Morgunblaðið - 04.12.2003, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. DESEMBER 2003 37
einstakir hópar innan BSRB hafa
náð í kjarabaráttunni. Þannig hafa
t.d. dagvinnulaun lögreglumanna og
sjúkraliða hækkað um 46% frá árs-
byrjun 2000. Heildarlaun sjúkraliða
hafa raunar hækkað enn meira. Hins
vegar hafa laun félagsmanna í
Starfsmannafélagi ríkisstofnana
hækkað minna eða um 28%, en innan
félagsins er m.a. ófaglært fólk sem
starfar á heilbrigðisstofnunum. Kon-
ur eru einnig mjög fjölmennar innan
félagsins.
Félagar í Starfsmannafélagi
Rvk. eiga inni hækkun
Félagsmenn í Starfsmannafélagi
Reykjavíkurborgar hafa fengið enn
minni launahækkanir. Laun þeirra
hafa einungis hækkað um 16% frá
ársbyrjun 2000. Þegar tekið er tillit
til verðbólgu er varla hægt að tala
um að kaupmáttur þessa hóps hafi
aukist á tímabilinu. Hér þarf hins
vegar að hafa í huga að kjarasamn-
ingur félagsins er ekki nema að hluta
til kominn til framkvæmda. Ákvæði
samningsins um starfsmat og hæfn-
islaun, sem koma átti til fram-
kvæmda 1. desember 2002, var frest-
að og er nú stefnt að því að þau komi
að fullu til framkvæmda á fyrri hluta
næsta árs. Sú launahækkun sem
þessi breyting mun hugsanlega skila
félagsmönnum verður hins vegar
greidd miðað við 1. desember 2002.
Ekki liggur fyrir hvað starfsmat og
hæfnislaun koma til með að skila
þessum starfsmönnum Reykjavík-
urborgar. Ef hins vegar er gefin sú
forsenda að þessi breyting skili þeim
10% launahækkun á Reykjavíkur-
borg eftir að greiða þeim tæplega
500 milljónir í laun fyrir það ár sem
nú er að líða.
Dagvinnulaun kennara
hafa hækkað mikið
Laun félagsmanna í BHM hafa
hækkað um 31% líkt og laun fé-
lagsmanna í BSRB. Launahækkunin
er svipuð hvort sem horft er til dag-
vinnulauna eða heildarlauna. Þetta
er hins vegar nokkuð breytilegt þeg-
ar horft er á einstakar stéttir.
Launaþróun kennara einkennist
af því að grunnlaun hafa hækkað
mjög mikið. Dagvinnulaun fram-
haldsskólakennara, sem fóru í sex
vikna verkfall haustið 2000, hafa t.d.
hækkað um 71%. Heildarlaun þeirra
hafa hins vegar hækkað um 25,3%.
Þó að heildarlaun kennara hafi ekki
hækkað umfram aðra má ekki
gleyma því að hækkun dagvinnu-
launa um 60–70% hefur mjög mikla
þýðingu fyrir kennara á eftirlaunum
og kennara sem eru í B-deild Lífeyr-
issjóðs starfsmanna ríkisins, en þar
er meirihluti kennara. Lífeyris-
greiðslur eftir að starfsævi lýkur
taka mið af dagvinnulaunum eftir-
manns í starfi og því hefur hækkun
þeirra mikla þýðingu fyrir opinbera
starfsmenn.
Læknar og kjaradómsmenn
hafa fengið góða hækkun
Heilsugæslulæknar háðu harða
kjarabaráttu líkt og kennarar og
uppskáru mikla hækkun dagvinnu-
launa. Dagvinnulaun þeirra hafa
hækkað um 82% frá því í byrjun árs
2000. Hafa ber í huga að í samning-
um við þá voru ýmsar aukagreiðslur
færðar inn í taxtalaun og því er alls
ekki um svo mikla raunhækkun á
launum þeirra að ræða. Engu að síð-
ur má ljóst vera að bæði heilsu-
gæslulæknar og sjúkrahúslæknar
náðu ágætum árangri þegar þeir
gerðu þá kjarasamninga sem enn
gilda.
Í lokin er rétt að minnast á þann
hóp sem ekki þarf að standa í form-
legri kjarabaráttu, en það eru þeir
sem þiggja laun í samræmi við
ákvarðanir kjaradóms og kjara-
nefndar. Þær tölur sem nefndar eru í
töflunni sem fylgir greininni sýna að
þessir hópar hafa haldið sínu og gott
betur. Hafa ber í huga að í júní á
þessu ári hækkuðu kjaradómur og
kjaranefnd laun æðstu embættis-
manna, dómara, presta og prófess-
ora. Sú hækkun er ekki inni í töfl-
unni og því er launamunurinn á
þessum hópum og öðrum í raun
meiri í dag en þar kemur fram.
munar heilum 9 klukkutímum. Ekki
er hægt að draga aðra ályktun af
þessum tölum en að verkafólk, sem
er óumdeilt með lægstu launin, telji
sig þurfa að auka við sig vinnu.
Laun félagsmanna innan BSRB
hafa hækkað um 31,4% sem er held-
ur meiri hækkun en meðallauna-
hækkun ASÍ-félaga. Verulegur
munur er hins vegar á hvaða árangri
um árum
g getur á
Vinnuvika
um 0,7
jun 2000,
nna hefur
stundir á
ur verka-
órnendur
ku. Þarna
voru gerðir á almennum vinnumarkaði
ur hefur
m 11,3%
u 2000
kjarasamninga um aukinn
en kaupmáttur hefur aukist
mantekt Egils Ólafssonar
m stéttum hefur styst. Hann
nu verkafólki sem vinnur
allra stétta.
Morgunblaðið/Þorkell
stu fjórum árum, en á sama tíma hefur vinnu-
a stétta innan ASÍ hefur verið að styttast.

