Alþýðublaðið - 11.08.1984, Blaðsíða 3

Laugardagur 11. ágúst 1984
3
Minning
Helga Sveinsdóttir
Fœdd 3. mars 1899 Dáin 23. júlí 1984.
Helgu minnast eflaust fleiri en
ég, nú þegar hún hefur lokið veg-
ferð sinni á þessari jörð. Ættir
hennar get ég ekki rakið, veit aðeins
að hún var vestfirsk, fædd á Rauða-
sandi. Lengstan hluta ævinnar bjó
Helga ásamt manni sínum, Þórði
Þorsteinssyni, fyrrum hreppstjóra
Kópavogshrepps og garðyrkju-
bónda, á Sæbóli í Kópavogi.
Ég á svo margar góðar minningar
um þessa sérstæðu konu, sem var
nágranni minn í 42 ár, að þær knýja
mig til að skrifa þessar fátæklegu
linur, og eiga þær að sýna þakklæti
mitt fyrir þá liðnu daga, sem Helga
og fjölskylda hennar voru okkar
góðu nágrannar. En nú heyra þessir
dagar sögunni til — því tímans rás
fær enginn breytt, það sem var í gær
er horfið næsta dag, allt okkar líf er
breytingum háð og með þessum
straumi fljótum við áfram hvort
sem okkur þykir ljúft eða leitt —
þar til yfir lýkur.
í dag er Sæbólsland að byggjast
sem þéttbýliskjarni í Kópavogs-
kaupstað. Lagðir vegir, og hús að
rísa af grunni út um alla þá landar-
eign þar sem þau Helga og maður
hennar réðu ríkjum í nær hálfa öld.
Mér er minnisstætt fyrst þegar ég
kom að Sæbóli til þeirra hjóna hvað
ég var hrifin af allri blómadýrðinni,
gróðurhúsunum og öðru sem fyrir
augun bar. Allt bar vitni um atorku
og dugnað húsráðenda. Þau hjónin
voru þá á besta aldri, með fjögur
börn sín á aldrinum 5-12 ára, alls
staðar líf og fjör. Fannst mér þá
Sæból vera stórbýli. En hafa verður
í huga, að við fyrstu frumbyggjar
Kópavogs höfðum ekki efni á nein-
um stórum salarkynnum, vorum
hamingjusöm að fá land til að
byggja á og gera okkur grænan blett
þar sem börn okkar gátu leikið sér
frjáls og glöð.
NÚ þegar Helga vinkona mín er
til moldar borin í hlíðinni handan
Fossvogsins, má heita að býlið
hennar standi autt og yfirgefið og
hverfur sem í skugga glæstra ný-
bygginga. Helga elskaði Sæbóls-
land og sýndi því umhyggju meðan
kraftar leyfðu.
Fyrir tveimur árum setti hún nið-
ur í kartöflugarðinn sinn í siðasta
sinn, þá 83 ára, hlúði að, reytti arfa
um sumarið, tók upp og gekk frá
uppskerunni um haustið. Þegar
hún hafði lokið öðrum undirbún-
ingi fyrir veturinn á heimili sínu, fór
hún í aðgerð á fæti og hugðist
dvelja stuttan tíma á eftir á hjúkr-
unarheimilinu Sunnuhlíð. Þaðan
átti hún ekki afturkvæmt. Lífs-
kraftur hennar dvínaði, og þrek átti
hún ekki lengur til að yfirstíga þá
margvíslegu erfiðleika sem ellin út-
hlutar. Sannarlega hefur hún skilað
sínu dagsverki með heiðri og sóma.
Finnst mér það vel við hæff, að
þessi kona sem mestan hluta ævinn-
ar hlúði að blómum og gróðri
skyldi kveðja jarðlífið einmitt þeg-
ar allur jarðargróður er fegurstur.
Þórður, eiginmaður Helgu, and-
aðist fyrir rúmu ári. Hafði þá síð-
ustu 3-4 árin strítt við veikindi á
sjúkrahúsum og hjúkrunarheimil-
um, síðast í Sunnuhlíð. Allan þann
tíma sem Helga var ein heima á Sæ-
bóli, heimsótti hún mann sinn dag-
lega. Undraðist ég oft þann dugnað
sem þessi háaldraða kona sýndi —
því oftast notaði hún strætisvagna
til þessara ferða — vetur sem sum-
ur. Það ég veit, var sambúð þeirra
hjóna ágæt. Þó hygg ég, að það hafi
ekki verið vandalaust að vera eigin-
kona Þórðar vinar míns, en Helga
leysti þetta hlutverk vel af hendi
eins og annað sem tilheyrði hennar
verkahring. Hún var 'vel greind og
allt hennar fas bar vott um að hún
gætti ávallt að hvar hún steig niður.
