Vísir - 11.11.1980, Síða 9

9
\ 1 t jtt <5 v ryt\ f j| ’tUjj (<í 'l •f<4-' l*
Þriöjudagur 11. nóvember 1980.
i.
Aöferö rómversku móöur-
kirkjunnar til þess aö tryggja
vald Krists I kirkjunni og halda
opinni lífæö hennar er afar ein-
föld og rökrétt. Páfinn er staö-
gengill Krists á Jöröu, aö róm-
verskri kenningu, og hann fer
meö vald hans og umboö. Allir
aörir embættismenn og þjónar
kirkjunnar fá siöan umboö sitt
frá honum.
Ég játa fiislega, aö ég ber
mikla viröingu fyrir mörgum
heföum rómversku kirkjunnar.
Og hér langar mig, þótt óskylt
sé þessu máli, aö senda herra
Hinriki Frehen, biskupi, kveöju
mina og votta honum viröingu
mina og þökk fyrir drengilegan
málefnastuöning 1 annarri
blaöadeilu. Hins vegar er skoð-
un min lútersk i þvi efni, sem
hér um ræðir. Og nú skalt þú,
Ólafur, fá aö vita skoöun mina,
refjalausa.
Allur kristnir menn eru i
rauninni prestar Jesú Krists,
enda tekur Pétur postuli svo til
oröa i bréfi til kristinna manna :
„Þér eruð útvalin kynslóð,
konunglegt prestafélag, heilög
þjóö.”
Aftur á móti er engum manni
fært aö draga svo mörk milli
sannkristins manns og hræsn-
ara og milli hinnar sönnu kirkju
og þeirrar, sem aöeins er
sýndarkirkja, aö óyggjandi sé.
Kristurstofnaöi prestsembættiö
eöa biskupsembættiö, þegar
hann kjöri postula sina, og
kriatnum mönnum blandast ekki
hugur um, aö slikt leiötoga-
embætti sé kirkjunni lifsnauð-
syn. Til þess þvi að tryggja svo
vel sem veröa má aö vilji Krists
veröi viövalsllkra.eru ekki önn-
ur ráð fyrir hendi en þau að
leggja alla rækt viö hiö hreina
fagnaöarerindi og sakramentin
og keppa aö þvi, aö bæöi þeir,
sem kjósa eiga, og hinir, sem
kosnir kynnu að veröa, séu svo
vel menntaðir i kristnum fræð-
um og svo vel siöaöir aö kristn-
um hætti sem veröa má, m.ö.o.
svo handgengnir Jesú Kristi
sem veröa má.
Af framansögöu ætti aö vera
ljóst, aö þvi fer vlösfjarri, aö
allir þeir, sem skiröir eru og
skráöir i Þjóökirkju, séu þar
með umsvifalaust hæfir til þess
Prestur og biskup
Prestur án safnaöar sins, án
starfs sins, þeirra byröa, sem
Kristur hefur honum á herðar
lagt, er enginn prestur og ekki
neitt.
Og er þá ekki ljóst', hvaö bisk-
up er, ef hann er prestur prest-
anna, leiötogi þeirra og sálu-
sorgari til trausts og halds i öllu
starfi þeirra? Er hann þar meö
tekinn frá söfnuöunum, honum
rænt frá fólkinu i landinu? Mér
er spurn?
Nei.hann er biskup prestanna
og aö sjálfsögöu einnig safnað-
anna, þvi aö prestur og söfnuöur
veröa ekki aöskildir. Þannig
veröur hann einingartákn og
ber jafnframt sérstaka ábyrgö
á einingu kirkjunnar. Hann
þjónar aö jafnaöi ekki öörum
söfnuöi sem prestur en prest-
unum og fer ekki inn I verka-
hring prestanna nema brýn
nauðsyn krefji ellegar aö ósk á
hátiðastundum. En hann heim-
sækir presta og söfnuöi á sama
hátt og prófastar, vlgir presta,
kirkjur einnig og hefir æðstu
umsjón meö öllu starfi og eign-
um kirkjunnar.
Hverjir skulu kjósa.
Ég erhræddur um, aðþú hafir
farið i eitthvert geitarhús eftir
ullinni i alian prjónaskap þinn,
Ólafur minn en nú skal ég enn
reyna aö bæta svolitiö um fyrir
þér. Ég á þér enn ósvarað um
skoöunmina á þvi hverjir skuli
kjósa biskup.
Þaö væri æskilegt og eölilegt,
aö kristnir leikmenn ættu aöild
aöbiskupskjöri. Enþvi fer mjög
fjarri, aö ég sé þar aö tæpa á
einhvers konar þjóöaratkvæöi.
Þar þyrfti aö tryggja meö öllum
ráöum, að þeir, sem eru virkir i
raun og veru, axla þyngstar
byrðar og bera mesta ábyrgö,
kæmust aö, en ekki hinir, sem
fljóta meö af sinnuleysi einu og
glenna aöeins upp skjáina, þeg-
ar fara á aö kjósa einhvern.
