Morgunblaðið - 07.07.2001, Blaðsíða 26

LISTIR
26 LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
MÉR finnst að kvikmynd sem
byggð er á tölvuleik ætti alveg að
geta verið gáfuleg, þar sem það þarf
hvort eð er að búa til söguþráð sem
ekki er fyrir í leiknum. Höfundar
Lara Croft: Tomb Raider hafa hins
vegar ákveðið að halda sig að mestu
leyti við grundvallaratriði vinsælda
tölvuleiksins sem eru bústinn barm-
ur aðalhetjunnar, fornleifafræðings-
ins breska sem leikurinn/kvik-
myndin heitir í höfuðið á, og
bardagaatriðanna sem leikurinn
sjálfur gengur út á.
Myndin byrjar ekkert svo illa. En
fljótlega þegar sagan á að þróast
verður hún vitleysisgangurinn einn
saman. En þannig er að einu sinni á
fimm þúsund ára fresti raða nokkr-
ar stjörnur sér í beina línu á him-
inhvolfinu. Þá, og einungis þá, er
hægt að sameina tvo hluti þríhyrn-
ings nokkurs sem gefur vald yfir
tímanum og þar með heiminum.
Lara Croft verður svo að tryggja að
vondu körlunum takist þetta ekki á
undan henni. Framganga sögunnar
er algjörlega órökrétt. Sumir segja
það gera lítið til í svona afþreying-
arspennumynd, en jú, til þess að
maður geti lifað sig inn í hana, og
svo hún verði hreinlega spennandi,
verður sagan að vera almennileg.
Einhverjir hafa líkt þessari mynd
við Indiana Jones-myndirnar. Eina
samlíking sem ég sé er að Lara
Croft er gamaldags eftirherma af
þeim myndum og síðast þegar ég
man voru Indiana Jones-myndirnar
bæði spennandi og fyndnar, en því
er ekki fyrir að fara hér.
Ekki fannst mér Lara heldur
sannfærandi persóna sem fornleifa-
fræðingur þar sem hún vílar ekki
fyrir sér að skjóta í tætlur, og helst í
nafni töffaraheitanna, aldagamlar
minjar í Kambódíu. Ástarsaga
myndarinnar, dularfullt ástar-/ hat-
urssamband hennar og Alex gengur
heldur ekki upp. Enda langar mann
ekki að réttsýna stúlkan Lara hrífist
af manni sem tekur að sér siðferð-
islega sóðaleg verkefni einungis fyr-
ir peninginn.
Það sem er hins vegar gott við
myndina er að Angelina Jolie er full-
komin í hlutverki Löru. Hún er ekk-
ert frábær leikkona en henni tekst
að vera mikill og áhrifaríkur kven-
töffari, virðist líkamlega sterk og er
snör í snúningum. Sem konu finnst
mér mjög gaman að þannig per-
sónum og man sérstaklega hversu
svöl Geena Davis var í The Long
Kiss Goodnight hér um árið, eða
Anne Parillaud í Nikita. Þær eru fá-
ar sem eru mjög sannfærandi í slík-
um hlutverkum og þá er stutt að
minnast Meg Ryan í Courage
Under Fire.
Við fyrstu sýn lítur þannig út að
myndin henti frekar, og sé ætluð,
karlkyns áhorfendum, en það þarf
ekkert að vera. Þá getur dreymt um
að komast í snertingu við Löru og
hennar bústna barm sem reyndar er
svo gervilegur að hann er besti
brandari myndarinnar. Kvenkyns-
áhorfendur getur hins vegar dreymt
um að vera töffarinn Lara sem
lúskrar á vondu körlunum. Síðan má
líka alltaf skoða íslenskt landslag.
Bardagaatriði og bústinn
barmur aðalhetjunnar
KVIKMYNDIR
H á s k ó l a b í ó , L a u g -
a r á s b í ó o g B í ó h ö l l i n
Leikstjóri: Simon West. Handrit:
Sara B. Cooper. Aðalhlutverk: An-
gelina Jolie, Iain Glen, Daniel
Craig, Noah Tyler og John Voight.
