Lesbók Morgunblaðsins - 17.05.1997, Blaðsíða 19

Selfyssingar
með áhugaleik-
sýningu ársins
LEIKFÉLAG Selfoss hefur verið valið til að
sýna í Þjóðleikhúsinu Smáborgarabrúðkaup
eftir Bertolt Brecht, í leikstjóm Viðars Egg-
ertssonar. Sýningin verður á stóra sviðinu
25. maí.
Áhugaleiksýning ársins 1997
Alls var sótt um fýrir 12 sýningar sem
athyglisverðustu áhugaleiksýningu leikársins
1996-97 en tvö leikfélög drógu sig til baka
áður en yfir lauk, þar eð leikendur viðkom-
andi sýninga höfðu tvístrast frá því í haust:
Leikfélag Dalvíkur með Stútungasögu eftir
Hugleiksmenn í leikstjórn Sigrúnar Valbergs-
dóttur og Leikflokkurinn Hvammstanga með
Skáld-Rósu Birgis Sigurðssonar í leikstjóm
Harðar Torfasonar. Tíu leiksýningar kepptu
því um það að fá að koma og sýna í Þjóðleik-
húsinu í vor, auk Leikfélags Selfoss:
1. Leikdeild Ungmennafélagsins Dag-
renningar: Sjálfstætt fólk eftir Halldór Lax-
ness. Leikstjóri: Þórunn Magnea Magnús-
dóttir. 2. Leikfélag Mosfellssveitar: Litla
hafmeyjan eftir H.C. Andersen. Leikstjóri:
Bjarney Lúðvíksdóttir. 3. Leikfélag Fljóts-
dalshéraðs og Leikfélag Menntaskólans á
Egilsstöðum: Þetta snýst ekki um ykkur
ÚR SÝNINGU Leikfélags Selfoss á Smá-
borgarabrúðkaupi Bertolts Brechts.
eftir leikhópinn og leikstjórann, Gunnar
Gunnsteinsson. 4. Leikfélag Hveragerðis:
Salka Valka eftir Halldór Laxness. Leik-
stjóri: Inga Bjarnason. 5. Leikfélagið Snúður
og Snælda, Reykjavík: Ástandið eftir Bryn-
hildi Olgeirsdóttur og Sigrúnu Valbergsdótt-
ur, sem jafnframt var leikstjóri. 6. Leikfélag
Sauðárkróks: Pétur Gautur eftir Henrik
Ibsen. Leikstjórar: Einar Þorbergsson og
Gunnar Eyjólfsson. 7. Leikfélag Blönduóss:
Hús Hillebrandts eftir Ragnar Arnalds.
Leikstjóri: Sigrún Valbergsdóttir. 8. Ung-
mennafélag Gnúpverja: Skugga-Sveinn eftir
Matthías Jochumsson. Leikstjóri: Halla Guð-
mundsdóttir. 9. Leikdeild Ungmennafélags-
ins Eflingar: Himnaríki eftir Árna Ibsen.
Leikstjóri: Arnór Benónýsson.
Leikendur í Smáborgarabrúðkaupi eru
Sigurgeir Hilmar Friðþjófsson, Ester Hall-
dórsdóttir, Tania íris Melero, Kolbrún Dögg
Eggertsdóttir, Ólafur Jens Sigurðsson, Guð-
mundur Karl Sigurdórsson, Kristín Stein-
þórsdóttir, Eyjólfur Pálmarsson og Baldvin
Árnason. Píanóleikari í sýningunni er Theód-
ór Kristjánsson. Búninga hönnuðu Sigríður
Guðmundsdóttir og Sirra, höfundur leik-
myndar er Geir Óttarr Geirsson. Þorsteinn
Þorsteinsson þýddi verkið. Leikstjóri er Við-
ar Eggertsson.
Dómnefndina skipuðu Þórhallur Sigurðs-
son, leikstjóri, Guðrún Þ. Stephensen leik-
kona og leikstjóri, og Stefán Baldursson,
þjóðleikhússtjóri.
