Lesbók Morgunblaðsins - 23.06.1990, Blaðsíða 12

Jón á leið upp söðulinn á Elbrus. Fjöllin Donguz-Orun og Nakra
Tau í baksýn.
KAKASUS
J
■ Jh
Jón Viðar
Sigurðsson og
Karl Ingólfsson
segja frá
í suðvesturhluta Sovétríkjanna
milli Svartahafs og Kaspíahafs rís
hinn mikli Kákasusfjallgarður.
Hann er myndaður við árekstur
tveggja meginlandsplatna og er á
vissan hátt hlekkur sem tengir
Himalaya- og Alpafjöllin. í Kákas-
us eru einnig eldfjöll. Þar á meðal
hæsta fjall Kákasusfjalla, Elbrus,
5.642 m, sem jafnframt er hæsta
fjall Evrópu.
Við lögðum af stað frá íslandi
í lok júní síðastliðins og til Sovét
komum við kortlausir og fákunn-
andi. Stofnun sérhæfð í móttöku
á erlendum ijallamönnum tók á
móti okkur í Moskvu, fór með
okkur í sirkus, sýndi okkur Kreml
og „flugvöll Mathiasar Rust“. Frá
Moskvu var svo flogið til Miner-
anyye Vody sem er norðanvert
við Kákasusfjallgarðinn. Bæki-
stöð okkar var í Baksandal sem
er feikistór dalur sem gengur suð-
ur í Kákasusfjöllin vestanverð.
Fyrir boýni dalsins gnæfir fjallið
Elbrus. Á háhrygg fjallanna sunn-
an við dalinn liggja mörk Evrópu
og Asíu.
Dagskrá okkar var ekki full-
mótuð þar sem við höfðum ekki
getað aflað okkur góðra upplýs-
inga um fjöllin áður en við lögðum
af stað. Við vorum þó ákveðnir í
að ganga á Elbrus og fjall sem
heitir Ushba. Við ákváðum að
byija á Elbrus. Hæðaraðlögun á
því fjalli yrði góður undirbúningur
fyrir næstu fjallgöngur. Elbrus-
fjall á merkilega sögu. í síðari
heimsstyijöldinni lá víglína Rússa
og nasista um íjallið. Hart var
barist um yfirráð yfir Ijailinu og
lét fjöldi hermanna þar lífíð. Það
er sérkennilegt að hugsa til her-
mannanna með riffil í annarri
hendi en ísöxi í hinni. Fyrir stuttu
skilaði skriðjökull í sunnanverðu
fjallinu af sér líki eins Þjóðveijans
og vakti það óhug innfæddra að
finna hann í ísnum „tilbúinn í
slaginn" í fullum skrúða með vél-
byssu í fanginu.
Tilraunir okkar til að komast á
tindinn gengu illa til að byija með
vegna slæms veðurs en loks kom
svo stóri dagurinn. „Að halda
stöðugum hraða, stöðugum hraða,
þessi tvö orð hljómuðu við hvem
hjartslátt — 150 sinnum á mínútu.
Skíðin mjökuðust taktfast upp
hlíðina en yfirferðin var hæg.
Broddarnir á skíðunum bitu sig
inn í hjamið en brattinn jókst
sífellt og snjórinn breyttist í ís.
Eg hélt að klettanibbu, tók af
mér skíðin og spennti á mig
broddana. Draumurinn að fara
alla leið upp á skíðum var orðinn
að engu. Skáhallt fyrir ofan mig
var Jón að puða upp á broddunum
í 5.400 m hæð. Eg stóð upp og
stefndi til hans.“ „Ég leit niður
brekkuna og sá þá að Karl hafði
tekið af sér skíðin og var að
brölta upp með þau á bakinu. En
til hvers var hann að taka skíðin
með upp. Að mínu mati var engin
leið til að skíða niður þessa
brekku. Fyrir ferðina hafði ég
reynt að fá Karl ofan af því að
taka með sér skíði en árangurs-
laust. Þegar hann kom til mín
ætlaði ég að gera grín að þessu
brölti hans með skíðin en hætti
við. Þetta var orðið viðkvæmt
mál.“ Það var búið að vera mjög
kalt um nóttina en sólin var ný-
komin upp og það var farið að
hlýna. Sólarupprásin var einhver
sú fallegasta sem við höfðum séð.