Tæknibrellur: Mill Film. Para-
mount Pictures 2001.
LARA CROFT: TOMB
RAIDER Hildur Loftsdótt ir
ÞJÓÐMINJASAFN Íslands
gengst fyrir tveimur sýning-
um í Hafnarborg sem opnað-
ar verða í dag. Í Sverrissal
gefur að líta gamlar skotskíf-
ur með olíumálverkum er
tengjast Íslandi, en í Aðalsal
eru ljósmyndir sænska ljós-
myndarans Hans Malm-
bergs, sem hann tók á Íslandi
um miðja síðustu öld.
Hálfrar aldar minning
Myndir Malmbergs færa
áhorfanda þá stemmningu er
ríkti á Íslandi á þeim tíma,
hvort heldur það eru Halldór
og Auður Laxness að heimili
sínu, blaðburðardrengur í
Reykjavík eða lítil stúlka í sveit með
skuplu í prjónapeysu. Yfirskrift sýn-
ingarinnar er Ísland 1951, en það ár
kom út bók með Íslandsljósmyndum
Malmbergs. „Hans Malmberg var
einn af helstu blaðaljósmyndurum
Svíþjóðar á sínum tíma,“ segir Inga
Lára Baldvinsdóttir, deildarstjóri
myndadeildar Þjóðminjasafnsins. „Á
þeim árum voru gefin út myndablöð
á borð við Life og Picture Post, sem
höfðu frásögn í ljósmyndum. Malm-
berg starfaði á slíku blaði í Svíþjóð
sem hét Se. Þessar myndir eru unn-
ar í þeim anda, en einnig þeim sem
einkenndi ljósmyndun eftir seinni
heimsstyrjöld, sem var ákveðinn
húmanismi. Bjartsýni á framtíðina
er ríkjandi og verið er að draga fram
hversdagslífið hjá fólki. Þessi blær
er yfir myndum Malmbergs á sýn-
ingunni. Íslenskir ljósmyndarar á
þessum tíma eru hins vegar að fást
við aðra hluti, eru frekar að taka
rómantískar landslagsmyndir, en
það litla landslag sem sjá má á mynd-
um hans er heldur berangurslegt og
kalt, svo og vegamyndir sem ég kýs
að kalla, myndir teknar úr bílnum og
af veginum. Fyrst og fremst eru
myndir Malmbergs af fólki í daglegu
lífi og börnum. Þetta er hans sýn á
Ísland.“
Myndirnar á sýningunni eru
stækkanir af filmum úr eigu fjöl-
skyldu Malmbergs sem Ívar Brynj-
ólfsson, ljósmyndari Þjóðminja-
safnsins, hefur séð um að stækka,
auk þess sem þó nokkrar frummynd-
ir eru á sýningunni sem Malmberg
gerði sjálfur. „Það er mikið and-
rúmsloft í þessum myndum og þær
gefa góða mynd af þeim hugblæ sem
var í íslensku þjóðlífi á þessum tíma.“
Malmberg var virkur ljósmyndari
og ferðaðist víða um heim að mynda,
til dæmis í Kóreustríðið og Víetnam-
stríðið. Hann tók þátt í alþjóðlegum
ljósmyndasýningum og eftir hann
liggja nokkrar bækur, þar á meðal
Íslandsbókin fyrrnefnda. Hún kom
út árið 1951 og eru sumar myndanna
á sýningunni úr henni, en aðrar úr
filmusafni hans. „Myndirnar sem við
sýnum hérna eru frá árunum 1948–
50,“ segir Inga Lára. „Hann kom
reyndar hingað að mynda síðar,
vegna þess að hann var þá kvæntur
íslenskri konu, Magréti Guðmunds-
dóttur. Við völdum þó þessar, meðal
annars vegna þess að þær eru allar
teknar á sama árabili. Sýningin er
því ekki hans samsetning,
við völdum úr það sem okkur
fannst áhugaverðast fyrir
Íslendinga. Myndirnar eru
mjög fjölbreyttar, hér er búð
í sveit, stelpa að fara heim
með mjólkina í brúsum, skip
