gagnvart umhverfinu og
öllu því sem hann umgengst. Hann þarf að
sýna lotningu gagnvart því sem hann er að
gera og virðingu fyrir því sem hann lætur
frá sér. Þá er mjög mikilvægt til þess að
þróa og hrinda í framkvæmd sínum hlutum
og ryðja nýjar brautir, að hafa hugrekki,
því þetta er spuming um líf og dauða, það
er eins og að standa á bjargbrún, annað-
hvort detturðu fram af eða ekki.
„Hún byggir á allt öðmvísi hugsun, sem
er miklu nátengdari trúarbrögðunum. Ég
fann þama miklu meiri tengsl við það sem
ég hafði séð á Indlandi, en nokkum tímann
við evrópska menningu, nema þá vissa
kirkjulist. í íkonamálverkum Rublev fmnur
maður þennan streng. Þama er mikil virðing
fyrir öndunum og í þessu tilviki hafa þeir
marga guði og kringum guðina eru sögur.
Þeir búa til sína myndlist, sem myndasögur
segja goðfræðisögur og dæmisögur í mynd-
um. Að því leyti er ég heillaður af þessari
myndlist að þetta er mikil frásagnamynd-
list, eins og mín myndlist, ég er að segja
sögur með undirmeðvitundinni.
Þessi ferð hafði mjög sterk áhrif á mig.
Ég teiknaði aðallega í dagbækur, en notaði
tímann til að ferðast, kynnast menningunni
og fólkinu í landinu. Síðar varð þessi ferð
algjör gullnáma fyrir mig, að efni og anda,
sem ég var í mörg ár að vinna úr og bý
kannski ennþá að.
Táknfánar á Úlfarsfelli
Heimkominn með eins og hálfs mánaðar
viðkomu í New York, varð ég einhvern veg-
inn að gefa frá mér strax hluta af þessari
reynslu sem ég varð fyrir í Mexíkó, í formi
einhvers konar myndlistarsýnirigar. Ég gat
ekki hugsað mér að vinna verkin hefð-
bundin og fara inn í eitthvert gallerí eða
sal og sýna. Ég hafði í New York málað á
lak stemmningar úr dagbókinni. Ég fór nú
að hugsa um lak, lak í vindi, fáni, auðvitað
myndfánar blaktandi í vindi, sem gætu and-
að áleiðis til Mexíkó. Ég málaði 12 tákn-
myndir úr dagbókinni, bæði stemmningar
beint teiknaðar af því sem ég sá og eins
hluta úr mínu myndmáli sem ég teiknaði
ómeðvitað, stækkaði upp og setti í lit. Ég
festi fánana upp á 6 metra háar bambus-
stangir og fór með þá upp á tind Úlfarsfells.
Þar blöktu þeir með Reykjavíkurborg, þetta
nútímafyrirbæri í baksýn, þessir myndfánar
bergmál af annarri menningu og ég sjálfur,
sem milliliður í þessu öllu saman. Mér fannst
alltaf eins og fánamir, sem stóðu í hvössum
haustvindinum, með þennan skemmtilega
bakgrunn, ættu að fljúga aftur til Mexíkó.
Kannski hafa þeir gert það, því ég skildi
þá eftir og vindurinn afmáði smám saman
öll verksummerki. Þegar ég stóð þama uppi
á Úlfarsfelli skildi ég allt í einu, hvers vegna
ég setti upp þessa fána. í huga minn kom
sýn sem ég hafði séð þegar ég var eitt sinn
rammvilltur og nærri orðinn úti í fjöllunum
í Nepal. Ég var rammvilltur í skógi og varð
að finna eitthvert þorp fyrir myrkur, og allt
í einu kom ég upp á hæð, þar sem var alt-
ari, trúarlegur staður með táknfánum
festum á bambusstangir, þama lagðist ég
á hné og þakkaði Búdda samfylgdina."