$ / 011+"
 0112
3 
 0112




 
 0112














 
  


1   
  
  
 
F
 
 
  
  
  F
 
  F
  
F
  F
 



F
  
 F
 F

  
F






 

 F 
 
 
 

 
 
 
 
  
 
 F
 F
 
 
  
  
  
 
 
F 
F 
 
F 


 
 










egol@mbl.is
Árið 2000 hafði útblásturgróðurhúsalofttegunda áÍslandi aukist um 7% fráárinu 1990 en samkvæmt
Kyoto-bókuninni, sem gerð var við
rammasamning Sameinuðu þjóð-
anna um loftslagsbreytingar, skal
útblásturinn ekki aukast um meira
en 10% til ársins 2012 miðað við árið
1990. Er þá undanskilinn útblástur
koltvíoxíðs sem fellur undir „ís-
lenska ákvæðið“ sem felur í sér að
heimilt sé, upp að vissu marki, að
telja fram sérstaklega útblástur
koltvíoxíðs frá nýrri stóriðju eða
stækkun eldri stóriðju. Sé sá útblást-
ur talinn með hafði útblástur gróð-
urhúsalofttegunda á Íslandi aukist
um 13% árið 2000 frá árinu 1990. Lít-
ill munur var á milli áranna 2000 og
2001 en þó hafði útblásturinn lítið
eitt dregist saman. Þetta kemur m.a.
fram í þriðju skýrslu Íslands vegna
loftslagssamnings SÞ, sem gerð var í
maí á þessu ári, og í tölum Umhverf-
isstofnunar um losun gróðurhúsa-
lofttegunda.
Almenna reglan varðandi Kyoto-
bókun loftslagssamningsins er sú að
ríki sem fullgilda bókunina skuld-
binda sig til að hafa minnkað losun
sína um 5,2% einhvern tímann á ára-
bilinu 2008-2012.
Sátt við árangurinn
„Við erum sátt við árangurinn en
betur má ef duga skal,“ segir Hall-
dór Þorgeirsson, skrifstofustjóri í
umhverfisráðuneytinu. „Það hefur
orðið töluverður samdráttur í iðnað-
arlosun í álverum en við höfum tölu-
verðar áhyggjur af aukinni losun
gróðurhúsalofttegunda í sam-
göngum. Það skiptir mjög miklu
máli hver þróunin verður í sjávar-
útveginum og við teljum marga
ónýtta möguleika til að draga úr los-
un þar, fyrst og fremst með endur-
nýjun fiskiskipaflotans og aukinni
fræðslu.“
Spár um útblástur fram til ársins
2012 benda til þess að útblástur
muni ekki aukast umfram þau 10%
sem Kyotobókunin heimilar á skuld-
bindingartímabili bókunarinnar
2008-2012. Í losunarspánni er gengið
út frá því að ráðstafanir ríkisstjórn-
arinnar til að draga úr losun gróð-
urhúsalofttegunda, frá því í mars á
síðasta ári, takist.
Árið 2000 voru voru tvö verkefni
sem uppfylla skilyrði íslenska
ákvæðisins og útblástur koltvíoxíðs
frá þessum verkefnum því ekki inni-
falinn í heildartölum heldur talin
fram sér. Þessi verkefni voru stækk-
un ALCAN og járnblendiverksmiðj-
unnar á Grundartanga.
Losunarspáin til 2012 er reiknuð
út fyrir tvö tilvik. Í fyrra tilvikinu er
ekki gert ráð fyrir neinum nýjum
stóriðjuverkefnum öðrum en þeim
sem þegar hafði verði ákveðið að
ráðast í þegar spáin var framkvæmd.
Í síðara tilvikinu er gert ráð fyrir
þremur nýjum stóriðjuverkefnum
(álveri í Reyðarfirði, stækkun ál-
versins á Grundartanga og frekari
stækkun ALCAN í Hafnarfirði). Í
báðum tilfellum gera spár ráð fyrir
að Ísland verði innan marka Kyoto-
bókunarinnar.
Þessum árangri er að sögn Hall-
dórs náð með því að fínstilla allan
rekstur álveranna. „Það er engin ein
lausn, heldur byggist þetta á mjög
mörgum þáttum; fullkominni stýri-
tækni, góðu starfsfólki og fleiru.
Þetta skiptir máli fyrir okkur því
margt af þessu hefur gerst eftir
1990.“
Halldór telur að svipuðum árangri
við að draga úr útblæstri gróður-
húsalofttegunda megi ná í öðrum
geirum. „Það er mikilvægt að undir-
strika það að viðbrögð við loftslags-
breytingum snúast ekki endilega um
það að hætta efnahagsumsvifum og
draga úr þeim heldur að draga úr só-
un. T.d. má nefna í tengslum við
fiskiskipaflotann að þá fer saman
hagur útgerðarinnar að draga úr ol-
íunotkun og að draga úr skaðlegum
áhrifum í andrúmsloftinu.“
Losunarspáin, sem byggist á að-
gerðum fyrir skuldbindingartíma-
blið 2008-2012 gerir ekki ráð fyrir
áhrfum frá vetnisvæðingu sem þó
eru bundnar miklar vonir við. „Við
lítum á vetnið sem langtímamál sem
er mjög mikilvægt sem slíkt.“ Hall-
dór segir að vetnisnotkun gæti þó
farið að hafa áhrif á skuldbinding-
artímabilinu og væri þá viðbót við
aðra áhrifaþætti sem munu koma til
lækkunar útblæstrinum.
Í spánni er gengið út frá þeirri for-
sendu að 10% bensínnotkunar færist
yfir í dísilolíu vegna fyrirhugaðrar
breytingar í skattlagningu á dísilbíl-
um. Þá er gert ráð fyrir að starfandi
fyrirtækjum í áliðnaði takist að
halda útstreymi perflúorkolefna
(PFCs) í 0,22 tonnum CO2-ígilda á
hvert framleitt tonn af áli og að sam-
bærileg tala fyrir ný fyrirtæki í ál-
iðnaði verði 0,14 tonn. Einnig er gert
ráð fyrir að olíunotkun á aflaeiningu
minnki þótt heildarafli fiskiskipaflot-
ans aukist. Þá er stefnt að því að
auka bindingu kolefnis með ræktun.
Góður árangur í minnkun
útblásturs flúorkolefna
Útblástur koltvíoxíðs hefur aukist
á Íslandi frá árinu 1990 en að sama
skapi hefur náðst góður árangur að
sögn Halldórs Þorgeirssonar við að
minnka útblástur ýmissa annarra
gróðurhúsalofttegunda, t.d. flúor-
kolefna. „Það munar mjög mikið um
flúorkolefnin sem verða til í álverum
þegar verða spennuris í kerunum,“
segir Halldór. „Þessi efni eru mjög
langlíf í andrúmsloftinu og því skipt-
ir mjög miklu máli að draga úr losun
þeirra. Íslensk álver hafa náð góðum
árangri í því og eru mjög framarlega
í samanburði við álver annars staðar
í heiminum hvað þetta varðar.“
Skrifstofustjóri umhverfisráðuneytisins um árangur
Íslands við að uppfylla markmið Kyoto-bókunarinnar
Áhyggjur af útblæstri
frá bifreiðum
Morgunblaðið/Júlíus

