Morgunblaðið - 01.11.2001, Blaðsíða 38

38 FIMMTUDAGUR 1. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
FLUGÖRYGGI í dögunnýrrar aldar var yfir-skrift sjötta flugþingsFlugmálastjórnar Ís-
lands og samgönguráðuneytisins
sem haldið var í Reykjavík í gær.
Fluttu þar 11 fyrirlesarar erindi
um ýmis svið flugöryggis, svo sem
framkvæmd þess, hlutverk flug-
málayfirvalda og sjónarmið flug-
rekenda.
Fram kom í ávarpi Sturlu Böðv-
arssonar samgönguráðherra að
flugöryggismál hefðu tekið nýja
stefnu eftir 11. september, árásir
hryðjuverkamanna ógnuðu öryggi
og afkomu í flugi, grein sem
gegndi sífellt mikilvægara hlut-
verki, hérlendis einnig.
Vaxandi áhersla
á flugöryggismál
„Í því samhengi eru flugörygg-
ismálin þýðingarmikil og vaxandi
áhersla er lögð á þau af hálfu
stjórnvalda og í starfi allra sem að
fluginu koma. En auðvitað má allt-
af betur gera og hvergi má slaka á
ýtrustu og eðlilegum öryggiskröf-
um og mikilvægast að vinna stöð-
ugt að þróun löggjafar, reglu-
gerða og öryggiskerfa og bættum
vinnubrögðum hjá flugrekendum,
flugliðum, Flugmálastjórn, Rann-
sóknanefnd flugslysa og ráðu-
neyti. Það er í því ljósi sem ég hef
tekið ákvörðun um að efla alla
þætti flugöryggismála,“ sagði
samgönguráðherra.
Ráðherra kvað í undirbúningi
að breyta löggjöf um flugörygg-
ismál með lagafrumvarpi sem lagt
verður fyrir Alþingi á næstunni.
Einnig væri ætlunin að leggja
fram lagafrumvarp um skilyrði
fyrir starfsleyfi flugvalla og flug-
stöðva og til að bæta skilgreining-
ar. „Í ráðuneytinu hefur verið
unnið hörðum höndum að breyt-
ingum á löggjöf sem varðar flesta
þætti flugöryggismála. Ég vænti
þess að Alþingi afgreiði þau frum-
vörp á sviði flugöryggismála sem
ég mun leggja fyrir á næstunni,“
sagði ráðherra. Hann sagði það
vera í þágu flugöryggis að Reykja-
víkurflugvöllur var endurbyggð-
ur, að samið hefði verið við
Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins
og Slysavarnafélagið Lands-
björgu um björgunar- og öryggis-
mál á flugvellinum, að leitað var til
Alþjóðaflugmálastofnunarinnar til
að meta vinnubrögð og verklag
Rannsóknanefndar flugslysa og
Flugmálastjórnar, að lögfesta sér-
staka flugverndaráætlun fyrir Ís-
land og að unnið er að breytingum
á lögum um RNF í samræmi við
ábendingar frá ICAO.
Víðtækar ráðstafanir
um allan heim
Þorgeir Pálsson flugmálastjóri
sagði eins og samgönguráðherra
að atburðirnir í Bandaríkjunum
11. september vörpuðu nýju ljósi á
flugöryggi og þann þátt í flugi sem
nefndist flugvernd. „Það er sorg-
leg staðreynd að beita þurfi öllum
tiltækum aðferðum til að koma í
veg fyrir að unnin séu ódæðisverk
um borð í flugvélum, hvort sem
þeim er ætlað að valda skaða á
flugvél og farmi eða til skaðræð-
isverka á jörðu niðri. Þegar hefur
verið gripið til víðtækra ráðstaf-
ana um allan heim til að tryggja að
slíkir atburðir gerist ekki aftur.“
Flugmálastjóri sagði flugöryggi
hafa farið vaxandi einkum vegna
þess að ný og fullkomnari tækni
hefði komið til í flugvélum og bún-
aði á jörðu niðri. Einnig hefði auk-
ist til muna þekking á eiginleikum
mannsins, mikilvægasta hlekksins
í flugöryggiskeðjunni, og hefði
það leitt af sér miklar framfarir í
þjálfun flugmanna og annarra
starfsmanna svo og betri kerfa til
að stjórn rekstri flugsamgöngu-
kerfa.
