Morgunblaðið - 31.08.2001, Blaðsíða 29

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. ÁGÚST 2001 29
GREINARHÖFUNDUR hefur
um margra ára skeið verið unnandi
fjallaferða og íslenskrar náttúru. Á
ferðum mínum um landið hef ég kom-
ið við á ýmsum náttúruperlum en að
öllum stöðum ólöstuð-
um hef ég tekið einna
mestu ástfóstri við Kjöl.
Þar tel ég fjölbreytileik
hinnar stórbrotnu nátt-
úru miðhálendisins
vera hvað mestan. Þar
má finna allt það sem
einkennir hálendi Ís-
lands. Snemma á ferð-
um mínum um Kjöl
veitti ég athygli svæði
einu neðarlega við Hvít-
árvatn, gróðurfar þar
er allt annað heldur en
utan þess. Vandað hef-
ur verið val á gróðri til
sáningar og ásýnd
svæðisins einkennist af
því gróðurfari sem þarna hefur ríkt
áður en máttur eyðileggingar náttúr-
unnar sjálfrar og mistaka mannsins
settu mark sitt á þessar slóðir. Svæð-
ið er á svokölluðum Svartártorfum
neðarlega á Tjarnarheiði. Á þessu til-
tekna svæði hafa félagar Lions-
klúbbsins Baldurs tekið í fóstur stórt
svæði og hlúð þar að gróðri, grætt
upp rofabörð og á allan hátt stuðlað
að bættu gróðurfari af einstökum
dugnaði og eljusemi. Norðan við
svæði Lionsmanna (handan ósa
Svartár) hafa jafnframt veiðirétthaf-
ar í Hvítárvatni séð um stórt svæði
umhverfis skálann Gunnarshólma,
með friðun fyrir beit og landgræðslu í
huga. Í nýútkominni árbók Ferða-
félags Íslands eftir Arnór Karlsson er
staðháttum á Kili lýst á snilldarlegan
hátt og gefin góð lýsing á tilkomu
framtaks Lionsmanna á svæðinu.
Samkvæmt því sem í bókinni stendur
er hér um gott framtak að ræða og á
flestan hátt virðingarvert og væri
óskandi að fleiri aðilar sýndu sama
dugnað og umhyggju fyrir landinu og
þessir ágætu aðlilar hafa gert. En
enginn málstaður er það góður að
hann megi ekki gagnrýna. Svæðun-
um er harðlega læst og lokað fyrir al-
mennri umferð. Við hliðið inn á svæði
Lionsmanna er áberandi skilti í nafni
Lionsklúbbsins Baldurs og Land-
græðslunnar, sem bannar alla óvið-
komandi umferð inn á svæðið. Þeim
sem vilja skoða þessi svæði og dást að
framtakinu er haldið frá með ógnandi
skiltum og þungum hliðum sem eru
margvafin þykkum keðjum og vold-
ugum lásum. Að mínu mati er hér um
stórlega oftekinn rétt að ræða af
hálfu Lionsmanna og veiðirétthafa.
Hér erum við stödd á svæði sem óum-
deilanlega heyrir undir þjóðlendur
eða almenninga og öllum á því að vera
frjáls og óheft umferð um. Þetta land-
svæði er á engan hátt hægt að flokka
undir einkaland þrátt fyrir að við-
komandi aðilum hafi verið treyst fyrir
umsjá svæðisins að einhverju leyti. Á
hliðinu norðan Svartár er skilti sem á
stendur að öll veiði sé bönnuð. Veiði-
rétthafar í Hvítárvatni eiga óumdeil-
anlega þann veiðirétt, en aftur á móti
má hver sem er stunda skotveiðar
innan girðingar og um það hafa hinir
fyrrnefndu ekkert að segja. Vissulega
eiga þessir aðilar gott
eitt skilið fyrir framtak
sitt en ég held að það
yrði enn frekar til að
auka á velvild og virð-
ingu annarra gagnvart
þeim ef svæðin yrðu
opnuð og gestir boðnir
velkomnir. Hér er um
sameign okkar allra að
ræða. Biskupstungna-
menn hafa rétt til að
hafa sauðfé þarna á beit
og renna fyrir fisk.