Áður fyrr leitaði stór hluti íslenskra
myndlistarmanna til náms í París, en á
seinni árum hafa færri Islendingar verið þar
við listnám. Hvernig er að stunda myndlist-
arnám í París í dag?
„Ég fór þama í skóla sem heitir Vincenn-
es-háskóli og var stofnaður upp úr ’68-
óeirðunum. Það var einn afrakstur stúdenta
af þessari vinstri bylgju, að þarna var stofn-
aður skóli, sem var nálægt þeirra hugsunum.
Þetta var eins konar vinstra anarkí. Þama
voru listadeildir, kvikmyndir, tónlist, mynd-
list, leiklist og síðan öll húmanísk fög. Mikið
af kennumnum vom menn sem höfðu haft
góðar stöður, en komu þama til að kenna,
af því að þeir vildu ljá hugsjóninni lið. Það
athyglisverða við þennan skóla var að þama
var fólk alls staðar að úr heiminum, mikið
um fólk frá Afríku og Suður-Ameríku og
eins það, að þetta var eini háskólinn þar
sem verkamenn gátu fengið menntun sína.
Þarna var þetta alþjóðlega andrúmsloft, sem
ég var að leita að. Námsefnið var mjög
athyglisvert, þama valdi maður sér sitt eig-
ið prógramm á haustin. Ég var t.d. mikið
í kvikmyndun til að byija með, en síðan
stundaði ég veggmyndagerð og gerði þessi
ár eina þijá stóra veggi þama í skólanum
undir handleiðslu rúmensks myndlistar-
manns, sem hvatti mig óspart til að halda
áfram á þessari braut. Annar aðalkennari
minn var Jack Bratam sem er hálfur Rúm-
eni og hálfur Frakki. Hann var áður for-
stöðumaður nútímalistasafnsins í Búkarest
en flutti til Frakklands fyrir 25 áram. Hann
er mjög virkur listgagnrýnandi og það er
skemmtileg tilviljun, að fyrir 6 áram þegar
viðamikil sýning á verkum Errós gekk um
öll Norðurlöndin var hann fenginn til að
skrifa formálann að sýningarskránni. Hann
kenndi þama semiologiu, táknfræði, sem
ég hef alltaf verið ákaflega heillaður af.
Það er myndlist í víðasta skilningi allt frá
því sem þú sérð úti á götu einhvers konar
neðanmálslist eða t.d. umferðarskilti til þess
að lesa úr hámenningarlist þjóða heimsins.
Tími minn í þessum skóla hafði mjög góð
áhrif á mig. Þarna fékk ég þetta frelsi til
þess að leita sjálfur, fínna minn eigin farveg
meðan ég var að móta mig. Eins er það
París sjálf, sem er ekki síðri skóli. Borgin,
með öllum sínum listasöfnum, listasögu og
hræringum í nútímamyndlist, var mér sem
eins konar upplýsingamiðstöð, fyrir nú utan
alla aðra menningu á háu stigi sem þar
hrærist. Ég held að það sé mjög hollt fyrir
hvern þann sem er að stíga sín fyrstu skref
í sköpun að geta drakkið í sig þessi menning-
aráhrif en þurfa ekki að sjá þetta gegnum
þröngt kýrauga við bækur lokaður inni á
einhverri akademíu.
