Morgunblaðið - 20.04.2002, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 20. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÓLAFUR Ragnar Gríms-son, forseti Íslands, ogVladímír Pútín, forsetiRússlands, áttu viðræður
í Kreml í Moskvu í gær. Margt bar
þar á góma og segir Ólafur Ragnar
fundi þeirra hafa verið óvenju efn-
isríka. Pútin og hans menn hafi kom-
ið vel undirbúnir og lagt fram marg-
ar hugmyndir og tillögur um
samvinnu Íslands og Rússlands á
næstu árum.
„Ég hef setið ýmsa svona fundi í
gegnum tíðina en þessir voru með
þeim innihaldsríkustu af þessu tagi.
Mér finnst það sýna að þessi nýi for-
seti Rússlands er nýrrar tegundar;
ný kynslóð af leiðtoga sem er
óhræddur við að ganga inn í framtíð-
ina og stuðla að breytingum, og er
með margar hugmyndir í þeim efn-
um. Mér finnst líka mjög mikilvægt
að í þessum viðræðum lögðu þeir
áherslu á langa vináttu Íslendinga
og Rússa, viðskipti þjóðanna hefðu
verið mikil áður fyrr og nauðsynlegt
væri að endurvekja þau á margvís-
legan hátt.“ Fram kom á blaða-
mannafundi eftir viðræður þeirra að
Pútín hefði þegið boð Ólafs Ragnars
um að koma í opinbera heimsókn til
Íslands, en ekki hefur verið ákveðið
hvenær af heimsókninni verður. Pút-
ín bauð Ólafi Ragnari einnig að koma
aftur til Rússlands í september, til
þess að sitja ráðstefnu á vegum
Rannsóknarþings norðursins (The
Northern Research Forum) um mál-
efni norðurslóða.
Rússneskur rétttrúnaðar-
söfnuður á Íslandi
Á blaðamannafundinum lýsti Ólaf-
ur Ragnar m.a. stuðningi við stofnun
rússnesks rétttrúnaðarsafnaðar á
Íslandi og í samtali við Morgunblað-
ið sagðist hann ræða það mál nánar
við æðsta mann rússnesku rétttrún-
aðarkirkjunnar Alexander patrí-
arka, á fundi í dag. „Það er mjög
mikilvægt að dómi Pútíns að trúar-
samvinna þjóðanna verði efld og þeir
sem aðhyllist rétttrúnaðarkirkjuna á
Íslandi fái sinn sess, sitt guðshús,
samastað fyrir ákveðna starfsemi og
þá prestþjónustu sem þeir þurfa á að
halda. Það er kannski tímanna tákn
að forseti Rússlands skuli taka upp
trúarefni af þessu tagi og leggja það
fram sem eitt af þeim forgangsatrið-
um,“ sagði Ólafur við Morgunblaðið.
Þá kvað forseti Íslands Pútín hafa
upplýst að innan tíðar yrðu sam-
þykkt í Dúmunni, neðri deild rúss-
neska þingsins, lög um tvísköttunar-
samninga milli landanna, og unnið
yrði að löggjöf um fjárfestingar og
þannig greitt fyrir því að viðskipta-
aðilar í löndunum báðum gætu þróað
samband sitt innan eðlilegs laga-
ramma.
um miðjan mánuðinn. Þe
ingur kemur í kjölfar þeir
vinnu sem Rússar og Ves
áttu um baráttu gegn hr
um.
Ekkert varpar sku
á samskiptin
Rússar hafa sóst eftir
samvinnu við NATO eftir
það færir sig meira í aus
hefur á sama tíma gagnrý
NATO á að fyrrum Sov
gangi í bandalagið. Pútín
Ragnar ræddu m.a. um væ
samning Rússa og NATO
og á blaðamannafundi eftir
þeirra reyndi Pútín að slá á
Kínverja vegna þessa s
Sagði Pútín að stjórnvöld
myndu viðhalda nánum ten
Kínverja og sagði þá vera
lega mikilvæga bandame
hliða þróun samvinnu R
NATO og Rússa og Kínve
auka enn öryggi í heiminu
sagði að nánari tengsl R
NATO myndu styrkja alþ
félagið í baráttunni gegn
verkamönnum, koma í veg
breiðslu kjarnorkuvopna o
gereyðingarvopna og
hjálparstarf þar sem þess e
Pútín sagði að frá því
viðurkenndi sjálfstæði Ísl
1944 hefði ekkert orðið til
skugga á samband þjóðann
á móti var land þitt sá s
Ólafur Ragnar bar lof á Pútín og
sagði hann hafa sýnt hugrekki og
víðsýni í embættisverkum sínum.
