Alþýðublaðið - 11.08.1984, Blaðsíða 1

Laugardagur 11. ágúst 1984
Bjarni Ásgeir Friðriksson.
Laun í Skandinavíu
helmingi hærri en hér
152. tbl. 65. árg.
Danskir hjúkrunarfræðingar
hafa helmingi hærri byrjunarlaun
en íslenskir, þess ber þó að geta að
íslenskir hjúkrunarfræðingar
vinna aðeins í fjóra mánuði á
þessum launum, enda reiknast
námstími þeirra sem tveggja ára
og átta mánaða starfsreynsla. Eft-
ir fjóra mánuði hækka þeir upp í
15. launaflokk og eru þá með
16.986 kr. á mánuði. Hæsti launa-
flokkur, sem íslenskir hjúkrunar-
fræðingar komast í er 19. launa-
flokkur en mánaðarlaunin þar
um fengum við samband við
starfsmannastjórann og harðneit-
aði hann að gefa okkur nokkrar
upplýsingar um laun starfsfólks.
Hann var hinsvegar svo vingjarn-
legur að gefa okkur upp heima-
símann hjá Margréti Guðmunds-
dóttur, og varð hún fúslega við því
að veita okkur þær upplýsingar,
sem við vildum fá. Hæstu laun ís-
lenskra flugfreyja eru örlítið
hærri en byrjunarlaun sænsku
flugfreyjanna, þau eru þó langt
frá því að nálgast byrjunarlaun
best borgaðir, eru Iaunin rúm
45.500 kr., næstum því þrisvar
sinnum hærri. Munurinn á ís-
lenskum verkstjórum og sænsk-
um eru tæp 100% en norsku verk-
stjórarnir fá 24.500 krónum meira
en starfsbræður þeirra á íslandi, á
mánuði. Hæstu launin sem ís-
lenskir verkstjórar geta fengið,
eftir 10 ára starfsaldur, eru 18.739
krónur ef þeir eru ófaglærðir, en
iðnlærðir verkstjórar og verk-
stjórar í frystihúsum, sem eru
með fisktæknimenntun fá 20.466
Samanburður á launum nokkurra stétta
á íslandi og í Skandinavíu
Staða_______________Ísland Noregur Svíþjóð Danmörk
Hjúkrunarfræðingar Byrjunarlaun 16.398 29.230 25.988 31.982
Iðnverkamenn meöallaun 14.717 25.685 24.131 26.910
Flugfreyjur Byrjunarlaun hæstu laun 16.592 26.881 33.185 50.523 22.292 33.688 29.104 41.847
Verkstjórar meðallaun 16.927 41.650 31.294 45.554
Verslunarfólk
meðallaun 14.036
Olympíuleikarnir:
Bjarni
fékk
brons
- í júdókeppninni
Bjarni Friðriksson júdókappi
kom sá og sigraði í júdókeppninni á
Ólympíuleikunum og hreppti
bronsverðlaun í 90 kílógramma
flokknum. Ekki hafði verið búist
við því fyrirfram að Bjarni ætti
möguleika á verðlaunasæti, en
hann lagði hvern keppinaut sinn á
fætur öðrum, þ.á m. bandaríska
meistarann, og hafnaði loks í þriðja
sæti keppninnar.
Óþarfi er að geta þess að hér er
um stórglæsilegan árangur að ræða
hjá Bjarna og mega Jslendingar
vera stoltir af frammistöðu hans.
Afrek Bjarna er stórkostlegt og
annar besti árangur sem íslending-
ar hafa náð á Ólympíuleikunum frá
upphafi. Aðeins silfurverðlaun Vil-
hjálms Einarssonar í langstökkinu
1956 í Melbourne taka þessu fram.
Þessi óvænta frammistaða
Bjarna er rúsínan í pylsuendanum á
góðri ferð íslendinga á Ólympíu-
leikana. Eins og kunnugt er hafnaði
Einar Vilhjálmsson i 6. sæti í spjót-
kastkeppninni og hefði með örlítilli
heppni náð á verðlaunapall; hefur
náð betri árangri á þessu ári í spjót-
kastinu en allir þeir þrír sem í efstu
sætin röðuðu sér.