Sorgir og áhyggjur sínar lagði hún
aldrei á annarra herðar. Jafnréttis-
hugsjónin var of sein á ferð svo hún
næði að móta Iífsviðhorf hennar.
Því bjó hún að þeim arfi, sem hún
hafði hlotið frá sínum gengnu for-
mæðrum, að eiginkonan ætti að
standa að baki manns síns í blíðu og
stríðu, ávallt tilbúin að laga allt sem
bæta mátti, en ábyrgð og mikils-
verðar ákvarðanir væru í hendi
karla.
Þórður maður Helgu var dugn-
aðar ákafamaður, viljasterkur og
stórhuga, sigldi því oft beint af aug-
um og skeytti því lítt þótt gæfi á
bátinn. Á góðri stund var hann
hrókur alls fagnaðar, barnslega
glaður og skemmtilegur. Ekki skal
gleymt að ávallt var hann tilbúinn
að rétta hjálparhönd og því ógleym-
anlegur nágranni.
Það vantaði þrjá mánuði á, að
Helga dveldi 2 ár á hjúkrunarheim-
ilinu Sunnuhlíð. Þar var vel um
hana hugsað og naut hún þar virð-
ingar og hlýju alls starfsfólks, sem
var allt samtaka um að veita henni
alla þá hjálp sem í mannlegu valdi
stendur. Það er sannarlega gleði-
gjafi, sérstaklega fyrir okkur sem
erum komin langleiðina, að vita að
nú eru alls staðar um land að rísa
glæsileg hjúkrunarheimili sem veitt
geta öldruðum hjúkrun og að-
hlynningu á meðan þeir bíða eftir
fari með ferjunni sem flytur þá yfir
síðasta álinn.
Einn sólbjartan dag í vor heim-
sótti ég Helgu, drakk með henni
kaffi í hinum glæsilega borðsal
Sunnuhlíðar, — sem var næstum
fullsetinn. Á eftir fórum við inn i
hennar herbergi, er var bjart og
vistlegt. Ég náði fyrir hana í kassa
sem stóð á borði úti i horni og sýndi
hún mér myndir af fjölskyldu sinni.
Ég gat ekki við það ráðið, að í huga
mínum fann ég sárt til við að sjá
þessa fyrrum nágrannakonu mína
sitja hér, bundin við hjólastól, og
þurfa að sækja alla hjálp til ann-
arra, vissi að það var ekki að hennar
skapi — því hún var ætíð hörð við
sjálfa sig, vildi vera sjálfri sér nóg
og leitaði ekki hjálpar annarra fyrr
en í nauðir rak.
Börn hennar tvö búsett erlendis
og því til fárra að leita. En hún
kvartaði aldrei um sína hagi, svo
dul var hún í skapi. Einkadóttir,
Halldóra og hennar maður flutt
fyrir nokkrum árum til Danmerk-
ur. Sveinn sonur hennar og hans
kona hafa búið yfir 30 ár í
Ameríku, sonurinn Halldór hefur
ætíð búið í foreldrahúsum. Yngstá
son sinn, Þórð Helga, misstu þau
hjón fyrir mörgum árum — hann
andaðist innan við þrítugt frá konu
og þremur kornungum börnum —
var hann þá búsettur og við nám í
Ameríku. Þar hafa börn hans alist
upp hjá móður sinni og stjúpföður.
Þá voru dimmir dagar hjá þeim Sæ-
bólshjónum.
Þakklæti er mér efst í huga nú
þegar ég kveð Helgu. Það er svo
ótalmargt sem þakka ber, og verður
ekki upptalið í þessum kveðjum
mínum. Öll blómin sem hún og
maður hennar báru inn á heimili
okkar hjóna á Brúarósi — þau ilma
enn í minningasjóði mínum. Börn-
um hennar, tengda- og barnabörn-
um óskum við Eyjólfur allrar bless-
unar í komandi tíð.
Guðrún Emilsdóttir.
Vagga börnum og blómum,
..borgin hjá vogunum tveimur,
risin einn árdag úr eyði, —
heill undrunar heimur!
Mér kernur Helga á Sæbóli í hug,
þegar ég heyri Ijóðið „Kópavogs-
bær“ eftir Þorstein Valdimarsson.
Helga fæddist á Rauðasandi 3.
mars 1899. Foreldrar hennar voru
Sveinn Magnússon frá Lambavatni
á Rauðasandi og Guðríður Víg-
lundsdóttir frá Bolungarvík.
Ung að árum giftist Helga, Þórði
Þorsteinssyni sjómanni frá Vigur.