Þetta er í fjórða sinn sem Þjóðleikhúsið
býður áhugaleikfélagi að sýna verk á Stóra
sviðinu. Fyrsta árið kom Leikfélag Horna-
fjarðar með Djöflaeyjuna eftir Einar Kára-
son, þar næst Freyvangsleikhúsið með
Kvennaskólaævintýrið eftir Böðvar Guð-
mundsson og í fyrra sýndi Leikfélag Sauðár-
króks Sumarið fyrir stríð eftir Jón 0. Orms-
son.
JÓN Þorsteinsson og Signý Sæmundsdóttir ásamt undirleikara sínum Gerrit Schuil.
Til að syngja
yfir pylsu og bjór
NÆSTSÍÐUSTU tónleikar Schubert-hátíð-
arinnar í Garðabæ verða haldnir í dag, laug-
ardag, kl. 17. Þar munu söngvaramir Signý
Sæmundsdóttir, sópran, og Jón Þorsteins-
son, tenór, flytja sönglög eftir Franz Schu-
bert. Við hljóðfærið er Gerrit Schuil sem
jafnframt er listrænn stjórnandi hátíðarinn-
ar. Tónleikamir em haldnir í safnaðarheim-
ilinu Kirkjuhvoli við Vídalínskirkju í
Garðabæ.
Jón Þorsteinsson sagði í samtali við Morg-
unblaðið að það væri svo óendanlega margt
hægt að segja um tónlist Schuberts. „Það
er svo margt hægt að segja að maður end-
ar vanalega á því að segja ekki neitt. Það
er stundum sagt að orðið komi á undan
tónlistinni í ljóðasöngvum en þegar maður
hlustar á tónlist Schuberts finnst manni
stundum að orðin séu óþörf til að skilja
hvað verið er að segja. Annars finnst manni
stundum eins og maður geti endalaust hald-
ið áfram að kafa í tónlist Schuberts, hún
er svo margbrotinn. Það er alltaf eitthvað
nýtt að koma í ljós, maður er alltaf að læra.
Það er ótrúlegt til þess að hugsa að þessi
lög hafi verið samin til að syngja yfir pylsu
og bjór.“
Efnisskráin er fjölbreytt eins og á fyrri
tónleikum hátíðarinnar og segir Jón að lögð
sé áhersla á að vejja saman hin þekktustu
tónverk meistarans og svo þau sem sjaldan
heyrast flutt en standa hinum frægari sist
að baki.
Tónleikamir heíjast á því að Signý Sæ-
mundsdóttir syngur fjögur Mignon-yóð við
texta Goethe. Þá syngur Signý þrjú |jóð
Schuberts tengd náttúmnni og fjórar
kanzónettur í ítölskum stíl.
Jón Þorsteinsson syngnr sex ljóð úr ljóða-
fiokknum Malarastúlkan fagra og fimm lög
af trúarlegum toga. Að lokum syngja þau
Signý og Jón dúettinn Licht und Liebe.
Forsala aðgöngumiða er í Bókabúð Máls
og menningar, Laugavegi 18, en miðasala
er opin í Kirlguhvoli við Vídalínskirkju frá
kl. 15-17 tónleikadagana.
ÚT ÚR SKÁPNUM
MEÐ TCHAIKOVSKY
IQNLIST
Sígildir diskar
TCHAIKOVSKY - PÍANÓ
Pjotr Dyich Tchaikovsky: Píanókonsertar nr.
2, op. 44 og nr. 3, op. 75. Einleikari: Peter
Donohoe. Hjjómsveitarstjóri: Rudolf Barshai.
HJjómsveit: Sinfóníuhljómsveitin í Boume-
mouth. Útgáfa: EMICDC 7 49940 2 (63:13
mín.). Verð: kr. 1.899 - Skífan.
ÞAÐ er best að gera lesendum grein fyr-
ir því strax að það að elska og dá tónlist
Tchaikovskys þykir ekki sérlega fínt meðal
þeirra tónlistaráhugamanna sem þykjast
lengst komnir á þroskabrautinni. Menn segj-
ast þá jafnan vera lítið gefnir fyrir þessa
væmnu, ofurrómantísku og sykurhúðuðu
tónlist. Þetta ku vera merki um mikinn tón-
listarlegan þroska og gáfumennsku. Við hin
sem látum það eftir okkur að spila Svana-
vatnið, Pathetique-sinfóníuna og B-moll
píanókonsertinn á fullu heima í stofu - og
það kinnroðalaust - dettum stundum í þenn-
an rómantíska ham og við skulum ekkert
skammast okkar fyrir það. Það gerir undir-
ritaður a.m.k. ekki.
