Vísir - 13.03.1977, Síða 4

Vísir - 13.03.1977, Síða 4
4 Sunnudagur 13. mars 1977 vism Hálf öld liðin frá dauðaj jtöframjeistarans: hvers staðar. Og flest erum við aö reyna að öðlast gamalt höfuö, hvert á sinn hátt. En það læðist að mér sá grunur að i þessum gömlu hausum sem við höfum komið okkur upp btli oft meira af þröngsýni og sýndar- mennsku en þeim þroska sem hin raunverulegu gömlu höfuð hafa af að státa. Og mig grunar lika aö á endanum — þegar haus og likami sýnast báðir jafii- gamlir og hrörlegir — þá vilji menn býtta og fá ungan haus á sinn gamla líkama. Sjálfsagt finnst mörgum, þegar þeir komast á efri ár, að llfinu hafi SATÍN eftir Ómar Þ. Halldórzzon Það er skritiö hvað sumir menn eru hræddir viö sprengjur! Reyndar dugar til- hugsunin um þessa einu sem almennt kallast bomban og margir halda aö muni fyrr eða siöar murka tóruna úr okkur öllum. Tilhugsunin nægir og menn setja upp jarðarfarar- svipinn og fá Allt eins og blómstriö eina i augum og eyrun. Svo virðist sem ungt fólk sé almennt sprengjuhræddara en annað og þó sérstaklega ung- skáld og margir skólanemar. Snemma vetrar byrja dagblööin að birta myndir af toginleitum og gáfulegum ungmennum sem eru að gefa út ljóöabækur sinar og fylgir myndunum jafnan fáorð útlistun á efni bókanna sem oft er eitthvað á þessa leið: „Vitskert veröld I skugga sprengjunnar”. Nú er þaö sjálf- sagt ekki nema gott og blessað að ungt fólk hafi skoöanir á hlut- unum og sé alvarlega þenkj- andi, en hitt er afleitt að geta ekki sætt sig viö það sem er óbreytanlegt. Einhver sagöi mér að slik þráhyggja stafaði »/ vitlausum efnaskiptum i heil- anum og flokkaðist undir þá sjúkdóma sem unnt væri aö lækna. Hvort þetta er rangt eöa rétt veit ég ekki — og skiptir kannski minnstu máli. Ég held aö það sé likt og að sækja vatniö yfir lækinn að ætla sér að draga upp einhverja alheimsmynd en gleyma að setja sjálfan sig inn i myndina. Hitt er þó liklega enn vitlausara að sja ekki heiminn fyrir sjálfum sér. Meöan reiðir ungir menn berja fótastokkinn á elsku Pegasusi koma aðrir aftan aö listgyðjunni og reyna aö sýna okkur fram á að tilgangur lifsins sé fólginn i þindarlausum uppáferðum — og þykir mörgum rislágt takmark. A milli þessara andstæðu skoöana virðist óbrúanlegt bil, annars vegar er bölsýnin, hins vegar skeytingarleysiö — og á milli hyldýpi af fordomum gagnvart þeim skoðunum sem eru and- stæðar manns eigin. „Ég hef aldrei vitað jafn- ungan likama með svo gamalt höfuð” segir Shakespeare ein- KYNBOMBUR OG GAMLIR HAUSAR veriö eytt I tóma vitleysu en þó er þaö svo meö bölsýnismenn aö þeir fyllast oft reiði i garð þess sem þeir hugðu. Ég imynda mér t.d. að þegar höröustu sprengjuhræðsluskriffinnarnir okkar leggjast á banabeð, verði það þeirra stærstu vonbrigði i lifinu að sprengjuófétið skuli hafa brugöist þeim Eftir aö hafa eytt ævinni i þaö að gera sprengjur og ráðamenn þeirra að grýlum og leppalúðum I augum fólks og fullyrða að okkar blði sömu örlög og böðuls Jóns Hreggviðssonar sem vaknaði upp við þaö einn morguninn að hann var dauöur oni pyttinum —• þá hlýtur það að vera erfitt aö deyja burtu frá heiminum án þess aö þetta rætist. Það má vel vera aö tvær siðustu setningar séu gott dæmi um fordóma i garð þeirra sem hafa skoðanir andstæðar min- um — og sé svo, bið ég alla spengjuhrædda forláts. Ég veit ekki hvort nokkur hefur nokkurn timann hugsað um þaö i alvöru hvort hægt sé að skapa heim þar sem Ibúarnir stundi