Menningarviðburður
í Noregi
Svo virðist í seinni tíð, að nýir straumar
í myndlist fari að einhveiju leyti um Island
til hinna Norðurlandanna. Haustið 1981 fór
Halldór Ásgeirsson í sýningarferð til Noregs
ásamt 4 öðrum íslendingum, Níelsi Haf-
stein, Rúrí og þeim bræðram Ólafi og
Hannesi Lárassonum. „Okkur var boðið að
taka þátt í sýningu á listahátíð í Þrándheimi
og sýna þar á Listasafninu, þar sem hver
og einn hafði sal út af fyrir sig, og var það
mikið pláss. Við voram öll með gjörninga
og voram sérstaklega valin af því að við
voram listamenn sem unnum með þann
miðil, en Norðmenn vora nokkuð ókunnugir
þessu listformi. Ástæðan fyrir því að ég var
valinn var aðallega sú, að ég hafði verið
þá um veturinn með Suðurgötu 7 hópnum
í Bergen og sýnt gjöming, sem vakti gífur-
lega athygli í Noregi. Ég man það að í
stærsta dagblaði þeirra stóð stóram stöfum
„Historisk performans í Bergen í gár“. Þá
var þetta eiginlega fyrsti gjömingurinn, sem
var fluttur í Noregi. Hann var tekinn upp
á myndband og Norðmenn hafa seinna
meir hampað honum mikið og sýnt hann á
ýmsum ráðstefnum. FVá listahátíðinni í
Þrándheimi var okkur boðið áfram til Berg-
en þar sem við fluttum gjöminga og fyrir-
lestra við háskólann og í listasafninu og
síðan til Sonju Heine-safnsins þar sem við
fluttum öll gjöminga. Þessi ferð var mjög
árangursrík og vakti mikla athygli og mynd-
listamemendur frá Þrándheimi og Bergen
gerðu sér sérstaka ferð til Osló til að fylgj-
ast með þessu. Ég er viss um að ferðin
hefur skilið eftir sig vissan ávöxt og líka
það að þama sáu Norðmenn að Islendingar
vora á margan hátt feti framar en þeir sjálf-
ir.“
Heimsmenning Og
SVEITAMENNSKA
„Við eram heppnir, íslendingar, hvað
varðar okkar myndlistarmenntun, sérstak-
lega minnar kynslóðar. Við höfum haft
tækifæri til að fara víða um heim, það eru
hópar sem hafa verið í Hollandi og á öðram
stöðum, en nú upp á síðkastið hafa menn
farið mikið til náms til New York og Berlín-
ar. Ég var jú í París og var þann tíma
meira eða minna eini íslenski myndlistar-
maðurinn í námi þar, en sú var tíðin upp
úr 1950 að flestir íslensku abstraktmálar-
amir vora í París, en þetta hefur breyst,.
Ekki er hægt að tala um neina eina þunga-
miðju nútímalistar eins og áður var. Á
þessari upplýsingaöld era samskipti milli
þjóða miklu meiri og upplýsingin kemst
hraðar á milli þannig að það skiptir ekki
máli hvar þú ert að vinna hlutina því það
er miklu meiri samgangur milli myndlistar-
manna. Að vísu fínnst mér að hér á íslandi
hafí orðið svolítill afturkippur síðustu árin,
en það er kannski bara tímabundin lægð.
*
Fánarnir á Úlfarsfelii. Sjá nánar í texta.
LENGSTA Málverk
Á ÍSLANDI
Og hvað er svo framundan? „Það er fyrst
til að taka að ég er nú með stóra einkasýn-
ingu í Nýlistasafni íslands. Þá kemur að
einu stærsta verkefni sem ég hef unnið að
til þessa, en það er að myndskreyta verslun-
armiðstöðina Miklagarð, sem er í eigu
Sambandsins. Það er nú kannski aðallega
að þakka velvild Erlends Einarssonar, sem
tók mér ákaflega vel þegar ég bar þetta
upp við hann. Hann hvatti mig til þess að
gera skissu af þessu, sem síðan var sam-
þykkt og verður þetta að veraleika núna í
vor. Þetta verður kannski lengsta eða
stærsta málverk á íslandi, 140 metrar að
lengd og hlakka ég mikið til að takast á
við þetta verkefni. Þá hefur mér verið boð-
ið að sýna í nýrri listamiðstöð, sem opnaði
í byijun þessa árs í Óðinsvéum í Dan-
mörku, en þetta er í fyrrverandi fataverk-
smiðju Brants klædefabrik og er þar
gífurlegt rými. Þar sýni ég í tveimur stóram
sölum og var auk þess beðinn að velja mér
3 aðra listamenn til þess að sýna í öðram
sölum í húsinu samtímis mér. Það verða
tveir listamenn frá Hollandi og síðan Hann-
es Lárasson. Hannes er einn af okkar
fremstu gjörningalistamönnum, eins hefur
hann unnið mikið með innsetningar og hef-
ur skapað sér eigið rými og mjög sérstakt
myndmál. Hann er kannski einn af utan-
garðsmönnum í myndlistinni eins og ég, og
kannski höfum við þess vegna átt samleið.
