Lesbók Morgunblaðsins - 25.08.2001, Qupperneq 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 25. ÁGÚST 2001 13
SUMARÓPERUR við Glynd-
bourne hafa jafnan verið vin-
sæll menningarviðburður meðal
efnameiri Breta sem eru reiðu-
búnir að greiða allt að 18.000
krónur fyrir miðann. Dagskrá
óperuhússins í ár hefur þá not-
ið einstakra vinsælda jafnt hjá
gagnrýnendum sem áhorf-
endum en óperuferð til
Glyndbourne fylgir jafnan laut-
arferð með dýrindis fæðu í því
eins og hálfs tíma hléi sem gert
er á sýningunni. Óperugestir
voru hins vegar ekki alls kostar
sáttir á sýningunni nú um
helgina þegar einn gestanna
dró útigrill upp úr pússi sínu
og hóf að grilla fyrir fjölskyld-
una. Slökktu starfsmenn óperu-
hússins strax í grillinu. Að sögn
breska dagblaðsins Independent
telur starfsfólk og stjórnendur
þá stefnu breska Verkamanna-
flokksins að gera listirnar að-
gengilegar sem flestum eina
helstu ástæðu þess að „grill-
arinn“ mætti í óperuna. Velta
stjórnendur Glyndbourne því
nú mikið fyrir sér hvort nauð-
synlegt sé að auglýsa sér-
staklega í sýningarskrá að
bannað sé að grilla.
Skopast að
fræga fólkinu
SKOPMYNDIR af fræga fólkinu
eru nú til sýnis í almennings-
bókasafni New York-borgar.
Sýningin, sem nefnist Skop-
myndir af þekktum Bandaríkja-
mönnum, geymir verk teiknara
á borð við Al Hirschfeld, Will-
iam Auerbach-Levy, Peggy
Bacon, Ralph Barton og Paolo
Garetto. Þótt skopmyndagerð
sem listgrein megi rekja allt til
Ítalíu í lok 17. aldar var það þó
ekki fyrr en á árunum milli
heimsstyrjaldanna tveggja sem
hún fór að njóta virkilegra vin-
sælda og var það ekki hvað síst
að þakka breyttu fjölmiðlaum-
hverfi. Dagblöð, útvarp og
kvikmyndir stækkuðu til muna
hóp þekktra einstaklinga sem
orðið gátu penna teiknarans að
bráð. Tennur Theodore Roose-
velt, eyru Clark Gable, barmur
Mae West, yfirvaraskegg
Groucho Marx og kinnbein
Katherine Hepburn urðu þann-
ig öll að sérkennum þessara
einstaklinga með nokkrum
pennastrikum. En að sögn
Wendy Wick Reaves, yfirmanns
sýningarinnar, er það einmitt á
þessum tíma sem sú áherslu-
breyting verður á skopmyndum
að litríkar persónur taka við af
þjóðfélags- og stjórnmála-
gagnrýni fyrri skopmynda.
Óperusöngvarar
leita í vestur
AUSTUR-evrópskir óp-
erusöngvarar hafa frá lokum
kalda stríðsins leitað í æ meiri
mæli til vestrænna óperuhúsa,
enda launin hærri en heima
fyrir, og kann nú að stefna í að
óperuhús Austur-Evrópuríkj-
anna geti ekki lengur haldið
sinni fyrri stöðu sökum mann-
eklu. Uppfærsla hinnar rúss-
nesku Kirov-óperu, sem lengi
vel hefur talist til betri óp-
eruhúsa, í London á dögunum
mætti til að mynda umtals-
verðri gagnrýni. Er það mat
New York Times að þessi fólks-
flótti hafi hins vegar gagnast
vestrænum óperuhúsum ágæt-
lega, sem áður hafi orðið átt í
vanda með að manna vissar
söngraddir.