Í pistli fyrir nokkrum vikum fjallaði ég
um Píanókonsert Tchaikovskys, eins og sá
fyrsti er vanalega kallaður, og er þá í raun
gefið í skyn að hann sé sá eini frá hendi
höfundar. Það er ekki rétt því Tchaikovsky
samdi þrjá píanókonserta og hafa þeir tveir
seinni algerlega fallið í skugga hins fyrsta.
Það er miður því þeir eiga það fyllilega
skilið að heyrast miklu oftar.
Annar píanókonsertinn hlaut þau hörmulegu
örlög að vera gefinn út í verulega styttri
útgáfu eftir andlát tónskáldsins og var það
píanóleikarinn Alexander Siloti sem stóð að
því. Fyrsti og annar kafli var í útgáfu Silot-
is skorinn verulega niður og var verkið þann-
ig flutt lengst af og að öllum líkindum er
í þessu að finna skýringuna á tiltölulega
takmörkuðum vinsældum konsertsins. Á síð-
ustu árum hafa menn ekki litið við styttu
útgáfunni heldur nær undantekningalaust
flutt verkið í upprunalegri gerð. Og þá hef-
ur verið kvartað um að konsertinn væri of
langdreginn. Túlkun hljómsveitarstjórans
Gennadis Rozhdestvenskys og eiginkonu
hans, píanóleikarans Viktoriu Postnikovu
(DECCA 436 485 - 2DM), sem ég hef lengi
átt í safni mínu er ákaflega þunglamaleg
og gerir því verkið langdregið og satt að
segja hefur mér þótt það hundleiðinlegt í
útgáfu þeirra. Flutningur Peters Donohoes
og Rudolfs Barshais gjörbreytti hins vegar
viðhorfí mínu. í túlkun þeirra er Píanókon-
sertinn nr. 2 glæsileg tónsmíð. Hann er
fullur af óvæntum uppákomum, sérstaklega
tilkomumiklum kadensum og leiftrandi
hljómsveitarköflum. Og ekki má gleyma
laglínunum sem skjóta beint í mark eins og
vænta má frá hendi Tchaikovskys. Gæti
verið að annar konsertinn væri þegar allt
kemur til alls betri tónsmíð en sá fyrsti?
Ég veit ekki - en síðri er hann allavega ekki.
Donohoe og félagar eru greinilega stað-
ráðnir í því að færa mönnum heim sanninn
um að konsertinn sé ekkert minna en meist-
araverk sem hefur rökræna framvindu og
samhengi. Ekki skaðar heldur einleikskafli
þeirra Nigeis Kennedys og Stevens Isserlis
í gullfallegum andante-kaflanum.
Þriðji konsertinn er miklu seinna verk,
saminn skömmu áður en Tchaikovsky lést.
Hann er í einum þætti og var upphaflega
hugsaður sem upphafskafli sinfóníu sem
átti að vera sú sjötta í röðinni. Þau áform
urðu að engu og breytti tónskáldið verkinu
í píanókonsert sem honum entist þó ekki
aldur til að ljúka við. Einhvem veginn flnnst
manni Tchaikovsky ekki vera upp á sitt
besta í þessu verki og ég held að flutningur
Donohoes og Barshais geri það að verkum
að það virðist betra en það í raun og veru
er. Hvað sem öðru líður er það sannarlega
áhugavert að hlusta á síðustu hugsanir tón-
skálds sem á svo skammt eftir ólifað - og
veit það.
Mjög eigulegur diskur fyrir okkur Tcha-
ikovsky-aðdáendurna.
TCHAIKOVSKY - SELLÓ
Peter Ilyich Tchaikovsky: Rókókó-tilbrigðin
op. 33, Souvenir de Florence op. 70, Andante
cantabile, Noctume og Aría Lenskys úr Eug-
en Onegin. Einleikari: Mischa Maisky (selló).
Orpheus-kammersveitin - án stjómanda.
Útgófa: DGG 453 460-2 (73:19 mín.). Verð:
kr. 1.999 - Skífan.