Þorgeir Pálsson sagði mörg
verkefni framundan bæði á sviði
lögleiðingar nýrra reglugerða fyr-
ir alla flugrekendur og endurbóta
í framkvæmd flugöryggismála.
„Mikilvægt er að hafa í huga að
reglugerðir og hið ytra form eru
ekki einar og sér nægjanlegar til
að tryggja flugöryggi. Hin raun-
verulega framkvæmd skiptir ekki
minna máli,“ sagði flugmálastjóri
og minnti á að allir sem sinntu
flugöryggismálum yrðu að til-
einka sér nýja hugsun, aðferðir og
verklag.
„Hér er ekki verið að tala um að
ná einhverju lágmarki sem full-
nægir þeim formlegu skilyrðum
sem sett eru af stjórnvöldum með
hvers konar aðferðum og stöðlum.
Um er að ræða að ná hæsta mögu-
lega öryggisstigi sem o
kleift að ná með þeirri t
þeirri þekkingu sem við bú
á sviði flugtækni. Markm
er að vera í hópi þeirra þj
best standa sig í öryggism
öllum sviðum flugsamgang
Mannlegi þátturin
skiptir máli
Klaus Koplin, a
kvæmdastjóri JAA, Flug
samtaka Evrópu, ræddi u
flugöryggismála í Evróp
hann m.a. í undirbúningi
á fót sérstakri stofnun inn
ópusambandsins, Flug
stofnun Evrópu, sem sinn
rannsóknum, eftirliti og
reglna vegna framleiðslu
teina flugvéla og flugvé
Gerði hann ráð fyrir að þe
stofnun yrði komin í gag
árs 2003. Þá sagði hann
vorinu myndu verða birta
lega á heimasíðu JAA upp
um hvernig einstök lön
samtakanna stæðu sig
kvæmd flugöryggis. Kopl
mannlega þáttinn allta
mestu í flugöryggi, þar
ekki aðeins reglur máli
væri og nauðsynlegt a
ræktuðu með sér eins k
yggismenningu.
Pétur K. Maack, framk
stjóri flugöyggissviðs Fl
stjórnar, greindi frá fram
flugöryggismála á Ísla
minntist á íslenskar og al
ar reglur sem starfað vær
þessu sviði. Hann sagði að
heimild til flugreksturs y
irtæki að ganga gegnum
konar athuganir og uppfy
ur. Nefndi hann sem dæm
ur en flugfélagið Bláfu
flugrekendaskírteini fyrir
einnar B-737 fraktþotu h
starfsmenn unnið að un
ingnum í ár og kostnaðu
tækisins hefði verið krin
milljónir króna. Pétur sag
ildir auk þess veittar ve
haldsstöðva, flugskóla og
einstaklinga og að síðan v
irlitsstarfið með ýmsum
Þar færu fram formlegi
með rekstraraðilum, skip
úttektir og skyndiskoðani
skoðanir færu oft fra
ábendingum. Þá sagði Pé
tveggja ára fresti væri f
Rætt um upplýsingamál og aukið f
Ráðherra vill
efla alla þætti
flugöryggismál
Meðal þess sem kom fram á flugþingi í
gær var nauðsyn þess að fá fram í dags-
ljósið upplýsingar um flugatvik og frávik
frá því sem vera skal í flugrekstri. Jóhann-
es Tómasson sat þingið þar sem einnig
kom fram að mannlegi þátturinn skiptir
máli í flugöryggi þrátt fyrir lög og reglur.
atkvæði um f
liðnum vetri.
Í ræðu sinn
eitt versta dæ
sóknarnefnd
urstöður ran
að DC-8 flug
inum við Col
hann nefndin
mennina, þei
bæði flugstjó
vegar hefði ú
að aðflugsljó
sama dag oft
ekki haft nei
Ós
Í skýrslunn
riði til úrbóta
þess að trygg
þau væru pró
arkerfi væri
VERÐI aðeins ein flugbraut á Reykjavík-
urflugvelli í stað þriggja margfaldast slysa-
hætta og flugumferð takmarkast sé hlið-
arvindur meiri en 10 metrar á sekúndu. Slíkt
myndi gerast einn dag á ári séu brautirnar
þrjár en 21 dag á ári sé þar aðeins ein braut.
Þetta kom fram í máli Kára Kárasonar, flug-
stjóra hjá Flugleiðum, á Flugþinginu og sagði
hann hér ekki tekið tillit til bremsuskilyrða og
væru þau erfið myndi flugumferð takmarkast
enn meira.