Bannað
að grilla
í óperunni
GUÐRÚN Vera Hjartardóttir sýnir um þessar
mundir skúlptúra í gallerí@hlemmur.is. Yfir-
skrift sýningarinnar er „Rætur“ og vísar titill-
inn til tengsla manneskju og náttúru. Í skúlpt-
úrunum þremur sem Guðrún sýnir í galleríinu
má greina augljósa samlíkingu mannslíkamans
við tré og vöxt plantna. Rætur, hryggjarbein
og laufblaðsmynstur vaxa á líkömum fígúr-
anna, líkömum sem eru að öðru leyti raunsæis-
lega mótaðir. Í sýningarskrá minnir Guðrún á
hversu nátengdur líkaminn er náttúrunni og að
ekkert efni finnst í mönnum sem er ekki líka í
náttúru jarðar. „Líkaminn er jarðefni og er
jafnmikil náttúra og fjallið við sjóndeildar-
hringinn eða tréð í skóginum,“ segir í sýning-
arskránni.
Það sem vekur athygli blaðamanns er að sú
gróteska ókennd sem verkin kunna að vekja
með áhorfandanum víkur fyrir þeirri
friðsældartilfinningu sem þau miðla. Mannver-
urnar, sem eru kynlausar og dálítið barnslegar,
tjá ekki ótta eða angist heldur þroska og nokk-
urs konar innhverfu. En hvaðan kemur þessi
friðsæld? spyr blaðamaður listakonuna. „Það
er reyndar mjög misjafnt hvernig fólk upplifir
verkin, en flestir hafa ýmist talað um þessa ró,
eða að þeim hryllir við þeim,“ segir Guðrún
Vera. „Ég held samt sem áður að þarna sé um
að ræða löngun eða þrá eftir einhverju meira í
tilverunni, einhvers konar almætti í víðum
skilningi. Það má segja að mannverurnar í
verkunum séu að láta undan tilverunni þar sem
þær finna dýptina sem hver manneskja þráir í
lífinu. Það er eitthvað sem við getum ekki kom-
ið orðum að, en skiptir öllu máli. Þessi tilfinn-
ing getur minnt okkur á dauðann sökum þess
að í náttúrunni upplifir maður smæð sína. Þetta
er spurning um að vera í líkamanum öllum.“
Guðrún Vera segir verkin að mörgu leyti
sprottin af nokkurs konar náttúruupplifun, að
upplifa sig í náttúrunni og sem hluta af henni.
Hún bendir á verkið sem hún hefur nefnt
„Vöxtur“ og útskýrir þetta nánar. „Þegar ég
leit á verkið eftir að hafa búið það til hugsaði
ég: Hún er í raun svo nálægt dauðanum. Hún
er að verða að mold. Ég held að maður komist
aldrei nær tilfinningunni fyrir lífinu en þegar
maður er á barmi dauðans og þá meina ég ekki
bara hinn endanlega dauða heldur þarf maður
að gefast upp fyrir tilverunni. Þá verður lífið
svo fullt af tilgangi, í stað þess að líða í hvers-
dagslegum og yfirborðslegum hugsunum frá
degi til dags.“
Við vinnslu verkanna þriggja á sýningunni
notaði Guðrún Vera sinn eigin líkama sem fyr-
irmynd. Öðrum þræði má því ef til vill segja að
verkin lýsi þroska hennar sjálfrar sem lista-
manns. „Með þessari sýningu finnst mér ég
fyrst hafa náð einhvers konar áfanga, vera
komin á rétta braut. Frá því að ég lauk fram-
haldsnámi í Hollandi hef ég verið hálfófullnægð
og leitandi. Á þessum tíma byrjaði ég að stunda
hugleiðslu, sem gengur út á að taka til í lík-
amanum og tengjast honum.“
Guðrún Vera segist hafa gengið með hug-
myndina að þessari sýningu mjög lengi í mag-
anum áður en hún tók á sig form. Nú er hún
hins vegar þegar farin að leggja drög að næstu
sýningum. „Ég tek þátt í samsýningu í Slunka-
ríki á Ísafirði nú í september og þar vinn ég
áfram með leirfígúruna. Síðan stefni ég á stóra
sýningu árið 2003,“ segir Guðrún Vera að lok-
um.
Gallerí@hlemmur.is er opið fimmtudag til
sunnudags frá kl. 14 til 18 og lýkur sýningunni
9. september.
ÞRÁIN EFTIR DÝPTINNI
Verkið „Bak“ á sýningu Guðrúnar Veru Hjartardóttur.
ERLENT
staka þjóðlagatónleika en Voces Thules flytja ís-
lenska miðaldamúsík.