Ég kalla þaö ekki kristiö leik-
mannastarf aö vera i sóknar-
nefnd, koma i kirkju á jólum og
sækja aöalsafnaðarfund. Hins
vegar vinna hundruö leikmanna
hérá landi, launalaust aö mestu
ogaf kærleika einum, starf, sem
„Og er þá ekki Ijóst, hvaö biskup er, ef hann er prestur prestanna,
leiðtogi þeirra og sálusorgari til trausts og halds i öllu starfi þeirra?
Er hann þar meö tekinn frá söfnuðinum, honum rænt frá fólkinu i
landinu? Mér er spurn.
holti og „berjast fyrir kjöri”
minu. Ég held ég hafi þegar
svaraöþér um þaö, en þessu get
ég viö bætt: Tvivegis hef ég sótt
um prestakall. 1 fyrra sinniö dró
égumsóknmina tilbaka, vegna
þess aö tveir prestar, mér eldri,
reyndari og veröugri, sóttu um
sama kall. í siöara sinniö sótti
ég um Skálholt, og þér er vel-
komiö aö fara um prestakall
mitt eöa senda einhvern blaöa-
manna þinna austur, til þess aö
rannsaka meö hverjum hætti
„kosningabaráttan” hafi fariö
fram. Ég veit ekki nema þér
kynni aö þykja þaö fróölegt.
Ekki allra meina bót.
Ég býst varla viö, aö ég sé þér
miklu ófróðari um biskupskjör á
Noröurlöndum eöa hjá næstu
þjóðum, en barnaleg þykir mér
sú ályktun, aö þar geti ekkert
stangast viö kristna siöfræöi,
þótt i kirkjum sé. Þú gleymir
þvi, aö mönnum er likt fariö
annars staöar og hér. Þaö eru
ýmsir, sem vilja hjálpa kirkj-
unni til með margvislegu móti,
einnig við biskupskjör.
Þú hefur liklega aldrei heyrt
þess getiö, aö ófriöur hafi risiö
meö mönnum i Danmörku út af
kjöri biskupa? Er þér kunnugt
um, aö sænskur biskup var fyrir
nokkrum árum dæmdur frá em-
bætti og æru, vegna þess að lfk-
urbentutil, að hann heföi skrif-
aö óhróöursbréf um keppinauta
sina? Kannastu viö Per Lönn-
ing, sem sagöi af sér biskups-
embætti ekki alls fyrir löngu I
Noregi, vegna ágreinings viö
rikiö um fóstureyöingar?
Ég gæti sagt þér þó nokkrar
sögur frá Noröurlöndum, sem
ekki benda til þess, aö þjóöar-
atkvæöi, almenningsálit eöa
rikisa fskipti séu kirkjunni allra
meina bót.
Hjá Goðmundi á Glæsi-
völlum.
En þaö viröist fara heldur
betur fyrir brjóstiö á þér, aö ég
leyföi mér aö bera blak af vini
minum, sem mér þótti órétti
beitturi' Visi, og fór um hannfá-
einum góðum oröum. Varla
muntu þó geta hrakiö orö af þvl,
sem ég skrifaði um hann.
IIM BISKUPSKJOR OB
FRJALSA BLABAMENNSKU
neöanmóls
Prestskosningar eru
ekki vegsemd eða sæla
Mér leiddist nú satt aö segja
þessi vitnisburöavaöall Péturs
og Páls i blöðunum fyrir forseta-
kosningarnar. Ég sá ekkert
svipmikiö né fjörlegt viö hann.
Aftur á móti tel ég mig skyldan
til að styöja hvern þann mann,
sem er rangindum beittur,
einnig starfsbróöur minn og vin,
ef svo ber undir. Og við slikt sé
ég ekkert ljótt.
Glæsivallaveislur hinnar
„frjálsu” blaöamennsku standa
nú hátt. Hver hetjan gengur þar
fram fyrir aöra um viöa veröld
og ætlar aö frelsa heiminn meö
sannleikanum — eftir oröi
Krists. Helst til fáir viröast þó
kæra sig um þaö, sem hann
nefndi sannleika. Aö þvi leyti
standa þei> Pilatusi gamla
nokkuö aö baki.
aö kjósa prest eöa biskup. Svo
ætti hins vegar helst aö vera.
Starfið og valdið.
Orö min um, aö biskup sé
prestur prestanna, þeir söfnuö-
ur hans og hann fyrst og fremst
sálusorgari þeirra, sem skuli
vera þeim til trausts og halds i
starfi þeirra, viröast einkum
veröa þér aö fótakerli. Þú skilur
þau ekki.
Ég ræö þér til aö gæta fyrst aö
tveim siöustu oröunum i máls-
grein minni og ihuga litillega,
hvert muni vera starf prests.
Aö lúterskum skilningi ber
prestur ábyrgö á boöun fagn-
aöarerindisins og veiting sakra-
mentanna I söfnuöum sinum.
Þar meö er i rauninni sagt, aö
hann skuli hafa umsjón meö eöa
annast alla kristna fræöslu i
söfnuðum sinurn alla predikun,
skirnir, messugjöröir og sálu-
sorgun.