Sagði hann Pútín hafa stuðlað að því
að gera heiminn betri og öruggari og
einnig ríkti þar meiri hagsæld. Hann
bætti við að án þess forustuhlut-
verks, sem Rússar hefðu tekið að sér
í baráttunni gegn hryðjuverkum í
heiminum, hefði nánast verið von-
laust ef ekki ómögulegt að bregðast
með afgerandi hætti við afleiðingum
hryðjuverkaárásanna á Bandaríkin
á síðasta ári. Þess vegna væri bráð-
nauðsynlegt að gera nýja samninga
og byggja upp nýtt skipulag sem
byggðist á sameiginlegri hugsjón um
frið, öryggi og baráttu gegn hryðju-
verkum. Samkomulag Rússa og
NATO yrði hornsteinn þessa nýja
skipulags. „Við Íslendingar erum
mjög stoltir af því að utanríkisráð-
herrarnir munu staðfesta þetta mik-
ilvæga samkomulag í höfuðborg
okkar, Reykjavík,“ sagði Ólafur
Ragnar. Gert er ráð fyrir að í
Reykjavík verði lögð lokahönd á
samning um nýtt bandalag Rúss-
lands og NATO-ríkjanna þar sem
teknar verði ákvarðanir um hvernig
bregðast eigi við hryðjuverkastarf-
semi og hættu sem stafar af kjarna-
vopnum, sýkla- og efnavopnum. Gert
er ráð fyrir að Pútín skrifi undir
samning um nánari samvinnu milli
Rússlands og NATO í Róm, 28. maí,
en gengið verður endanlega frá
samningnum á fundum í Reykjavík
Morgunblaðið/Skapti Hal
Vladimír Pútín, forseti Rússlands, heilsar Halldóri Ásgrímssyni utanríkisráðherra í Kreml í gærmor
ir að hafa tekið á móti Ólafi Ragnari Grímssyni, forseta Íslands, sem er á milli þeirra. Til vinstri er Sig
Sigurðardóttir, eiginkona Halldórs, og túlkur Pútíns til hægri.
Pútin áhugasam
samskipti Íslend
Ólafur Ragnar Grímsson hitti m.a. Vla
ír Pútín forseta í gær í opinberri heim
sinni til Rússlands. Skapti Hallgrím
er í Moskvu og fylgist með heimsókn
setans og fylgdarliðs hans en utanrí
ráðherra, Halldór Ásgrímsson, funda
í gær með Ívanov, starfsbróður sínu
Ólafur Ragnar Grímsson lagði blómsveig að minnismerk
óþekkta hermanns í Moskvu í gærmorgun.
BANDARÍKIN OG
MIÐ-AUSTURLÖND
Málflutningur Bandaríkjamannaí málefnum Mið-Austurlandaverður æ óskiljanlegri. Á
sama tíma og myndum og fréttum af
framferði Ísraelshers gagnvart Palest-
ínumönnum var sjónvarpað um heims-
byggðina og árásir þeirra á flótta-
mannabúðirnar í Jenín voru harkalega
gagnrýndar, meðal annars af Terje
Rød-Larsen, sat George Bush í Hvíta
húsinu og kallaði Ariel Sharon, for-
sætisráðherra Ísraels, „mann friðar-
ins“. Á miðvikudag gætti Colin Powell,
utanríkisráðherra Bandaríkjanna, þess
að gagnrýna bæði Palestínumenn og
Ísraela jafnt þegar hann gerði grein
fyrir misheppnaðri ferð sinni til að
reyna að miðla málum fyrir botni Mið-
jarðarhafs. Slík jafnvægislist virtist
ekki vera Bush ofarlega í huga í fyrra-
dag. Hann lofaði Sharon, en veittist
harkalega að Yasser Arafat, leiðtoga
Palestínumanna. Þegar hann var
spurður um þá ákvörðun Ísraela að
hunsa ákall hans til þeirra fyrir tæp-
um tveimur vikum um að draga herafla
sinn til baka „án tafar“ svaraði hann
því til að sagan myndi sýna að þeir
hefðu brugðist við. Sharon hefði látið
sig hafa áætlun sína og hann hefði
staðið við þá áætlun. Þetta hefur verið
túlkað sem svo að Bandaríkjastjórn
hafi í raun gefið Ísraelum grænt ljós
til að halda áfram aðgerðum sínum á
Vesturbakkanum og gildir þá einu þótt
bandarískir embættismenn segi að líta
eigi svo á að forsetinn hafi aðeins verið
að greina frá staðreyndum.
Ýmislegt bendir til þess að Banda-
ríkjamenn hafi sagt Sharon að hann
gæti farið sínu fram gegn Palestínu-
mönnum, en hvernig sem þeim sam-
skiptum hefur nákvæmlega verið hátt-
að fer ekki á milli mála að ummæli
forsetans eitra út frá sér.
Colin Powell hefur beðið nokkurn
álitshnekki eftir för hans til Mið-Aust-
urlanda. Til þess var tekið að hann tók
sér góðan tíma og kom víða við á leið-
inni til Ísraels og heimastjórnarsvæða
Palestínumanna. Hann virtist hafa
nokkuð víðtækt umboð meðferðis, en
varð ekkert ágengt í viðræðum við
Sharon og Arafat. Hosni Mubarak,
forseti Egyptalands, sá ekki einu sinni
ástæðu til þess að tala við Powell um
viðræður hans við Ísraela og Palest-
ínumenn.