Kári sagði slysahættu margfaldast þegar
hliðarvindur væri orðinn meiri en 20 hnútar eða
10 m/sek. og horfast yrði í augu við það ef ætl-
unin væri að fækka flugbrautum Reykjavík-
urflugvallar. Hann sagði endurbyggingu flug-
vallarins stórt framfaraspor. Þá benti hann á að
aðeins kostaði 25 milljónir króna að koma upp
brautarljósum á þeirri flugbraut Keflavík-
urflugvallar sem lokuð hefur verið nokkur und-
anfarin ár sem hann sagði að væri svipuð upp-
hæð og kostaði Reykjavíkurborg að greiða
Aukin slysahætt
VITLAUS VERKFALLSBOÐUN
Enn og aftur hafa flugumferðar-stjórar boðað verkföll til að náfram kröfum sínum í kjaramál-
um. Félag flugumferðarstjóra hefur
með atkvæðum mikils meirihluta fé-
lagsmanna (94 greiddu atkvæði) sam-
þykkt að boða til hrinu fimmtán sjálf-
stæðra verkfalla 16. til 30. nóvember
næstkomandi, en skammtímasamning-
ur sem félagið gerði við ríkið í febrúar
sl. rennur út að kvöldi 15. nóvember.
Samkvæmt skammtímasamningnum
fengu flugumferðarstjórar sambæri-
legar kjarabætur og aðrir á vinnu-
markaðnum, en jafnframt var sett upp
viðræðuáætlun með það að markmiði
að kanna til hlítar möguleika á „breyt-
ingum á samningsréttarlegri stöðu og
kjaratilhögun“ flugumferðarstjóra. Til
stóð að byggja nýjan kjarasamning á
tillögum svokallaðrar réttarstöðu-
nefndar, sem skilaði áliti sumarið 1997.
Viðræðuáætlunin hefur augljóslega
enn ekki skilað tilætluðum árangri og
eflaust er þar við báða aðila málsins að
sakast, flugumferðarstjóra og fulltrúa
ríkisins. Hins vegar eru þau viðbrögð
flugumferðarstjóra að boða til hrinu
skæruverkfalla um leið og samningur-
inn rennur út, fráleit og ábyrgðarlaus.
Staða millilandaflugsins, sem er líf-
æð Íslands við umheiminn, hefur sjald-
an verið jafnveik og nú. Þar koma til
erfiðleikar í rekstri Flugleiða hf. og
áhrif hryðjuverkaárásanna í Banda-
ríkjunum í september. Við eigum gíf-
urlega mikið undir greiðum flugsam-
göngum til og frá landinu. Ef kemur til
verkfalla flugumferðarstjóra, mun það
valda verulegum truflunum á fluginu,
með tilheyrandi óþægindum fyrir ís-
lenzkan almenning og jafnframt er-
lenda flugfarþega, sem kaupa sér far
með Flugleiðum á milli meginlands
Evrópu og Norður-Ameríku og standa
undir stórum hluta af tekjum félags-
ins.
Fólk veigrar sér við að fljúga þessa
dagana vegna ótta við hryðjuverk og er
mjög upptekið af öryggi og áreiðan-
leika í flugi. Flugleiðir hafa þegar
þurft að draga mjög úr þjónustu sinni
vegna minnkandi eftirspurnar. Ef það
bætist ofan á, að von sé á stórfelldum
röskunum vegna verkfalla flugumferð-
arstjóra, er ekki líklegt að Flugleiðir
verði fyrsti kostur þeirra, sem þurfa að
fljúga yfir Atlantshafið; ekki á næst-
unni og ekki í framtíðinni heldur. Ein-
göngu sú frétt, að boðað hafi verið til
verkfalla, hefur án vafa skaðað hags-
muni flugfélagsins og ferðaþjónust-
unnar í heild og þar með þjóðarhags-
muni, þótt enn hafi verkföll ekki komið
til framkvæmda.
Samningur Íslands við Alþjóðaflug-
málastofnunina (ICAO) um þjónustu
við alþjóðlegt farþegaflug um Norður-
Atlantshaf, veitir um 180 manns góða
atvinnu við flugumferðarstjórn, veður-
og fjarskiptaþjónustu og skilar land-
inu milljörðum króna í tekjur árlega.