Eftir að þau fluttusttil Reykjavík-
ur, varð Þórður fyrir slysi sem gerði
hann óvinnufæran að mestu næstu
þrjú árin. Það var í byrjun „krepp-
unnar“ sem þau komu sér upp litlu
húsi í Sogamýrinni og hófu þar
garðrækt, því sjálfsbjargarviðleitn-
in var mikil. Þau tóku það ráð, að
selja afurðir sínar sjálf á torgum og
gatnamótum í Reykjavik.
Árið 1936 gerast þau landnemar í
Kópavogi, þar fengu þau stórt land
og reistu sér íbúðarhús sem þau
nefndu Sæból. Þórður var þá kom-
inn til heilsu og tók til við að brjóta
landið. Tún voru ræktuð og kál-
garðar og gróðurhús reist. Éyrstu
búskaparárin í Kópavogi höfðu þau
kýr, einnig dráttarhesta til að flytja
afurðirnar á útimarkaðina. Síðar
eignuðust þau bíl. Helga keyrði þá
blómin og grænmetið til Reykjavík-
ur, en kom með vatn í brúsum til
baka því engin var vatnslögnin. Þá
var hvorki rafmagn né sími í Kópa-
vogi og vegir voru slæmir. Þegar
heim kom biðu húsmóðurstörfin.
Börnin voru fjögur: Halldóra hús-
móðir í Kaupmannahöfn, Sveinn
flugvélaverkfræðingur býr í Kali-
forníu, Halldór býr i Kópavogi og
Þórður Helgi bjó í Los Angeles,
hann andaðist 1963.
Þegar íbúum Kópavogs fjölgaði
verulega settu þau hjón á stofn
blómabúð, þá fyrstu í Kópavogi og
nefndu hana Blómaskálann. Torg-
sölunni var lokið, en blómabúð
opnuð við Laugaveg í Reykjavík.
Helga starfaði í Blómaskálanum og
hafði þar aðstöðu til kaffihitunar í
herbergi inn af versluninni.
Það var á vordögum árið 1952
sem ég fluttist í Kópavog ásamt
fjölskyldu minni. Kópavogur var
þá hreppur og hreppstjórinn var
Þórður á Sæbóli. Fljótlega áttum
við erindi við hreppstjórann og
hann kom og heimsótti okkur. í
Blómaskálanum kynntist ég hrepp-
stjórafrúnni.
Helga á Sæbóli var prúð kona og
fögur. Hún var félagslynd. Þau
hjón voru í Alþýðuflokknum. Sjö
alþýðuflokkskonur tóku höndum
saman og stofnuðu „Sjöstjörn-
una“. Þær héldu kaffi- og spila-
kvöld, bögglauppboð o.fl. Ágóð-
ann notuðu þær til að styrkja
menningar- og líknarstarfsemi í
hreppnum. Þær gáfu kirkjumuni
svo hægt væri að messa á jólum og
fengu presta til að halda barnaguðs-
þjónustur.
Árið 1950 var Kvenfélag Kópa-
vogs stofnað og var Helga ein af
stofnendunum. Henni var annt um
félagið, en gat lítið sótt fundi, því
Blómaskálinn var opinn öll kvöld.
Hún mundi samt eftir félaginu og
sýndi það í verki við ýmisi tækifæri
og ber að þakka það.
Á þessum árum voru heitir póli-
tískir fundir í Kópavogi og alltaf var
verið að kjósa. Hreppsbúar fjöl-
menntu á framboðsfundi, því þar
var líf og fjör. Þórður á Sæbóli kom
þar mjög við sögu. Hann var í fram-
boði fyrir Alþýðuflokkinn. Helga
var ekki öfundsverð á þessum ár-
um, en hún hélt ró sinni og reisn á
hverju sem gekk. Á kosninga dög-
um sendu þau hjón fagra blóm-
vendi á allar kosningaskrifstofur
hreppsins og síðar bæjarins.
Oft fékk ég orðsendingu frá
Blómaskálanum um að ég ætti þar
peninga. Fyrst hélt ég að um mis-
skilning væri að ræða, en þetta
reyndist vera ágóði af blómasölu á
„Mæðradaginn“. Fyrst átti ágóðinn
að renna til Orlofs húsmæðra, en ég
var þá formaður þess, en eftir að
Mæðrastyrksnefnd Kópavogs var
stofnuð, létu þau ágóðann renna til
hénnar.
Stundum þegar ég kom í Blóma-
skálann, rétti Helga mér rósavönd
og sagði: „Þessar rósir áttu þú að
eiga sjálf“. Tilefnið nefndi hún
ekki. Það kostaði mig oft mikil
heilabrot að finna ástæðuna, en
Helga gleymdi engu. Hún notaði
ekki mörg orð, en lét blómin tala.