Bush á sér fáa jábræður um þessar
mundir. Stefna hans í ágreiningi Ísr-
aela og Palestínumanna er ótrúverðug,
svo ekki sé meira sagt. Eftir því sem
ástandið heldur áfram að versna verð-
ur erfiðara að stilla til friðar. Reiði í
garð Ísraela hefur verið að magnast í
arabaheiminum og talað er um að þar
hafi aldrei verið jafnmikill stuðningur
við Palestínumenn og nú. Aldrei hafi
þeir átt meiri samúð meðal araba.
Myndir af aðgerðum Ísraelshers eru
sýndar í sjónvarpi og áhrifunum í
arabaheiminum er líkt við þau áhrif,
sem sjónvarpsfréttir frá Víetnam-
stríðinu höfðu á bandarískan almenn-
ing á sínum tíma. Almenningur í
arabaríkjunum þekkir palestínsku ein-
staklingana, sem gera sjálfmorðsárásir
í Ísrael, með nafni. Andúðin á Ísr-
aelum eykst í arabaheiminum og um-
sáturstilfinningin magnast í Ísrael.
Morgunblaðið hefur áður haldið því
fram að án forustu Bandaríkjanna sé
samfélag þjóðanna ófært um að bæta
ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs.
Allar umleitanir Bandaríkjamanna
virðast hins vegar gerðar með hálfum
huga og á meðan svo er heldur ástand-
ið áfram að versna. Bandaríkjamenn
hafa bæði fjárhagslegt og hernaðar-
legt bolmagn til þess að stöðva Ísr-
aelsmenn. Það er augljóst, að pólitísk-
ar ástæður heima fyrir valda því að
það er ekki gert. Sú háttsemi Banda-
ríkjastjórnar er henni ekki til sóma.
STÝRING AÐHALDS
Á GRÆNMETISMARKAÐI
Í umræðum á Alþingi í fyrradag umþróun matvælaverðs á Íslandi í sam-
anburði við önnur Norðurlönd, sagði
Davíð Oddsson forsætisráðherra að sú
mikla hækkun sem orðið hefði á græn-
meti hér á landi skæri í augun, einkum á
tímabilinu 1995 til 2000. Hann benti á að
engar reglur hefðu breyst á þessu tíma-
bili en samt hefði hækkunin verið mikil.
„Þetta er athugunarefni fyrir alla þá
sem að þessum markaði starfa sem og
fyrir stjórnvöld sem bera ábyrgð á því að
umgjörð markaðarins sé með þeim hætti
að samkeppni sé tryggð eins og mögu-
legt er,“ sagði Davíð ennfremur.
Þessi orð forsætisráðherra eru at-
hyglisverð með tilliti til mánaðarlegrar
könnunar Samkeppnisstofnunar á verði
á grænmeti sem birt var hér í blaðinu á
fimmtudag. Þar kemur í ljós að þrátt
fyrir aðgerðir ríkisstjórnarinnar til
lækkunar á grænmetisverði eru margar
tegundir grænmetis á Íslandi enn mjög
dýrar. Könnunin sýnir að agúrkur lækka
mest í verði, íslenskar um 79% og er-
lendar um 31%, en mikil samkeppni
skapaðist um verð á agúrkum í síðasta
mánuði. Hinn 19. mars sagði Guðný
Edda Gísladóttir, innkaupastjóri hjá
Mötu, hér í blaðinu að íslenskar gúrkur
hefðu lækkað í verði í kjölfar þess að fyr-
irtækið flutti inn hollenskar agúrkur.
Þetta einangraða dæmi sýnir vel
hverju samkeppni getur áorkað og afar
brýnt er að stjórnvöld sýni öllum þeim
sem að verðmyndun grænmetis koma
nægilegt aðhald til að aðrar tegundir
grænmetis lækki meira en raunin hefur
orðið fram til þessa.
Í verðkönnun Samkeppnisstofnunar
er einungis greint frá verðþróun á al-
gengustu tegundum grænmetis og
spyrja má hvort ekki væri ráð að gera
víðtækari könnun og fylgjast einnig með
verði á þeim tegundum sem Íslendingar
hafa ekki neytt í miklu magni fram til
þessa. Þannig mætti hvetja innflytjend-
ur til að flytja inn þær grænmetisteg-
undir sem best kaup eru í erlendis
hverju sinni og um leið hvetja neytendur
til að sniðganga algengar tegundir þegar
þær eru dýrar og auka fjölbreytni í mat-
aræði sínu samhliða.
Einnig væri athyglisvert að sjá sam-
anburð á verði hér og í nágrannalönd-
unum á sem allra flestum tegundum, svo
auðvelt sé að gera sér grein fyrir hvern-
ig verðmyndun hér á sér stað og hvort
ákveðnar tegundir eru óeðlilega dýrar.
Miðað við hversu hægt verðið hér þok-
ast niður í kjölfar aðgerða ríkisstjórn-
arinnar er ljóst að víðtækra og útsjón-
arsamra aðgerða er þörf til að
breytingarnar skili sér neytendum í hag.