Þú segir, að ég leggi mikiö
upp úr valdi prestanna. Ég nefni
ekkert vald einu oröi. Hiö eina
vald prestanna er kennivaldiö
eöa lyklavaldiö, sem svo er
stundum nefnt. Þaö er i raun
réttri vald eöa umboö frá Kristi
til þess aö boöa syndugum
mönnum fyrirgefningu og fyrir-
gefa þeim I nafni Jesú Krists.
Vissulega er þetta hiö mesta
vald og veglegasta, þem þdikist
á jöröu, en ég fullvissa þig um,
aö prestur finnur miklu fremur
til þungans af þeirri ábyrgö,
sem honum er á herðar lögö, en
vegsemdar valdsins.
telja mætti i þúsundum dags-
verka, I mörgum söfnuöum um
land allt, á kristniboösakrinum,
I fjölmörgum kristnum félög-
um, sem eru hluti þjóðkirkjunn-
ar, á hælum, elliheimilum,
sjúkrahúsum og i stofnunum,
ýmiss konar. Um þaö starf allt
eru engar eöa fáar skýrsiur
geröar opinberar.
Ég óttast satt aö segja, aö svo
kynni aö fara, ef rokiö yröi til
meöskyndi og leikmönnum boö-
inn kosningaréttur I biskups-
kjöri, aö sóknarnefndarmaöur-
inn fyrstnefndi fengi sinn
kosningarétt meö skilum aö
bragöi, en fæstir hinna siðar-
töldu.
Og hverju væri þá kirkjan
nær?
Kosningar og kristin
siðfræði.
Þaö er varla aö ég nenni aö
eltast viö þaö, sem þú segir um
prestskosningar og kosninga-
baráttu. En ég er tilneyddur,
vi aö þar tekur þú rökvisina til
ostanna.
Þú tekur tilefni af oröum min-
um um, aö þaö bryti i bága viö
kristna siöfræöi, ef prestur eða
guöfræðingur færi aö sækja
mjög fast eftir biskupsdómi og
berjast fyrir eigin kjöri. Af
þessu þykist þú draga þá álykt-
un rökrétta, aö enginn ætti aö
gefa kost á sér i embætti prests
eöa biskups.
Ég verð aö játa, aö bæöi rök-
visiþinogoröskýringareru ofar
Guðmundur óli ólafs-
son, prestur í Skálholti,
skrifar hér síðari hluta
svars síns til ólafs
Ragnarssonar ritstjóra
vegna orðaskipta þeirra
um biskupskjör og fyrir-
komulag þess.
skilningi minum. Leggur þú aö
aö jöfnu, aö maöur gefi kost á
sér til ábyrgöarstarfs aö ósk
annarra og aö hann berjist fyrir
Slðari urein
þvi af hörku og óbilgirni aö
hljóta þaö?
A þessu tvennu er reginmunur
i minum huga. Þar er raunar
engu saman aö jafna. Jesús
kallaði á menn til fylgdar viö
sig. Hann hvatti þá til aö taka á
sig okiö og krossinn, sendi þá og
sagöi: Fariö, predikiö, kenniö,
skiriö, lækniö. — Hversu heföi
fariö um erindi hans, ef enginn
heföi sinnt kalli hans?
Kristin siöfræöi er siöfræöi
Jesú Krists. Þaö getur ekki
brotiö i bága viö siöfræöi hans
aö hlýöa kalli hans.
En hver sagöi, aö prestskosn-
ingar, eins og þær hafa verið
tiökaöar hér um langt skeið,
brytu ekki i bága við kristna siö-
fræöi? Mér sýnist á skrifi þinu,
aö þú teljir þær sjálfsagöar, en
ég býst ekki viö, aö þú finnir 1
fljótheitum marga presta, sem
vilji mæla þeim bót. Þú heldur
e.t.v., aö þaö sé einhver veg-
semd eöa sæla aö sækja um
prestsembætti á Islandi? Þaö er
dýpsta auömýking, — sannkall-
aöur hreinsunareldur. úr þeim
hreinsunareldi koma ekki allir
jafn heilir. En prestsefnum er
þröngvaö til þess meö landslög-
um, gegn betri vitund, aö vaöa
þann eld.
Þú spyrö, hvernig ég hafi get-
aö veriö þekktur fyrir aö gefa
kost á mér sem prestur i Skál-
Sú blaöamennska, sem hefur
almenningsálitiö og lýöskrumiö
eitt aö leiöarljósi, er tæplega
frjáls. Þaö fer gjarna svo, aö
hún lendir á valdi einhvers
Glæsivallakóngs, sem kann aö
skemmta gestum sinum og
veita þeim af rausn. I veislum
slikra kónga veröur gamaniö oft
andleg grimmd og ofbeldi viö
þá, sem sist skyldi, og böðlar
veröa nógir.
„En bróðerniö er flátt mjög,
og gamaniö er grátt.
1 góösemi vegur þar hver
annan.”
Skálholti, 31,október
Guöm. óliólafsson
m