6 >B%

.8  
            
<=
C
C
C
C
C
C


=&"
!
 4!%/

""  ($>

$+??1"
0111 $
 "
$01+0
 %  

@" 
9
 " 
!
5A"9
4 011:901+0
BCDEFC=GECD
Þó að Ísland sé enn inn-
an heimilaðra marka
varðandi losun gróð-
urhúsalofttegunda
samkvæmt Kyoto-
bókuninni má betur ef
duga skal. Umhverfis-
ráðuneytið segir að ál-
verin hafi náð góðum
árangri.
SPÁ fyrir útstreymi gróðurhúsa-
lofttegunda á Íslandi byggist á því
að þær ráðstafanir sem rík-
isstjórn Íslands ákvað á fundi sín-
um 5. mars árið 2002 að grípa til
beri tilætlaðan árangur. Aðgerðir
ríkisstjórnarinnar miða við að Ís-
land uppfylli skuldbindingar sínar
gagnvart Kyoto-bókuninni fyrir
tímabilið 2008–2012.
 Dregið verði úr útstreymi
gróðurhúsalofttegunda frá sam-
göngum með almennum aðgerð-
um og með breytingum á skatt-
lagningu á dísilbílum, sem leiði til
aukningar í innflutningi á slíkum
bílum til einkanota.
 Tryggt verði að fyrirtæki í ál-
iðnaði geri fullnægjandi ráðstaf-
anir til þess að halda útstreymi flú-
orkolefna frá framleiðslunni í
lágmarki.
 Leitað verði leiða til að draga úr
orkunotkun í fiskiskipaflotanum.
 Dregið verði úr urðun úrgangs
og útstreymi gróðurhúsaloftteg-
unda frá urðunarstöðum.
 Aukin verði binding kolefnis
með skógrækt og landgræðslu.
 Áhersla verði lögð á rannsóknir
á þeim þáttum sem áhrif hafa á út-
streymi gróðurhúsalofttegunda og
þróun lausna og úrræða til að mæta
því.
 Efld verði fræðsla og upplýs-
ingagjöf til almennings um leiðir til
þess að draga úr útstreymi gróð-
urhúsalofttegunda.
Ráðstafanir
ríkisstjórnarinnar