SPURNINGAR eins og „Hvert er fegurst
fjalla?" og „Hvaða tónskáld er merkast?“
eru að sjálfsögðu út í hött en geta orðið
upphaf skemmtilegra samræðna þar sem
ómögulegt er að komast að niðurstöðu.
„Hvaða hljóðfæri er fallegast?" er álíka fár-
ánleg spuming sem ekki er hægt að svara.
Eftir að hafa kynnst þessum spánnýja Tcha-
ikovsky-diski Mischa Maiskys vefst svarið
ekki fyrir mér. Ég held að mér þyki sellóið
með ótrúlegum blæbrigðum þess fallegast
hljóðfæra.
Mischa Maisky er „töffarinn“ meðal selló-
leikara eins og myndimar á plötuumslögum
hans bera með sér. Hann er markaðssettur
sem slíkur og þessi diskur beinlínis æpir á
væntanlega kaupendur (allavega þá sem
kvenkyns eru): „Kauptu mig!“. Vesalings
Donohoe - á myndinni miðaldra og lítur
út fyrir að vera það, litlaus en þó traustur
- má sín lítils í samanburði við Maisky sem
þó er 6 árum eldri. Markaðssetning tónlistar-
manna er áhugavert umfjöllunarefni en á
víst betur við á öðrum vettvangi. Hér er það
innihaldið sem gildir.
Konsertverk fyrir selló eru sorglega fá
og reyndar tiltölulega lítið er til af konsert-
um fyrir selló og hljómsveit sem standa
verulega upp úr eins og konsertar Haydns,
Schumanns, Dvoráks, Elgars og Shos-
takovichs. Maður spyr sig hvernig tónlistar-
heimurinn liti út ef sellóinu hefði verið veitt
meiri athygli sem einleikshljóðfæri en raun
varð á. Ekki væri ónýtt að geta skellt selló-
konsert eftir þá Mozart, Beethoven og
Brahms í geislaspilarann. Óskhyggjan kem-
ur víst ekki að gagni að þessu leyti. Þess
vegna er gaman að heyra sjaldheyrð ein-
leiksverk fyrir þetta hljóðfæri eftir einn ajf^-
stórsnillingum tónlistarsögunnar sem svo
sannarlega kunni að skrifa fyrir þetta tján-
ingarríka hljóðfæri. Á diskinum eru þijú
styttri verk sem tónskáldið umritaði fyrir
selló og hljómsveit: hið þekkta Andante
cantabile úr fyrsta strengjakvartettinum,
Aría Lenskys úr óperunni Eugen Onegin
og Næturljóð sem upprunalega var samið
fyrir píanó. Maisky fer nærfærnum höndum
um þessi viðkvæmnislegu verk en þó lætur
hann eftir sér að beita svo safaríkum tón
að jaðrar við að ofgert sé. Rókókó-tilbrigðin
í meðförum Maiskis eru glæsileg. Túlkun
hans er um margt öðruvísi en maður á að
venjast, hraðavalið er nokkuð sérviskulegt.
(mjög hægt og upp í ótrúlegan ofsahraða)
en ekkert smáatriði týnist í þessum natn^.
fluthingi. Maður getur ekki annað en dáðsr'
að þessari ofurmannlegu tækni sem virðist
koma svo eðlilega og án sýndarmennsku.
Hlustið t.d. á tilbrigði II (Tempo del Tema)
nr. 4 og tilbrigði IV (Andante grazioso) nr.
6 til að sannfærast. Það er hreinasta unun
að hlusta á svona spilamennsku. Strengj-
asextettinn Souvenir de Fiorence er hér
fluttur í útsetningu tónskáldsins fyrir
strengjasveit og fá þá félagar í bandarísku
Orpheus-sveitinni loks notið sín án þess að
stórstjarnan skyggi á. Flutningur sveitarinn-
ar einkennist af mikilli spilagleði og er afar
fágaður (hlustið t.d. á 3. kaflann nr. 16W
Þó er leikið af miklum eldmóð og oft teflt
á tæpasta vað.
Þrátt fyrir hátt verð eru þetta góð kauþ.
Valdemar Pálsson
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 17. MAÍ 1997 1 9