Lengra nær réttur
þeirra ekki og því ber að
opna þessi svæði fyrir
umferð allra þeirra er
hafa áhuga á að ferðast
þar um. Á báðum stöðunum er hægt
að komast að Hvítárvatni, en í dag er
aðeins ein leið fær að vatninu við svo-
kallaða Girðingarvík sem liggur norð-
ar. Eflaust er þessum aðilum annt um
þau svæði sem þeir hafa hlúð að og
einnig eru þar skálar og eignir sem
þeir vilja ekki að allir valsi um að vild
en skálunum sjálfum er hægt að læsa.
Enginn hefur rétt til að loka svæðum
á miðhálendi Íslands og meðhöndla
þau sem sitt einkaland. Er það ekki
fullmikið vantraust sem fólki er sýnt
eins og ástandið er þarna upp frá í
dag?
Hér legg ég því fram þá kröfu að
svæðin verði opnuð allri eðlilegri um-
ferð strax. Voldugir lásar og keðjur
verði fjarlægð af hliðum auk bann-
skilta, stigar settir á girðingar og
gestir boðnir velkomnir um leið og
þeim er gert kleift að njóta síns lög-
boðna réttar. Ég tel að hver sem er
hafi rétt til að opna lásana á þessum
hliðum, sem í dag eru læst án nokk-
urrar lagastoðar. Ég býð jafnframt
hlutaðeigandi aðilum liðsinni mitt við
að færa hlutina í rétt horf. Ég hvet
alla þá sem leið eiga um Kjöl til að
ganga um þessi svæði og dást að virð-
ingarverðu framtaki og um leið að
fara um af nærgætni við viðkvæma
náttúru og eigur annarra.
Og á enn fleiri stöðum …
En þetta eru ekki einu staðirnir á
miðhálendinu þar sem einstakir að-
ilar oftaka sér rétt til að meina öðrum
eðlilega notkun landsins. Víða eru
sett upp skilti til að banna ferðafólki
að tjalda eða dvelja yfir nótt. Slíkt er
oftast gert í þeim tilgangi að beina
ferðafólki á þá staði þar sem aðilar
reka einhvers konar ferðaþjónustu.
Skilti sem banna tjöld voru til dæmis
áberandi á leiðinni frá Eldgjá að
Hólaskjóli seinast þegar ég fór þar
um. Ferðafólki ber á engan hátt að
fara eftir slíkum boðum og bönnum,
nema þegar um er að ræða friðlýst
svæði og þjóðgarða en auðvitað ber
samt að gæta allrar varúðar í um-
gengni við viðkvæma náttúru.
Nú berast einnig fréttir að því að
ferðafólki hafi verið meinað að tjalda
á fyrirhuguðu lónstæði Kárahnúka-
virkjunar. Hér er enn eitt dæmið um
að traðkað sé á rétti almennings til
eðlilegrar umgengni um landið. Því
banni hefur verið fylgt eftir með þeim
rökum að þarna sé engin salernisað-
staða fyrir ferðamenn. Skortur á sal-
ernisaðstöðu eru ekki haldbær rök til
að nýleg lög um almannarétt (lög nr.
44 / 1999) sé hægt að sniðganga af
þeim sem vilja almenning burt af
þessum umdeildu slóðum.
Ég tel það einn af helstu kostum
þess að vera Íslendingur að við höfum
öll sama tilkall til ótrúlega stórs hluta
landsins. Á meðan við göngum um
náttúruna af tilhlýðilegri virðingu og
alúð er þessi réttur eitthvað sem við
öll getum verið stolt yfir. Þessi réttur
skapar samhug meðal okkar allra og
mikla virðingu fyrir þessari ómetan-
legu sameign sem miðhálendið er.
Þess vegna á það ekki að leyfast að
einstakir aðilar slái því sem næst eign
sinni á einstök svæði á miðhálendinu
sem er eign okkar allra er búum á
þessu landi.
Ofríki á Kili
Árni Tryggvason
Þjóðlendur
Hér legg ég því fram þá
kröfu, segir Árni
Tryggvason, að svæðin
verði opnuð allri eðli-
legri umferð strax.
Höfundur starfar að markaðs- og
hönnunarstörfum og er áhugamaður
um fjallaferðir.