Sænska dagblaðið Expressen
setti nýlega saman töflu um laun
nokkurra starfsstétta í Noregi,
Svíþjóð og Danmörku. Tafla sú
var miðuð við laun árið 1983, og
hafi einhver breyting átt sér stað á
töflunni þá er hún í þá átt að laun-
in hafa heldur hækkað. Okkur á
Alþýðublaðinu þótti þessi tafla
ansi merkileg og ákváðum áð afla
okkur upplýsinga um laun manna
í sambærilegum stéttum hér
heima því okkur grunaði, sem í
ljós kom, að munur er á launum á
hinum Norðurlöndunum og hjá
okkur hér á íslandi. Erlendu töl-
urnar eru allar umreiknaðar úr
sænskum krónum og miðuðum
við þá við síðustu gengisskrán-
ingu frá Seðlabankanum (1 sænsk
króna samsvarar 3,7 íslenskum).
Eiginlega þarf ekki að fara
mörgum 'orðum um útkomuna.
Einsog við sjáum þá er sama hvar
fæti er niður drepið, alls staðar er
launamismunurinn mjög mikill
og oft eru laun frændfólks okkar
á Norðurlöndunum meira en
helmingi hærri en starfssystkina
þeirra á íslandi.
29.396 25.459 27.750
eru 20.158 kr., sem sagt ekki enn
sambærileg við byrjunarlaun í
Svíþjóð, sem er Iægst af hinum
Norðurlöndunum, munar rúmum
5.000 kr.
Meðallaun iðnverkamanna á
íslandi eru 14.717 og eru þeir með
um 10.000 kr. lægri laun á mánuði
en stéttarbræður þeirra í Skandi-
navíu. Danir eru þar nteð hæstu
launin einsog í öllum stéttum, sem
hér eru skoðaðar nema hjá flug-
freyjum og verslunarfólkinu.
Samkvæmt upplýsingum frá
Kjararannsöknarnefnd eru byrj-
unarlaun iðnvérkamanns 10.522
kr. á mánuði en komast upp í 19.
launaflokk eftir sex ára starfs-
reynslu, þannig að talan, sem við
gefum,- sem meðallaun iðnverka-
manna er eitthvað lægri.
Þegar við fórum að kanna laun
flugfreyja rákumst við á smá
hindrun. Þeir hjá Kjararannsókn-
arnefnd voru ekki vissir um laun-
in svo við reyndum að hafa sam-
band við Flugfreyjufélagið. Þar
svaraði enginn og þá hringdum
við í Flugfélagið. Hjá Flugfélag-
inu vísaði hver á annan en að lok-
norsku og dönsku flugfreyjanna.
Munurinn á byrjunarlaunum ís-
lenskra flugfreyja og norskra, sem
eru með hæstu Iaunin, eru rúm
100%.
Meðallaun verkstjóra á íslandi
eru tæp 17 þúsund en í Dan-
mörku, þar sem verkstjórar eru
krónur á mánuði eftir 5 ára starfs-
reynslu. Hæstu laun verkstjóra á
íslandi eru sem sagt rúmum
10.000 lægri en meðallaun í Sví-
þjóð, sem er lægst af hinum Norð-
urlöndunum.
Hjá verslunarfólki er sömu
Hún er þung á honum brúnin, enda ekki við öðru að búast, því starfs-
bróðir hans á hinum Norðurlöndunum fœr helmingi hœrri laun greidd
fyrir sambœrilega vinnu.
Framhald á bls. 3
:SUNNUDAGSLEIÐARI= 1. .. ™..i.
Vinnuþrælkun verður að linna

V innan er afl þeirra hluta sem gera skal, segir ein-
hvers staðar og enginn dregur í efa sannleiksgildi
þessa. Vinnan göfgar manninn. Hinu má þó ekki
gleyma þegar rætt er um vinnusemi og dugnað í þvi
tilliti, að fleira telst til vinnu en brauöstritið eitt.