Sá tækjabúnaður, mannafli og þekk-
ing, sem alþjóðaflugþjónustan út-
heimtir, kemur innlendri flug- og veð-
urþjónustu til góða. Öllu þessu er
stefnt í hættu með verkföllum flugum-
ferðarstjóra, enda hafa yfirvöld ICAO
talað tæpitungulaust um að engar
truflanir á alþjóðlegu flugi um íslenzka
flugstjórnarsvæðið verði liðnar. Nógir
aðrir eru um hituna ef Íslendingar
missa samninginn út úr höndunum.
Verkfallsboðun flugumferðarstjóra
er, ekki sízt á þessum tímapunkti, al-
veg fádæma vitlaus aðgerð. Flugum-
ferðarstjórar virðast tilbúnir að stefna
bæði eigin starfi og fjölda annarra í
mikla hættu með framferði sínu.
Það er orðið óþolandi með öllu
hvernig fámennir starfshópar geta
lamað starfsemi stórra fyrirtækja og
stofnana og stefnt almannahagsmun-
um í voða, að þessu sinni með því að
hóta að skera á tengsl heillar þjóðar
við umheiminn. Það er engin leið að
halda því fram að flugumferðarstjórar
séu láglaunafólk, sem þurfi að verja
kjör sín með þeim neyðarrétti, sem
verkfallsrétturinn er – eða á a.m.k. að
vera. Kjarabarátta af þessu tagi nýtur
ekki samúðar almennings. Það er
löngu tímabært að Alþingi taki einfald-
lega af skarið og komi í veg fyrir að fá-
mennir hópar geti öðlazt þvílíkt
kverkatak á samfélaginu.
ÞRÝSTINGUR VEGNA SELLAFIELD
Endurvinnslustöðin fyrir kjarn-orkuúrgang í Sellafield á Eng-
landi hefur verið til umfjöllunar á
tvennum vígstöðvum undanfarna viku.
Á mánudag héldu umhverfisráðherrar
Norðurlanda blaðamannafund í Kaup-
mannahöfn í tengslum við þing Norð-
urlandaráðs, og greindu frá því að á
fundi með breskum ráðherrum í Lúx-
emborg hefðu þeir krafist þess að dreg-
ið yrði úr losun geislavirkra efna frá
endurvinnslustöðinni.
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráð-
herra sagði á blaðamannafundinum að
Norðurlöndin yrðu áfram að beita
Breta þrýstingi vegna Sellafield og fá
þá til að lækka losunarmörkin á tekn-
isíum 99 úr 90 becherel í 10 becherel.
Hún benti á að mengunin væri að vísu
minni við Ísland en við Noreg og Írland
enn sem komið væri, en lítið myndi
þýða að segja við neytendur eftir nokk-
ur ár þegar mengunin, sem nú kæmi
frá Sellafield, hefði borist til Íslands að
íslenskar sjávarafurðir væru bara „dá-
lítið“ geislavirkar.
Sellafield var einnig til umræðu á
Evrópuþinginu í vikunni ásamt frönsku
endurvinnslustöðinni í La Hague við
Ermarsund, en franskar herþotur eru
nú þar í viðbragðsstöðu vegna óttans
við hryðjuverk og hefur verið ákveðið
að koma þar fyrir loftvarnareldflaug-
um. Þar kom fram sú krafa græningja
að banna ætti flug í grennd við Sella-
field og La Hague og helst að loka báð-
um endurvinnslustöðvum.
Samkvæmt skýrslu, sem unnin var
fyrir Evrópuþingið og greint var frá í
Morgunblaðinu í liðinni viku, er talið að
slys í Sellafield eða La Hague myndi
valda tvöfalt meiri mengun en hlaust af
sprengingunni í kjarnorkuverinu í
Tsjernóbýl, og gætu með tímanum leitt
til dauða einnar milljónar manna af
völdum krabbameins um heim allan.
Rekstur endurvinnslustöðvarinnar í
Sellafield hefur ekki gengið áfallalaust
fyrir sig. Þar hefur iðulega mælst meiri
geislavirkni við losunarop en leyfilegt
er. Oft er sagt að mengun virði engin
landamæri. Það á ekki síst við um
geislavirkni. Rekstur einnar endur-
vinnslustöðvar er ekki þeirrar áhættu
virði að eyðileggja fiskimið Atlants-
hafsins. Með því að hunsa kröfur um
aukið öryggi í Sellafield taka Bretar
ekki aðeins áhættu gagnvart sjálfum
sér, heldur stefna nágrönnum sínum í
hættu og gefa þeim um leið langt nef.