Þessi sýning verður opnuð í ágúst og verð-
ur mín stærsta einkasýning hingað til og
kannski sú mikilvægasta.
Einkasýningar
1981 Gallerí Suðurgata 7, Reykjavík.
1982 Nýlistasafnið, Reykjavík.
1982 Rauða húsið, Akureyri.
1985 Nýlistasafnið, Reykjavík.
1986 Gallerí Slunkaríki, Isafirði.
Samsýningar
1979 Gallerí Zona, Flórens, Ítalíu.
1980 Gallerí Suðurgata 7, Reykjavík.
1980 Gallerí Kanal 2, Kaupmannahöfn, Danmörku.
1981 Bergens Kunstforening, Bergen, Noregi.
1981 Gallerí Akumalatory, Poznan, Póllandi.
1981 Trondhjems Kunstforening, Þrándheimi, Noregi.
1983 Kjarvalsstaðir, Reykjavík.
1985 Nordiskt Kcnstcentrum, Helsinki, Finnlandi.
1985 Centre Nationale des Arts Plastiques, París,
Frakklandi.
1985 Biennale des Friedens, Hamborg, V-Þýskalandi.
1986 Gallerí Lövenadler, Stokkhólmi, Svíþjóð.
1986 Maire De Trouville-Sur-Mer, Trouville, Frakk-
landi.
Innsetningar (Installation)
1982 Gallery, New York, USA.
1983 Úlfarsfell austan við Reykjavík.
1983 Oeys etalage, Amsterdam, Holland.
Gjörningar (Performance)
1981 Nýlistasafnið, Reykjavík.
1981 Bergens Kunstforening, Bergen, Noregi.
1981 Trondhjems Kunstforening, Þrándheimi, Noregi.
1981 Heine-Onstad Kunstcenter, Osló, Noregi.
1982 Nýlistasafnið, Reykjavík (í maí, slðan í október).
1983 Gallery, New York, USA.
1984 Kulturhaus Plazzo, Liestal, Sviss,
1985 Nordiskt Konstcentrum, Helsinki, Finnlandi.
1986 Maire de Trouville-Sur-Mer, Frakklandi.
Kvikmyndir
1978 „Svört gríma", París-Reykjavík. (Super 8. 35
mín.)
Útgáfa
1986 SIKSl (samnorrænt myndlistarrit), Helsinki,
Finnlandi.
1987 Dagbókarbrot (bók með teikningum), Reykjavík.
Veggmyndir í París og á íslandi.
Halldór Ásgeirsson er fæddur 1956. Hann lauk
stúdentsprófi frá MT 1976. Nám í myndlist við
Parísarháskóla 8, 1977—80 og síðar 1983—86, og
lauk þá mastersgráðu. Dvöl í Austurlöndum fjær
veturinn 1976—77. Dvöl f Mexíkó veturinn
1982—83. Hefur stundað kennslu f myndlist við
MS auk annarra starfa svo sem sjómennsku og
leiðsögn fyrir erlenda ferðamenn. Halldór er nú
búsettur í Reykjavík.
Á þessu ári eru ráðgerðar einkasýningar f
Amsterdam, Óðinsvéum og París, samsýning og
gerð veggmyndar í Reykjavík.
Höfundur viðtalsins er fornleifafræðingur.