Bannskilti Lionsklúbbsins Baldurs á Kili.
NÝJAR
HAUSTVÖRUR
eva
LAUGAVEGI 91 (2. HÆÐ)
s. 562 0625
Langur laugardagur Opið til kl.17.00
Glæsilegt úrval frá
Gerard Darel
DKNY
Tara Jarmon
Paul et Joe
BZR
Seller
Fransi
Nicole Farhi
...við tökum vel á móti þér
ÞAÐ var ánægjulegt
að sjá grein um skýrslu
Línuhönnunar um kosti
2+1 vega í Mogganum.
Eftir alls konar fréttir
um tvöföldun Reykja-
nesbrautarinnar eftir
norskum staðli og eftir
40% dýrari sænskum
staðli, kemur þessi
grein eins og sólar-
geisli, einmitt þegar ég
hélt að mikilmennsku-
æðið hefði endanlega
náð tökum á þessari ör-
þjóð, sem við Íslending-
ar erum.
Ég held að ég tali af
fullri reynslu af akstri
bæði á Vesturlandsvegi og Reykja-
nesbraut, þar sem ég bý í Mos-
fellsbæ, vinn í Garðabæ og þarf oft að
fara á Keflavíkurflugvöll vegna vinnu
minnar.
Það er margt sem má laga áður en
kemur að því að tvöfalda þessa vegi
með tilheyrandi kostnaði.
Þessi leið sem Línuhönnun hefur
gert úttekt á er mjög athyglisverð og
þegar talað er um vissa vegakafla t.d.
á Vesturlandsvegi er ljóst að málið
snýst varla um annað en málningu.
Ég ferðaðist nokkuð um Nýja-Sjá-
land á bíl í byrjun ársins, og þrátt fyr-
ir að þar væri vinstri akstur, var að
mörgu leyti meira afslappandi að
keyra þar en hér á Reykjavíkursvæð-
inu.
Þar vil ég fyrst nefna að þrátt fyrir
að vegakerfið þar sé að mestu ein-
breitt rétt eins og Reykjanesbrautin
og flestir okkar vegir, fann maður
ekki fyrir þesari panik eða innilok-
unarkennd, sem grípur marga öku-
menn þegar þeir komast ekki framúr
vegna umferðar á móti.
Jú einmitt 2+1!
Reyndar kallast það þar „Passing
lane“ og við gætum sem best kallað
fyrirbærið „framúr-rein“ eða eitt-
hvað álíka. Hver framúr-rein er um
1–2 km á lengd og er á flestum vegum
með reglulegu millibili og er rækilega
auglýst með umferðarmerkjum að
eftir svo og svo marga km komi
næsta framúr-rein, sem þýddi að
ökumenn héldu ró sinni
þangað til þeir komu að
næstu framúr-rein og
þá var farið fram úr
þeim sem voru meira
hægfara og allt án þess
að „innilokunar-stress“
gerði vart við sig.
Ég er eindregið
fylgjandi því að Vega-
gerðin byrji á því að
setja upp nokkrar
framúr-reinar á Vestu-
landsvegi og Reykja-
nesbraut núna strax í
haust. Það er skynsam-
leg lausn sem kostar lít-
ið og mun örugglega
draga úr slysahættu á
sama tíma og afköst umræddra vega
mun aukast verulega.
Og af því að ég er að tala um Nýja-
Sjáland, þá langar mig að nefna eitt
atriði enn sem við gætum tekið til at-
hugunar. Þeir hafa mikið af einbreið-
um brúm þar eins og við, en þar er
undantekningalaust biðskylda við
annan enda brúar og sýndist mér að
sá væri oftast látinn bíða sem hefur
betra útsýni yfir brúna. Hve oft hafa
menn keyrt saman á miðri einbreiðri
brú á Íslandi? Þarna er góð lausn á
þeim vanda.
Leyfum skynseminni að ráða
núna!
Skynsemiskast
Íslendinga?
Ásgeir Erling
Gunnarsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
NAUST MARINE.
Umferðin
Ég er eindregið
fylgjandi því, segir
Ásgeir Erling Gunn-
arsson, að Vegagerðin
setji upp nokkrar fram-
úr-reinar á Vesturlands-
vegi og Reykjanesbraut
strax í haust.