„Ég hef fengið til liðs við mig Arngeir Heiðar
Hauksson en hann hefur sérhæft sig í gamalli tón-
list og leikur á alls konar hljóðfæri af gítar- og
lútuættum – á tónleikunum leikur hann aðallega á
miðaldahljóðfæri.“
Sigurður Halldórsson, einn af söngvurunum í
Voces Thules, segir að tónleikar þeirra verði fjór-
skiptir. „Við verðum í fyrsta lagi með tíðasöng –
úr Þorlákstíðum, og í öðru lagi messusöng – við
höfum tínt til ordinarium messuþætti úr ýmsum
handritum alveg frá um 1200 til um 1473. Þriðji
efnisþátturinn eru tvísöngvar og rímur og sá
fjórði dansar. Þar verðum við með vikivaka og
bassadansa sem við syngjum með trumbuslætti.“
Þeir Sigurður og Sverrir segjast ekki ætla að
dansa með söngdönsunum, enda tónleikarnir
haldnir í kirkju. „Kannski við laumumst til að
stíga vikivakann á torginu framan við kirkjuna
eftir tónleikarna.“ Sverrir segir að það sé félagi
þeirra, Eggert Pálsson söngvari og slagverksleik-
ari, sem taki að sér að kveða rímurnar – en það er
kúnst sem ekki margir hafa á færi sínu í dag.
SVERRIR Guðjónsson kontratenorsöngvari og
sönghópurinn Voces Thules verða gestir Alþjóð-
legu tónlistarhátíðarinnar í Utrecht í Hollandi um
helgina. Þetta er elsta og virtasta hátíð gamallar
tónlistar í heiminum í dag og fjölmargir heims-
þekktir listamenn sem sérhæfa sig í flutningi eldri
tónlistar sækja hana ár hvert. Sverrir Guðjónsson
segir að þátttaka þeirra í hátíðinni sé til komin
fyrir áhuga framkvæmdastjóra hátíðarinnar,
Kasper Vogel. „Hann hafði samband við okkur
fyrir einu og hálfu ári um að taka þátt í hátíðinni í
fyrra. Þá hafði hann áhuga á að búa til eitthvað
sem tengdist Íslandi og var með í huga að fá einn-
ig Sequentia-hópinn til að flytja Eddukvæða-
dagskrá sína. Þessu var frestað um eitt ár en er að
verða að raunveruleika núna.“ Sverrir segir að
framkvæmdastjórinn hafi komið í heimsókn hing-
að til lands í vor með blaðamenn með sér: „Bara til
að fá betri tilfinningu fyrir landi og þjóð og þeim
tónlistararfi sem hér er,“ segir Sverrir.
Miðaldamúsík og þjóðlög
Hátíðin hefst nú um helgina og stendur í tæpar
tvær vikur. Sverrir Guðjónsson verður með sér-
„Eggert hefur náð alveg sérstökum tóni í rím-
urnar – þetta þarf að vera eitthvað á milli söngs og
tals og Eggert nær því mjög skemmtilega.“ Tví-
söngslögin sem flutt verða í Hollandi eru vel valin
og ekki meðal þeirra sem oftast heyrast að sögn
félaganna. Þegar tvísöngnum lýkur taka svo
trumburnar og dansarnir við.
Þjóðlög leikin á sinfóní
Sverrir segir að fyrir þjóðlagatónleikana hafi
hann kosið að hafa efnislegan þráð að fara eftir.
„Það er árstíðatilfinning í prógramminu og líka
ástarþráður og Arngeir rammar þetta inn með
leiknum köflum og leikur þá á hljóðfærið sinfóní
sem gefur þessu fornaldarlegan blæ. Ég reikna
með að við verðum líka með kertalýsingu og við
reynum að búa til eins miðaldalega stemmningu
og hægt er,“ segir Sverrir. Voces Thules koma
reyndar einnig fram á tónleikum Sverris og
syngja þá nokkur tvísöngslög.
Fleiri Íslendingar taka þátt í Tónlistarhátíðinni
í Utrecht – þar á meðal þjóðlagahópurinn Embla
og fræðimennirnir Árni Björnsson og Bjarki
Sveinbjörnsson.
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
RÍMUR KVEÐNAR, TÍÐIR SUNGNAR
OG VIKIVAKI STIGINN Í LAUMI
Voces Thules og Sverrir Guðjónsson syngja á tónlistarhátíðinni í Utrecht.