Fólki verður með hinu daglega brauðstriti aö gefast
tími til að vinna að sinum hugðarefnum og áhuga-
málum.
Opinberar tölur sýna það og sanna sem allir vita,
að Islendingar vinna langan vinnudag. Þeir eru
hreinlegadæmdirtii þess. Öðruvfsi náþeirekki end-
um saman í rekstri heimilanna. Þaðerekki óalgengt
að hinn venjulegi launamaðurhérá landi vinni a.m.k.
tíu tíma daglega og fari þá jafnvel til vinnu á öðrum
vinnustaö. Sumir þræla svo á þriðja vinnustaðnum
um helgar.
Sá langi vinnudagur sem vel er þekktur hérlendis
meðal þorra launafólks kallar venjulega fram mikla
undrun meðal útlendinga þegar frá er sagt. Á þeirra
máli kallast sá langi vinnudagur sem hér tíökast
ekkert annað en vinnuþrælkun.
Það eru mörg heimilin þar sem aöalfyrirvinnan
sést vart nema um hánóttina heima fyrir. Eðlilegt
heimilislíf er auðvitað ekki til staðar i slikum tilfell-
um. Þegar launamenn eru farnir að eyða meira en
helmingi sólarhrings á vinnustað, þá gefur það
augaleið að möguleikar til heilbrigðs fjölskyldulífs,
stundun áhugamála og annað það er lífið býður upp
á, eru af skornum skammti. Eftir 10—14 tíma vinnu-
dag tekur ekkert annað við en hvild og svefn.
Er þetta það „velferðarþjóðfélag" sem við viljum
viðhalda? Er raunverulega ekki hægt fyrir þær 240
þúsund manneskjur sem hér búa, að komast af án
þess að meirihluti launafólks verði að vinna myrkr-
anna á miili — og hafa jafnvel ekki nóg salt í graut-
inn þrátt fyrir það?
A sama tíma og ýmsar Evrópuþjóðir ræða það í al-
vöru að stytta vinnuvikuna í 35 stundir, þá lengist
hin raunverulega vinnuvika sífellt hér á landi. Það
hefur verið lenska að það gangi hreinlega ekki upp
að meðallaunamaður eigi bara að vinna sína 8 tima
daglega — 40 stundir á viku — og vera laus þess ut-
an. Eftirvinna og næturvinna hefur verið talin svo
sjálfsögð. Þetta viöhorf rlkir t.a.m. i þeim kauptöxt-
um sem samið hefur verið um. Dagvinnulaunin eru
svo lág, að raunverulega er gert ráð fyrir því að um
eftirvinnu og næturvinnu verði aö ræða. íslendingar
eru duglegir og afkastamiklir til vinnu. Það sér hins
vegar hver maður, að 10—14 tíma vinnudagur svo ár-
um skiptir — ef til vill 6 eða jafnvel 7 daga vikunnar
— kemur niður á afköstum þegar til lengdar lætur.
Þreyta sest í fólk.
Þegar fólk sér ekki framá það hvernig það eigi að
skrimtaaf launum sínum þrátt fyriróhóflegan vinnu-
dag, þá dettur engum i hug að ræða um nauðsyn
þess að stytta vinnuvikuna. Nei, þá er efst I huga
fólks, hvernig það geti bætt á sig störfum og þar
með tekjum til að endar nái saman.
Hins vegarernauósynlegt að verkalýðshreyfingin
skoöi þessi mál öll I stærra samhengi. Þaöertil lítils
aðsemjaum40tímavinnuviku, þegarjafnframt ligg-
ur fyrir að enginn getur lifaö af þeim launum sem fyr-
irdagvinnunafást. Það verður hiklaust að hækka rif-
lega dagvinnulaunin. Reynsla annarra þjóða hefur
sýnt aó þrátt fyrirstyttri vinnuviku, þáminnkarfram-
leiðni ekki að sama skapi, því samhliða eykst vinnu-
gleði fólks og afköst þess.
Sú vinnuþrælkun sem viðgengst hér á landi er
skammarleg. Henni verður að linna.
— GÁS