í Reykjavíkurhöfn, bílstjóri
Sveins Björnssonar að laga
fánann á forsetabílnum fyrir
framan Bessastaði, flugvéla-
myndir og margt fleira. Nú
er einmitt hálf öld síðan bók
Malmbergs kom út og þetta
er því hálfrar aldar sýn á Ís-
land.“
Fágæt sýn
á íslenska staði
Skotskífur úr fórum Det Konge-
lige Kjøbenhavnske Skydeselskab
og Danske Broderskab hafa verið
fluttar hingað til lands í tilefni af sýn-
ingunni í Hafnarborg. Sagan á bak
við skotskífurnar er sú, að félagið,
sem á rætur að rekja aftur á 14. öld
og starfar enn, tók upp þann sið um
miðja 18. öld að nýir meðlimir félags-
ins létu gera skotskífu til að iðka
skotfimi. Voru þær gerðar úr tré og
málað á þær olíumálverk. Þessi siður
er enn við lýði í félaginu. Myndefninu
fékk hver og einn að ráða, og end-
urspeglaði það oft persónuleika eða
bakgrunn félagsmanna. Nokkrir ís-
lenskir meðlimir hafa verið í félag-
inu, sem og Danir sem tengjast Ís-
landi á einn eða annan hátt, og eru
skífur þeirra til sýnis, alls fimmtán
talsins. Elsta myndin á sýningunni
er frá 1787. „Fyrir Íslendinga sem
eiga mjög takmarkað myndefni frá
18. og 19. öld, hafa þessar skífur tölu-
vert gildi bara sem slíkar. Þær gefa
okkur nýja sýn á ýmsa þéttbýlis-
staði, sem lítið sem ekkert er til af
myndum af, frá þessum tíma,“ segir
Inga Lára.
Sýningarnar í Hafnarborg munu
standa opnar til 6. ágúst.
Hugblær og and-
rúmsloft liðins tíma
Morgunblaðið/Jim Smart
Inga Lára Baldvinsdóttir með eina skotskífanna.
Ein af myndum Hans Malmbergs, þar sem ís-
lenskar stúlkur hafa fangað næmt auga hans.
Mannfjöldi fyrir utan hús Egils Jacobsen, sem nú hefur
skipt um hlutverk og hýsir veitingastaðinn Rex.
UNDANFARIÐ hefur mikils-
háttar framkvæmd staðið yfir á allri
jarðhæð Fella- og Hólakirkju og
hefur hún með listræna skreytingu
rýmisins að gera. Um að ræða sam-
vinnuverk þeirra hjóna Sigríðar Jó-
hannsdóttur og Leifs Breiðfjörðs,
sem í dag eru vafalítið fremstir
meðal jafningja á því markaða sviði
á landi hér. Þar fyrir utan er hin
formhreina kirkja þeirra arkitekta
Gylfa Guðjónssonar og Ingimundar
Sveinssonar til sýnis yst sem innst.
Glerlistaverkin voru gerð í áföngum
á árunum 1996-1998, en nýverið
luku þau Leifur og Sigríður við að
fullvinna allan skrúða fyrir kirkjuna
og í því tilefni var efnt til sýningar á
þeirri samræmdu heildarmynd sem
arkitektúr, gler og skrúði frambera.
Allt í senn frumdrög að teikningum
kirkjunnar, uppdrættir að ein-
stökum verkum Sigríðar og Leifs,
sem og kynning á vinnuferlinu, og
afar vel og skilmerkilega staðið að
verki. Hver man ekki eftir sýningu
Leifs í í sambandi við fimmtugs-
afmæli hans í öllu samanlögðu rými
Gerðarsafns 1995, sem meistaralega
vel var staðið að, enda langur og
hnitmiðaður undirbúningur að baki.
Mátti vera mörgum lærdómur fyrir
samanlagðan slagkraftinn, þótt
vinnubrögðin hafi illu heilli ekki
skilað sér sem skyldi út í þjóðfélag-
ið, en það er allt önnur saga.