ekki þá undarlegu iðju að vera allir á móti öllum. Auövitað eru þeir margir sem aldrei myndu viöurkenna aö heimurinn sé svo illa kominn aö þörf sé á slikum vangaveltum, en þeir eru þó sennilega fleiri sem sjá að eitthvaö er aö, en trúa ekki að neinu sé hægt að breyta. Ég þekki marga sem hugsa þannig, að þeir sjálfir vildu gjarnan leggja eitthvaö á sig til aö skapa betri heim en efast um vilja annarra. Litil börn myndu ekki hugsa þannig. Flest börn eru bjartsýn og jákvæð I hugsun og allt þar til þau fara að verða fyrir von- brigðum með heiminn. Þau trúa á góðvild og hjálpfýsi annarra. Svo á unglingsárunum fara þau að sækjast eftir gömlu höfði til að geta sem fyrst oröið full- orðin. Og kannski er það staðreyndin um eftirsókn okkar i gamalt höfuð sem er lykillinn að öllum vandamálum. A unglingsárunum byrjum við aö stefna hvert I sina áttina, sum að borgaalegu lifi, önnur I leit að einhverjum algildum sannleika um lifið. Að visu er þetta einföldun, en þó nothæft. Eftir að við höfum valið okkur leiö gegnum lifiö virðist óhugsandi að snúa til baka. 1 stað þess að reyna að skilja og taka tillit til sjónarmiöa þeirra sem hafa aðrar skoöanir en við upphefjum viö eitt allsherjar hnútukast og reynum að gera ágreining okkar eins djúp- stæðan og okkur er unnt. Ég býst viö að þetta sé ekki viljandi og eigi ekkert skylt við illt innræti. Við einfaldlega skiljum ekki að takmarkið er það sama þótt aöferðirnar við aö ná þvi séu óllkar. Við göngum svo langt að við beinlinis verðum að vera öörum ósammála um jafn- sjálfsagða hluti og tónlist og bókmenntir — og kennum svo pólitikinni um þegar við botnum ekki lengur I þessum skringilega leik sem á vissan hátt er ekki ólikur striði. Já, strið sem við jafnvel verðum ekki vör við að sé háð, vegna þess að við litum á trúar- kenningar um bræðralag sem hverja aðra gamaldags bábilju sem við af skyldurækni leyfum prestinum I sunnudaga- skólanum að fræða börnin okkar um áður en þau verða of gömul fyrir ævintýri. Þrátt fyrir þaö, sem að framan er skrifaö, er það skoðun min aö heimurinn hafi aldrei verð neitt betri en hann er i dag. Hins vegar hefur hann oft verið miklu verri. Hvort hann á einhvern timann eftir aö verða betri veit auðvitað enginn, en flestir myndu trúlega deyja glaðir, vitandi þaö að afkom- endur þeirra ættu eftir að búa I heimi sem ekki leyfði aðrar bombur en kynbombur. Ég vil engu spá, en mig grunar að veröi heimurinn einhvern tim- ann án striðsbomba þá verði hér engar kynbombur heldur. En mikið rétt: Við sækjumst eftir gömlu höföi! Sumir sjá lifi sinu I ótryggum heimi best borgið I hversdagslegu amstri meö ævilangri næturgistingu i Breiðholti en aðrir reyna að „finna sjálfa sig” og reyna að gera hug sinn að betri dvalar- stað en þeir telja Breiöholtið geta orðið. En hvaö gerist þegar aldurinn færist yfir þá? Vilja þeir þá býtta á hausum — eða veröa þeir ánægðir meö þær skoðanir sem þeir hafa fyllt höf- uðiö með og lifað eftir? Ég held ég leiði þaö hjá mér að reyn aö svara, lætmérnægja vonina um að lausnin verði ekki sú sama og hjá spiladrottningunni i LIsu I Undralandi: ,,Af með hausinn.” Afhjúpun Houdinis | j? Fyrir rúmum 50 árum bárust tfðindin um hinn sorglega dauðdaga Harry Houdinis út um heiminn. M; '!i 'k Það var viö fyrirlestur f Montreal að stúdent einn réöst skyndi- lega á hinn heimsfræga töfra- og sjónhverfingamann og sló hann 1 4 óforvarandis I magann. Áverkinn var svo mikill að Houdini lést fe