Það er ekki hægt að lýsa þeirri
fegurð sem blasti við þegar hæstu
tindar ijallanna ljómuðu í fyrstu
geislum morgunsólarinnar. Fram-
undan var hátindur fjallsins.
ins. í för með okkur var sovéskur
fjallamaður að nafni Shasa. Þessi
ferð var nokkuð sérstök þar sem
Shasa talaði ekkert nema rúss-
nesku og fóru því öll samskipti
við hann fram með fingrabending-
um. Til að byija með var gengið
inn eftir Shkelda-dalnum. Heitt
var í veðri og var gangan nokkuð
strembin þar sem hver bar um
25 kg. Við gengum síðan upp á
og inn eftir Shkelda-skriðjöklin-
um. Við tjölduðum á gijóthrúgu
innarlega á jöklinum. Um kvöldið
tók veður að versna og gerði af-
takaveður um nóttina. Okkur varð
lítið svefnsamt fyrir þrumum,
snjóflóðadrunum, hávaða í gijót-
hruni og látlausum éljum sem
hömruðu á tjaldinu. Um morgun-
inn var ætlunin að snúa til baka
en Shasa fékk þær fréttir um tal-
stöð að tveggja manna væri sakn-
að norðan við Ushba. Það varð
því úr að Shasa og Karl héldu
áfram upp en Jón snéri við niður
dal vegna veikinda. Leiðin frá
Shkelda-skriðjöklinum og upp á
Ushba liggur um Ushba-ísijallið
sem er brattur skriðjökull. Gang-
an upp jökulinn var nokkurs kon-
ar rússnesk rúlletta þar sem klif-
urtækni Rússans var afar vafa-
söm. Norðan við Ushba fannst
tjald þeirra sem saknað var en
samkvæmt Austur-Þjóðveijum
sem þarna voru hafði ekkert sést
til þessarra manna í þijá sólar-
hringa. Það var til einskis að leita
að þeim og þar sem veður kom í
veg fyrir áframhaldandi klifur á
Ushba var snúið til baka.
Afföll eru mikil á þessum slóð-
um og eru það mest illa útbúnir
Rússar, oft á örvandi lyijum, sem
farast. Alls fórust sjö í fjöllunum
við Baksandal þann tíma sem við
vorum þar.
Síðustu tvo dagana sem við
dvöldum í Baksandal var til okkar
stríður straumur fjallamanna er
buðu okkur títan-ísskrúfur í skipt-
um fyrir torfenginn búnað okkar.
Að endingu fór það svo að skíðin,
skórnir, línan, pottarnir og jafnvel
úr urðu eftir en við komum heim
klyijaðir ísskrúfum og níðþungri
hnappaharmoniku sem hvorugur
okkar spilar á.
Við renndum nær blint út í
þennan leiðangur og erum ánægð-
ir með útkomuna. Þrátt fyrir að
slæmt veður hafi gert það að verk-
um að minna varð úr fjallgöngum
en til stóð var þetta vel heppnuð
ferð. Við kynntumst ýmsu sem
var okkur framandi og erum
reynslunni ríkari. Kákasusijöllin
eiga án efa eftir að fá fleiri heim-
sóknir íslenskra fjallamanna áður
en langt líður. Að lokum viljum
við þakka Flugleiðum og SAS
fyrir lipurð við ferðalanga er urðu
að taka með sér mikinn farangur.
Elbrus, hæsta flall Evrópu. Leið okkar lá upp á söðulinn milli,
tindanna og þaðan á tindinn sem §ær er.
Tveir á toppnum.
Útsýni frá Elbrus, Ushba ber við himin. Leiðin á fjallið liggur
um falljökulinn fyrir miðri mynd og þaðan upp eftir öxlinni á
toppinn.
Þangað komum við eftir um 5
tíma göngu frá náttstað sem var
í um 4.100 m hæð. Klukkan níu
og sól var farin að ylja frostblá
nef. Veðrið var mjög fallegt. Allir
erfiðleikar svo sem barátta við
sovéska kerfið, vont veður og
slæmur matur voru nú gleymdir.
Við dvöldum. í um klukkustund á
tindinum_ og virtum fyrir okkur
útsýnið. í suðri var hin tignarlega
norðurhlíð ijallanna Donguz-Orun
og Nakra Tau og í suðaustri var
það fallegasta af öllum, Ushba.
