Lesbók Morgunblaðsins - 23.06.1990, Blaðsíða 3

I.ECTáW
Oi @ g| \ö\ [u] Ln] |b1 [l] | a| [pl ® iu ® m
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoö-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gísli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Sími 691100.
Vigfús
Sigurgeirsson ljósmyndari var farinn að taka ljós-
myndir fyrir norðan á þriðja áratugnum og hélt
því áfram til dauðadags 1984. Nú hefur staðið í
Jónshúsi í Kaupmannahöfn sýning á nokkrum ís-'
landsmyndumn Vigfúsar og eru nokkrar þeirra
birtar hér.
Forsíðan
Myndin er í tilefni veiðidags fjölskyldunnar á morg-
un, 24. júní. Hér er séð yfir Litla Fossvatn í Veiði-
vötnum. Sjá nánar grein og myndir á bls/6-7.
Ljósm.:Rafn Hafnfjörð
Ferðablaðið
Lesbókin segir frá þjónustu Ferðaskrifstofunnar
Nonna á Akureyri og spjallar við stofnanda henn-
ar Helenu Dejak. Hún býður m.a. uppá siglingár
um Eyjafjörð um miðnæturskeið, Grímseyjarferðir
og gönguferðir um Þorvaldsdal.
STEINN
STEINARR
Kommúnistaflokkur
Islands
In memoriam
Sic transit gloria mundi, mætti segja,
svo mjög er breytt frá því, sem áður var.
Og einu sinni var hér frægur flokkur,
sem fólksins merki hreint og tigið bar.
Svo hættulegt var ekkert auð né valdi
og yfírdrottnan sérhvers glæframanns.
Svo dó hann hljóðalaust og allt í einu,
og enginn vissi banameinið hans.
En minning hans mun lifa ár og aldir,
þótt allt hans starf sé löngu fyrir bí.
Á gröf hins látna blikar benzíntunna
frá British Petroleum Company.
Sólskinsblettir og
djúpar lægðir
Aþessum vordögum lýkur
einskonar vertíð í listum,
sem hefst á haustmán-
uðum með því að mynd-
listin vaknar úr sum-
ardvala, leikhúsin eru
opnuð, hljómleikar hefj-
ast og síðan skellur
bókaflóðið á þjóðinni þegar skammdegið er
svartast. Á vetrar- og útmánuðum heldur
þetta áfram með sífellt vaxandi framboði
og náði nú í vor hámarki með þeirri miklu
veizlu, sem Listahátíð er. Góð aðsókn sýnir
þó, að þjóðin hafði ekki fengið sig fullsadda
í þessu mikla ofáti og það er út af fyrir sig
merkilegt.
Þegar talað er um þjóðina í þessu sam-
bandi, erum við að ræða um tiltölulega fá-
mennan hóp ákafra listunnenda og listneyt-
enda hér á mölinni. Ég hef á tilfinning-
unni, að fólk annarsstaðar en í Reykjavík
og nágrenni telji þetta listaflóð sér óviðkom-
andi og að öll þessi umfjöllun fjölmiðlanna
hafi ekki orðið til þess að auka áhugann
þar til muna. Hvaða ályktanir er til dæmis
hægt að draga af því, þegar aðeins 50
manns koma á hljómleika Sinfóníunnar í
síðustu Akureyrarferð hennar, og er þó
varla hægt að segja, að þesskonar tónleikar
séu hvunndagslegur viðburður þar í bæ.
Listahátíðin heppnaðist vel og sumt af
henni verður eftirminnilegt. Við tökum er-
lendum listamönnum með þakklátu lófa-
taki; ekki sízt þegar afburðafólk kemur eins
og píanóleikarinn Gavrilov og Fiamma hin
unga frá Ítalíu sem syngur eins og lævirki.
Fögnuðurinn yfir ballettinum frá San Frans-
isco var að hluta yfir því, hvað okkar mað-
ur, Helgi Tómasson, hefur gert það gott í
útlandinu. En stundum fáum við menn með
nýju fötin keisarans eins og Richard Serra,
sem að vísu er kunnur erlendis, en aðallega
fyrir skakkar járnplötur, sem hann hefur
fengið að múra niður í torg, vegfarendum
og íbúum til ama og leiðinda. Umhverfís-
verk hans svokallað í Viðey sýnir einungis,
að maðurinn getur ekki unnið úr óska-efni-
viði, sem stuðabergið austan úr Hreppum
hlýtur að vera. í stað þess að búa til magnað-
an skúlptúr með listrænni meðferð á þessu
efni, drepur hann fegurð þess og áhrifa-
mætti á dreif með því að hola stuðlunum
niður út um hvippinn og hvappinn. Hér eru
umhverfisspjöll en ekki umhverfislist. Sízt
af öllu þarf á því að halda á svo fögrum
stað sem Viðey er. Því fyrr sem þetta er
tekið niður, því betra.