Æ nokkrum dögum seinna. Harry Houdini var grafinn I þeirri sömu kistu, sem hann hafði svo oft brotist út úr á kafi í vatni á sýningarferli slnum. „Maðurinn sem gekk gegnum veggi” var nú horfinn að eilifu. Eftir lágu haugarnir af járnkeðj- um, handjárnum og lyklum úr hinum frægu sýningaratriöum sjónhverfingamannsins, Meðan hann var ofan jaröar var hann viðurkenndur sem mikilfengleg- asta skemmtiatriöi sem upp á var boðið I Bandarikjunum og Evrópu. Fjötraspil Með hendur járnaöar fyrir aft- an bak I kistu á kafi I vatni, marg- vafinn meö járnkeðjum, tókst bonum engu að slöur að sllta sig lausan og komast út. Hann braust út úr peningaskápum, ramm- gerðum jafnt sem traustustu fangelsum I Siberiu sem Eng- landi. Arið 1906 var hann eitt sinn læstur inni i fangaklefa. Lög- reglumenn komu sér fyrir. I klefanum við hliðina. Nokkrum minútum seinna hringdi Houdini I fangelsið úr sfmaklefa I nágrenn- inu. Fangar fangelsisins höfðu jafnframt allir skipt um klefa. Houdini lagði mikiö upp úr þvi að gera atriði sin sem glæsilegust og manaði oft áhorfendur til að binda sig eins fast og þeir gætu. t mörgum atriöum sinum lét hann lögreglumenn binda úlnliö- ina fasta með keöjum til þess að leggja áherslu á að hér væri ekk- ert fúsk á ferö. En vitaskuld tókst honum alltaf að slita sig lausan úr fjötrunum. Oskiljanlegt? Houdini sjálfur var óþreytandi aö lýsa þvi yfir að ekki væri um neitt yfirnáttúrulegt fyrirbæri aö ræða. Og nú, aö hon- um löngu liönum, hafa margir orðiö til aö afhjúpa flest brögð Houdinis. Um starfsemi hans i skemmtiiðnaöinum óx fjölmennt aöstoöarmannalið, þ.á.m. stór- snjall tæknimaöur sem gat snúið á flóknustu, flnlegustu lása. Og þegar hann átti aö brjótast út úr peningaskápum eða fangaklefum þurfti hann alltaf aö fá einn dag til aö undirbúa sig, og þá munu aöstoðarmenn hans hafa fengið nóg að starfa. -... IwBSS Læstur inni í kassa sem sökkt er á sjávarbotn. Ekkert var Houdí óviðkomandi f kúnstunum. Kraftmikill koss Spurningin er þvl fyrst og fremst hvernig aöstoðarmönnun- um tókst að smygla verkfærunum inn til Houdinis. Hvort þau voru falin I endaþarminum eða voru limd undir skósólana. Talið er aö eiginkona Houdinis hafi eitt sinn komiö til hans þjófa- lykli með kossi. Það var i London árið 1918 sem Houdini hafði látið loka sig inni i klefa með járnkeðjum og griðar- legum lás. Aöur en atriðið fór fram var vettvangurinn auövitaö kannaður gaumgæfilega. Eftir 12 minútna púl var Houdini renn- blautur af svita og lýsti þvi yfir að sér hefði mistekist. En eiginkona hans sem stóö utansviðs kom nú til hans meö vatnsglas, sem hún létdómara rannsaka áöur. Houd- ini drakk góðan slurk, og áður en kona hans, Bessie, fór af sviðinu, kyssti hún hann snöggt. Þremur minútum slðar var Houdini frjáls. Ahorfendur fögn- uöu svo allt ætlaði um koll að keyra vegna þessa ótrúlega af- reks. En talið er aö þarna hafi kossinn ráöiö úrslitum. Houdini var vitaskuld feikilega fær I þessari list, en þar réð þó mestu sá hæfileiki hans að geta skapaö dramatiskt, spennu- þrungið ástand um sjónhverfing- ar og flóttaatriöin. Og ljóst er aö enginn maöur hefur haft jafnmót- andi áhrif á töframenn nútlmans og Harry Houdini. Nafn hans er nánast komiö inn I daglegt mál, og stundum er sagt a& fangi sem leikinn er I að flýja fangelsi eða stjórnmálamaður sem er flinkur I að snúa sig út úr erfiöri aöstööu, sé mikill houdini!

x

Vísir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.