Þegar ég lít til baka, er ég glöð yf-
ir því að við vinir Helgu héldum
henni og fjölskyldu hennar sam-
sæti í Félagsheimili Kópavogs á sjö-
tíu ára afmæli hennar. Það var reisn
yfir henni þar sem hún stóð í ræðu-
stól á íslenska búningnum og flutti
þakkarorð í lokin.
Þau Sæbólshjón ferðuðust mikið
ög gaman var að hlusta á ferðasög-
ur þeirra og sjá myndir frá ókunn-
um Iöndum.
Ég hafði þá ánægju að hlynna lít-
ilsháttar að þeim hjónum í Sunnu-
hlíð, hjúkrunarheimili aldraðra í
Kópavogi. Þórður var fyrsti vist-
maður Sunnuhlíðar, en Helga kom
þangað 26. október 1982. Kópa-
vogsbúar reistu Sunnuhlíð einmitt á
réttum tíma til að veita frumbyggj-
um Kópavogs hjúkrun og félags-
þjónustu á ævikvöldinu.
Þegar ég hugsa um líf Helgu á
Sæbóli finnst mér það hafa verið
dans á rósum, fögrum ilmandi rós-
um og þyrnana vantaði ekki. Helga
var ánægð meðan Þórður lifði.
Hann var jafnan glaður og hress og
það var alltaf líflegt í kringum
hann.
Þórður andaðist í Sunnuhlíð 10.
júní 1983. Helga saknaði hans
mjög. Hún talaði ekki mikið um
það, en ég sá hvað henni leið. Helga
andaðist í Sunnuhlið 23. júlí 1984.
Ég ætla að muna þau Sæbólshjón
Helgu og Þórð þar .sem þau sátu
hlið við hlið í stofunni í Sunnuhlíð
og héldust í hendur. ■'
Blessuð sé minning þeirra.
SolTía Eygló Jónsdóttir -
LAUSAR STÖÐUR HJÁ
REYKJAVÍKURBORG
Reykjavíkurborg vill ráða starfsfólk til eftirtalinna
starfa á Heilsuverndarstöð Reykjavíkur og á
Heilsugæslustöðvarnar í Reykjavík. Starfskjör
samkv. kjarasamningum.
• Deildarstjóri við áfengisvarnadeild. Áskilið er
að umsækjandi hafi lokið háskólaprófi á heil-
brigðis- eða félagsvísindasviði eða hafi sam-
bærilega menntun. Reynsla í áfengisvarna-
starfi mjög æskileg. Upplýsingar veitir fram-
kvæmdastjóri í síma 22400.
• Deildarmeinatæknir
— við heilsugæslustöðina í Árbæ, hálft starf.
Upplýsingar veitir hjúkrunarforstjóri í síma
71500 eða framkvæmdastjóri í síma 22400.
— við Heilsuverndarstöðina í Reykjavík. Fullt
starf eðatvö hálf störf. Upplýsingarveitirfram-
kvæmdastjóri ( sfma 22400.
• Félagsráðgjafi. Fyrirhugað er að hann starfi
fyrst og fremst á vegum þjónustuhóps aldr-
aðra, sbr. lög nr. 91/1982. Hópurinn starfar að
velferðarmálum aldraðra, fylgist með högum
þeirra, sér um þjónustu þeim til handa og
metur vistunarþörf. Upplýsingar veitir fram-
kvæmdastjóri í síma 22400.
• Hjúkrunarfræðingur
— við heilsugæslustöðina Asparfelli 12,
barnadeild. 1 og V2 staða. Upplýsingar veitir
hjúkrunarforstjóri í síma 75100.
— við barnadeild Heilsuverndarstöðvar.
— við heilsugæslu í skólum.
— við heimahjúkrun (vaktavinna kemur til
greina). Um er að ræða fullt starf eða hluta-
starf. Upplýsingar veitir hjúkrunarforstjóri i
síma 22400.
Umsóknum ber að skila til starfsmannahalds
Reykjavíkurborgar, Pósthússtræti 9,6. hæð, á sér-
stökum umsóknareyðublöðum sem þarfást, fyrir
kl. 16.00, mánudaginn 20. ágúst 1984.
Kennarastöður
við Grunnskólann Hofsósi. Kennslugreinar:
Kennsla yngri barna, enska og handmennt, gott
húsnæði í boði. Nánari upþlýsingar gefa skóla-
stjóri í sima 95-6386 og formaður skólanefndar í
síma 95-6400 eða 95-6374.
Skólastjóri.
Frá Menntaskólanum
við Hamrahlíð
Stundakennara vantar í efnafræði, jarðfræði og
stærðfræði.
Upplýsingar í skólanum.
Rektor