Handan við háfjallgarðinn mátti
sjá ijölda tinda sem eru Asíumeg-
in. Það var kominn tími til að
halda niður. Karl gerði sig kláran,
fyrir um 2.500 m lækkun á
skíðunum en Jón mundaði isöxina.
ísbrekkan var byijuð að meyrna
í sólinni og á þijóskunni tókst
Karli að skíða niður. Við dvöldum
niðri í dal í tvo daga og bjuggum
okkur undir ferð á ijallið Ushba,
4.710 m.
Gangan hófst við ijallamanna-
grafreit við mynni Shkelda-dals-
Þetta er í fyrsta skipti sem
íslenskir fjallgöngumenn fá
leyfi til íjallgöngu í Sovétríkj-
unum. Það er deild í utanríkis-
ráðuneytinu í Moskvu sem
veitir leyfin. Vísað er í tímarit
ýmissa Alpaklúbba.
Flug og bíll til Bretlands
- er eitt ódýrasta fríið erlendis
Sennilega er ökuferð í bílaleigubíl um Bretland eitt ódýrasta
sumarleyfi erlendis, sem kostur er á. „Flug og bíll“ fyrir fjögurra
manna ijölskyklu, sem flýgur til Glasgow og ekur um skosku
hálöndin eða sveitir Englands, kostar innan við 20.000 kr. á
mann. Hver aukavika á bílnum um 3.300 kr. á mann. Fyrir fjóra
fúllorðna kostar vikan - flug og bíll - innan við 29.000 kr. á mann.
Friðsælar sveitir, borgir og
bæir í Skotlandi og Englandi hafa
upp á margt að bjóða - hótel,
veitingahús og krár í rómantísk-
um, gömlum húsakynnum og sag-
an leynist við hvert fótmál. I Glas-
gow, menningarborg Evrópu
1990, geta allir fundið uppákomur
og listviðburði við sitt hæfi. Bret-
ar eru líka þekktir fyrir góða
„Bed and Breakfast“ gistingu,
sem er nánast í hveiju þorpi.
í fyrra fjölgaði Islendingum
sem tóku „flug og bíl“ frá Lúxem-
borg. Flugleiðir hafa náð hag-
stæðum samningum við bílaleigur
í Lúxemborg og þar bjóðast nú
ódýrustu bílaleigur í álfunni. Fjór-
ir fullorðnir í ódýrasta bíl greiða
um 31.000 kr. á mann, með ótak-
mörkuðum akstri og tryggingum.
í öðrum ódýrasta flokknum er t.d.
boðið upp á Ford Escort og Volks-
wagen Golf og verðið um 32.000
kr. á mann. Þeir sem vilja lúxus-
bíla og láta fara vel um sig, fá
flug og BMW 520i fyrir um
41.000 kr. í vikuferð, miðað við
fjóra fullorðna í bíl.
Lúxemborg hentar vel fyrir þá
sem eru að leggja í akstur erlend-
is í fyrsta skipti. Bílaleigur eru á
flugvellinum utan við borgina og
umferð á hraðbrautum hófleg. Frá
Lúxemborg liggja síðan greiðar
leiðir til annarra Evrópulanda.
Rínar- og Móseldalur innan seil-
ingar. Frá Lúxemborgarflugvelli
til Trier í Vestur-Þýskalandi er
innan við hálftíma akstur, en Trí-
er er vinsæl verslunarborg hjá
íslendingum. Vínrútan í Alsace
hlykkjast milli gamalla og fallegra
þorpa og er stutta dagleið í burtu.
Flugleiðafarþegar í öðrum
Notfærið ykkur upplýsingaskrifstofur ferðamála á hverjum stað,
til að ná sem mestu út úr ferðalaginu. Góð upplýsingaskrifstofa
er til dæmis á Glasgow-flugvelli.
áfangastöðum eiga einnig kost á
bílaleigubílum á hagstæðu verði.
Frankfurt er góð fyrir þá sem
vilja skoða sig um í Suður-Evr-
ópu. Frá Stokkhólmi er tilvalið
að hefja ferð um Norðurlönd.
Flugleiðir hafa um árabil boðið
flug og bíl og geta því tryggt við-
skiptavinum hagstæða samninga.