Alþýðublaðið - 16.04.1987, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagur 16. apríl 1987
Spjallað við Börk
Gunnarsson, fyrrum
kennara á ísafirði,
um reynslu hans af
vandamálum dreifbýl-
isins og ýmislegt
annað.
„Gerð hefur verið
framtíðarspá, sem nœr
til aldamóta og sýnir,
að íbúatala á Vest-
fjörðum muni lœkka
um 1600, en það er um
helmingur þeirra ís-
firðinga, sem enn eru
búsettir vestra. Þetta
er geigvœnleg þróun
og með sama áfram-
haldi mun fjórðungur-
inn leggjast í eyði eftir
fáeina áratugi verði
ekkert að gert. En ég á
bágt með að trúa því,
meðan þorskurinn er
ekkert á þeim buxun-
um að flytja suður til
Reykjavíkur,“ segir
Börkur Gunnarsson,
fyrrum kennari við
Menntaskólann á Isa-
firði í viðtali við blað-
ið.
Segöu svona í stuttu ináli frá
sjálfum þér.
Ég er fæddur og uppalinn í
Reykjavík, tók landspróf og varð
stúdent frá MR árið 1971. Þá um
haustið fór ég til Þýskalands, nánar
tiltekið Karlsruhe sem er á Rínar-
sléttunni og nálægt frönsku landa-
mærunum. þar stundaði ég nám í
efnafræði og vann þess á milli. Ég
flutti aftur heim til Islands um ára-
mótin 1978—79 og fannst mér ég
þurfa á einhverri útrás að halda eft-
ir margra ára setu yfir bókum. Ég
réði mig því á togarann Jón Dan frá
Hafnarfirði. Á honum var ég í
nokkra mánuði og fannst alveg dýr-
legt að stunda líkamlega vinnu í
skamman tíma. Þá um sumarið var
auglýst eftir kennurum við MÍ. Ég
sló til og var það eitt af síðustu
embættisverkum Jóns Baldvins
Hannibalssonar að ráða mig, en
eins og flestir vita var hann þá starf-
andi skólameistari. Ég kenndi þar í
fimm ár efnafræði, stærðfræði og
þýsku, en síðan stundaði ég aðal-
lega sjóinn fyrir utan að kenna einn
vetur við Grunnskólann á ísafirði.
Þarna kynntist ég konunni
minni, Hönnu Láru Gunnarsdótt-
ur, sem vann áður sem ritari við MÍ,
en starfar nú við bókasafnið á fsa-
firði. Nú erum við í þann veginn að
flytja til Reykjavíkur.og erégnýbyrj-
aður að vinna hjá Rannssóknar-
stofnun fiskiðnaðarins, en konan
og börnin eru enn á ísafirði. Ástæð-
an er m.a. sú, að við erum enn að
reyna að selja húsið okkar þar.
Geturöu sagt svolítið nánar frá -
þessu húsi?
Já, ég hafði Iengi alið þann
draum að kaupa gamalt hús og end-
urbæta. Síðla árs 1980 keyptum við
efri hæð í húsi við Tangagötu. Þetta
er tvílyft, norskt einingahús, reist
skömmu eftir aldamót. í því bjó
lengst af GuðmundurE. Sæmunds-
son málarameistari og hans fólk,
allt þekkt athafnafólk á ísafirði.
Skömmu seinna keyptum við neðri
hæðina líka og áttum þá húsið allt.
Síðan var byrjað að breyta öllu
og bæta, því margt var orðið gamalt
og myglað, gler einfalt og illa varið,
pípulagnir grónar og raflagnir
ófullnægjandi. Þetta var allt saman
tekið í gegn, fyrst neðri hæðin og
bjuggum við á efri hæðinni á með-
an, en síðan fluttum við okkur nið-
ur og tókum til við efri hæðina. Við
einangruðum allt upp á nýtt, skipt-
um um glugga í öílu húsinu og
klæddum það með nýju járni. Þetta
tók okkur rúm fjögur ár og allur
frítími og mestallir okkar peningar
fóru í þetta. Svo Ioks þegar öllu var
lokið, bjó ég í húsinu í þrjár vikur,
uns ég flutti suður, en reyndar er
betri hluti fjölskyldunnar enn á ísa-
firði eins og ég gat um áðan. Ég kem
núorðið þangað aðeins sem gestur,
og þá aðeins þegar fært er.
Ég trúi ekki öðru en unnt sé að
selja húsið, þó svo illa hafi gengið
frá áramótum. Ég er vongóður um
að geta selt það með hækkandi sól,
því það er bæði gott og eins og nýtt
og á mjög góðum stað í bænum. Ég
prísa mig sælan yfir því að hafa
ekki byggt í einhverjum minni sjáv-
arplássum í fjórðungnum, því þá
væri svo til vonlaust að selja það.