Eins og átti sér stað um sýn-
inguna í Gerðarsafni, bjó Leifur til
módel af allri kirkjunni og vann
frumdrög sín inn í það en sjálf verk-
in voru sett upp í kirkjunni í tveim
áföngum. Láréttu gluggarnir fyrst
en þeir eru 45 metrar að lengd og
myndefnið lesið frá vinstri til hægri.
Fyrri hlutinn helgaður sköpunar-
sögu Gamla testamentisins og nær
fram fyrir prédikunarstól en þá tek-
ur við texti úr Nýja testamentinu.
Verkið unnið á nýstárlegan hátt í
tveim lögum, ytra lagið er steint
gler sem snýr út en fyrir innan er
sandblásið spegilgler. Hluti spegils-
ins er sandblásinn burt og sjást þar
í gegn hlutar steinda glersins.
Myndformin sem sandblásin eru í
speglana endurvarpa því innri birtu
kirkjunnar þegar myrkur er úti. Í
birtu skína aftur á móti litir og form
steinda glersins í gegnum sand-
blásna spegilinn. Ímynd skriftar og
tilvitnanir úr biblíunni eru sand-
blásin í spegilinn og þetta allt sam-
anlagt tekur sífelldum breytingum
eftir styrk ytri ljósmagna og hvar
áhorfandinn er staðsettur í kirkj-
unni. Sjálf skreytingin ber vel-
þekktum vinnubrögðum Leifs vitni
og þótt hann hafi kannski sjaldan
gert betur hvað hugkvæmni og
heildarsýn snertir er meir um að
hann undirstriki styrk sinn og stöðu
en að leggja í nýja formræna land-
vinninga. Leifur hefur og lagt hönd
að við skreytingu skrúðsins, sem er
mjög í formrænu samræmi við það
sem fyrir er, en saum hefur spúsan
annast og farist það svo vel úr
hendi að naumast verður betur
gert.
Vegleg sýningarskrá fylgir sýn-
ingunni úr hlaði sem er yfirlit yfir
arkitektúr, glerlist, tónlist og sögu
safnaða og kirkju. Ljósmyndir tók
Leifur Breiðfjörð, sem annaðist
einnig hönnun og umbrot, hið
síðasttalda ásamt Margréti Rósu
Sigurðardóttur. Loks var umsjón-
armaður með byggingarfram-
kvæmdum kirkjunnar Jón Hannes-
son byggingameistari.
Hér er þannig hvergi meinbugur
á nema að þessi ágæta og lærdóms-
ríka sýning stendur of stutt, einkum
í ljósi hásumars og sumarleyfa.
Af samræmi
Hökull: Leifur Breiðfjörð og
Sigríður Jóhannsdóttir.
Bragi Ásgeirsson
LIST OG
HÖNNUN
F e l l a - o g H ó l a k i r k j a
SAMRÆMD HEILDAR-
MYND: KIRKJA/ ARKI-
TEKTÚR/ GLERLIST/
SKRÚÐI GYLFI GUÐ-
JÓNSSON/ INGIMUNDUR
SVEINSSON/ LEIFUR
BREIÐFJÖRÐ/SIGRÍÐUR
JÓHANNSDÓTTIR
Opið virka daga frá 10-16 og um
helgar frá 3-18. Til 8. júlí.
Aðgangur ókeypis.
ÍSLENSKT samfélag nefnist fyr-
irlestur Borgþórs Kjærnested
skjalaþýðanda og túlks sem fram
fer í Norræna húsinu á sunnudag
kl. 13.30-15.
Borgþór fjallar um ýmsa þætti
sem tengjast íslensku samfélagi s.s.
launakerfi, félagslegu kerfi, skóla-
kerfi, stjórnmálum o.fl. Að loknum
fyrirlestrinum gefst viðstöddum
kostur á að bera fram spurningar.
Fyrirlesturinn er í fyrirlestraröð-
inni Menning, mál og samfélag og
verður fluttur á sænsku.
Fyrirlestur um ýmsa þætti
íslensks samfélag