í ljósi þess sem sést og heyrist á Lista-
hátíð er freistandi að rýna í okkar eigin list-
framleiðslu. Hvernig standa íslenzkar listir
sig gagnvart því sem gert er úti í hinum
stóra heimi?
Þeirri spurningu er ekki hægt að svara
af nákvæmni vegna þess að í fyrsta lagi
vantar okkur fjarlægð á það sem orðið hef-
ur til undir merki lista á undanförnum árum,
bæði hér og annarstaðar. í annan stað erum
við svo á kafi í allskonar lista-lággróðri og
meðalmennsku, að við sjáum kannski ekki
það sem eftir mun standa og lifa. Allt mat
á þessum samanburði er byggt á tilfinningu
og ágizkun.
Það er vitaskuld eðlilegasti hlutur í heimi,
að við stöndum okkur bezt í bókmenntum
af einstökum listgreinum, enda tel ég hafíð
yfír vafa að svo sé. Blómatími skáldsögunn-
ar er þó liðinn í bili með röð afburða höf-
unda á fyrri helmingi aldarinnar; höfunda
sem einnig voru stílsnillingar. Næstu arftak-
ar þeirra hafa haldið merkinu uppi, en með-
al yngri höfunda hefur almennt séð orðið
afturför í stfl. Meðalmennska sem minnir á
blaðatexta, hefur tekið við með hvunn-
dagslegu og stundum flatneskjulegu orð-
færi. Raunar er margt mun betur skrifað í
blöðum en sumt af því sem út er gefið og á
að heita skáldskapur. Að mínu mati eigum
við hinsvegar núlifandi ljóðskáld, sem eru
kannski það eina í íslenzkri list, sem þolir
stóran mælikvarða og ber langar leiðir af
öllum þessum Meðal-Svensonum á Norður-
löndum, sem sífellt er verið að snobba fyrir.
Þegar sólskinsblettum ljóðlistarinar
sleppir, taka við misjafnlega djúpar lægðir
annarra listgreina. Myndlistin er rótslitin
frá umhverfi sínu; geld alþjóðahyggja ræður
þar ferðinni fyrir tilstilli fræðinga með allt-
of mikil völd. Hún er samt ekki til muna
verri hér en annarsstaðar; almennt ríkir
kreppa í myndlistarheiminum um þessar
mundir.
Gömlu kallarnir í Listasafninu, frumherj-
ar okkar í myndlist, bera ennþá langt af
öllu sem mið- og ungkynslóðin hefur lagt
til málanna; ekki þarf annað en að kíkja inn
í sali Listasafnsins til að sjá það. Að sögn
forstöðumanns Kjarvalsstaða verða erlendir
safnamenn alltaf dolfallnir yfir tvennu í
íslenzkri myndlist: Málverkum Kjarvals og
höggmyndum Einars Jónssonar. I því er
kannski einhver huggun, en við getum ekki
endalaust lifað á arfinum; ekki endalaust
haldið temasýningar, þar sem alveg verður
að byggja á þeim gömlu eins og á sýningu
Listasafnsins, Maður og haf. Þessi lægð er
orðin bæði löng og djúp.
Að sumu leyti er örðugra að leggja mat
á'leiklist, sem er list augnabliksins, byggð
á hughrifum stundarinnar. Aðeins það sem
fest er á kvikmyndafilmu er hægt að meta
löngu síðar. Minnið er svikult; ég játa það.
Samt finnst mér eindregið, að fyrir svo sem
aldarfjórðungi hafi verið betur leikið en nú,
- og þá á ég fyrst og fremst við Iðnó. Frá
þessu eru sem betur fer markverðar undan-
tekningar.
Ég hef kynnst nútíma tónsmíðum okkar
manna á hljómleikum Sinfóníunnar um ára-
bil og ekki hefur það dugað til að fylla
mann bjartsýni eða von um stórsigra á því
sviði. Hljóðfæraleikara eigum við þó betri
og fleiri en nokkru sinni áður og kemur þar
til starf tónlistarskólanna, en einnig vax-
andi samkeppni og sú harða ögun, sem allt-
af er í menntun tónlistarfólks, ekki. sízt ein-
leikara.
Stundum heyrist í hrifningarköstum,
þessi eða hinn sé „á heimsmælikvarða".
Miklar efasemdir hef ég ævinlega um þá
einkunn. Égtrúi þó, að þegar litið er sérstak-
lega á afrakstur þessarar aldar, megi bregða
þeirri mælistiku á það bezta í bókmenntum
okkar og myndlist. Getur þessi ör-þjóð búizt
við meiru af forsjóninni?
Ugglaust væri það til of mikils mælst.
GÍSLI SIGURÐSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 23. JÚNÍ 1990 3