Brunabótamat hússins er rúmar
5 milljónir og geri ég mér vonir um
að fá eitthvað nálægt þeirri upp-
hæð fyrir það. Segjum sem svo, að
húsið yrði flutt til Reykjavíkur og
komið þar fyrir, gæti ég hæglega
selt það á 7 milljónir. Þessi mikli
munur sýnir einfaldlega, hve erfitt
er að fá fólk til að fjárfesta úti á
landsbyggðinni. Á ísafirði eru auð-
vitað nokkur hús á sölulista, en lítil
hreyfing virðist vera í fasteigna-
kaupum. Ég álít þó að meiri hreyf-
ing komist á í vor og sumar og einn-
ig eru margir að bíða eftir lánslof-
orði frá Húsnæðismálastofnun.
Mikið um aðkomumenn á
á ísafirði
íbúafjöldinn á Vestfjöröum fer
síminnkandi eins og þú komst aö
hér fyrst. Hverjar telurðu vera
helstu ástæður þess að Vestfiröir
komi verst út úr þessum flótta frá
landsbyggðinni?
Það eru eflaust margar ástæður
fyrir því. Fyrst má nefna að það er
bæði erfitt og dýrt að búa á Vest-
fjörðum, t.d. er allur kyndingar-
kostnaður afar dýr sem og öll þjón-
usta og þarf oft að sækja hana til
Reykjavíkur. Verð í verslunum er
einnig töluvert hærra en á höfuð-
borgarsvæðinu. Og ekki bætir veð
urfarið úr skák, harður vetur og
stutt sumur. Atvinnumöguleikar
eru af skornum skammti, fólk fer
ekki lengur í fiskvinnu sem aðeins
býður upp á strit og léleg laun.
Skólar eiga líka erfitt uppdráttar á
Isafirði. Þar eru eilíf kennaraskipti
og mestallt aðkomufólk sem tekur
að sér kennslu. Ég var mikið var við
neikvæða afstöðu gagnvart skól-
um. Þar eð unglingar eru í mjög
nánum tengslum við atvinnulífið,
fara margir þeirra strax að vinna
um leið og tækifæri gefst.
Þú segir aö flestir kennarar séu
aðkomumenn. Koma þeir þá til
með að búa á ísafiröi til frambúð-
ar?
Ég held að það sé mjög sjald-
gæft. Það er gífurlegt gegnum-
streymi innan vissra stétta, t.d.
kennara og annarra embættis-
manna ríkisins. Þessir aðkomu-
menn þurfa ekki að hafa áhyggjur
af húsnæði, því þeir ganga beint inn
í ódýrar leiguíbúðir. Þeir fjárfesta
ekki úti á landi, en eiga íbúðir í
Reykjavík, eða eignast þær. Dæmi
eru um að menn komi tímabundið
út á land til að bjarga sér út úr
skuldasúpunni suður í Reykjavík.
Þú getur því farið nærri um það,
hvert peningastreymið liggur. Inn-
fæddir verða aftur á móti að standa
í sínu íbúðarbasli og enginn borgar
flutningskostnað, þegar þeir færa
sig um set.
Þegar við keyptum húsið okkar á
sínum tíma, hafði MÍ verið starf-
ræktur í 12 ár og var ég fyrsti að-
flutti menntaskólakennarinn, sem
keypti húsnæði á ísafirði. Reyndar
hafa nokkrir fetað í mín fótspor, en
það heyrir til undantekninga.
Gegnumstreymið þýðir m.a. að
maður eignast oft aðeins skamm-
tímavini og alltaf var verið að
kveðja fólk, en slíkt er þreytandi til
lengdar. Landsbyggðin laðar ekki
unga kennara lengur til sín eins og
áður fyrr. Ég held að ráð sé að
hækka laun þeirra til muna því það
er hluti af lélegri byggðastefnu að
greiða kennurum léleg laun.
Hvað er þá hægt að gera til að
laða fólk aftur út á landsbyggðina?
Það eru uppi ýmsar hugmyndir.
Nú hafa ýmsir talað um þriðja
stjórnsýslustigið og að þannig megi
auka fjárráð, völd og ábyrgð heima-
manna í héraði. Víst er það, að mið-
stýringin er allt of áberandi sunnan
úr Reykjavík um málefni dreifbýlis-
ins sem þeir Reykvíkingar hafa oft
ekki hundsvit á. Þó held ég að þetta
nýja stjórnsýslustig auki ríkisbákn-
ið um of, sem er ærið fyrir. Það má
fara aðrar leiðir til að færa völdin
heim í hérað og gera fjórðungana
eða kjördæmin sjálfstæðari.
I þýskalandi var aldrei talað um
annað en nettótekjur eftir 40
stunda vinnuviku...
Þessi mikli munur sýnir einfald-
lega, hve erfitt er að fá fólk til að
fjárfesta úti á landsbyggðinni.
Víst er það að miðstýringin er allt
of áberandi sunnan úr Reykjavík
um málefni dreifbýlisins, sem þeir
Reykvíkingar hafa oft ekki
hundsvit á.