Nýja dagblaðið - 08.09.1934, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAGBLABIB
I
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h.f.“
Ritstjóri: •
Gísli Guðmundsson,
Tjamargötu 39. Sími 4245.
Ritstjórnarskrifstefumar
• Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 12. Sími 2323.
Áskriftargj. kr. 1,50 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Skipulag
og mjólkurverð
Þó að mikið sé rætt um
skipulagning mj ólkursölunnar
þessa dagana, þá eru sjálfsagt
ýmsir ménn, sem ekki gera sér
grein fyrir, hvað skipulagning-
in þýðir í raun og veru.
Ástandið í mjólkurmálunum
hingað til hefir verið næsta
bágborið eins og allir vita.
Mjólkin hefir verið dýr hér
samanborið við suma aðra staði
á landinu t- d. Akureyri. Hinn
höfuðgallinn frá sjónarmiði
neytendanna er sá, að engin
trygging hefir verið fyrir því,
að mjólkin væri góð, heilnæm
og ósvikin vara. Viðhorf fram-
leiðendanna hefir hinsvegar
verið, það, að þrátt fyrir hátt
útsöluverð hafa bændumir
íengið lítið útborgað. Sérstak-
lega á þetta þó við um! bænd-
urna austanfjalls. Ástæðan er
sú, að dreifingarkostnaður og
flutningskostnaður hefir verið
óeðlilega mikill. Og af því að
reglur vantaði um skiptingu
bæjarmarkaðarins, hafa bænd-
urnir í hinum fjarlægari sveit-
um sérstaklega getað orðið
mjög hart úti.
Nærsveitirnar hafa í sjálfu
sér bezta aðstöðu til að nota
bæjarmarkaðinn. En þær hafa
samt viljað skipulagningu og
gengið inn á að leggja á sig
verðjöfnunargjald til uppbótar
á verð mjólkurinnar í fjar-
sveitunum. Nærsveitimar telja
sér hag af þessu meðfram af
því að annars væri mjólkur-
stríð yfirvofandi. Og út af fyr-
ir sig vílja bæði nærsveita og
íjarsveitabændur, að sölukostn.
aðurinn sé færður niður.
Nú er það svo, að þrátt fyr-
ir það, þótt /njólkurverðið sé
hátt, þá geta mjólkurfram-
leiðendur, kannske með sárfá-
um! undantekningum í næsta
nágrenninu, alls ekki komizt
af með minna verð en þeir fá
nú heim til sín. Og allur þorr-
inn, sérstaklega í fjarsveitun-
um, kemst alls ekki af með
það. Með núverandi ástandi fá
þeir alls ekki vinnu sína borg-
aða í neinu hlutfalli við venju-
legt verkamannakaup, og er
það þó að flestra dómi sízt of
hátt.
Ætlunin er 'sú, að með skipu-
lagningunni minnki sölukostn-
aður mjólkurinnar til mikilla
muna, við fækkun búða og
hagkvæmari vinnubrögð. Það
er einnig gert ráð fyrir að draga
úr flutningskostnaðinum m. a.
með því að minna af mjólk-
inni verði flutt langar leiðir.
Bændurnir eystra ganga inn á
að flytja minna á bæjarmark-
aðinn, en fá í þess stað verð-
jöfnunargjald, til að jafna
þann mun, sem þetta skipu-
lagsatriði kann að orsaka þeim
í óhag.
En hvað á nú að gera við
þá peninga yfirleit, sem spar-
ast á skipulaginu, þ. e. á
minnkuðum sölu- og flutnings-
kostnaði? Þeir verða að ganga
til þess, að bændurnir fái þol-
anlegt verð heim fyrir fram-
leiðsluna, þ. e. viðunandi kaup
fyrir vinnu sína. Og þeir þurfa
líka að ganga til þess að lækka
eitthvað verðið til neytend-
anna, jafnhliða því sem þeim
er tryggð góð vara.
En nú er það svo, að fyrir-
fram er alveg’ ómögulegt að
segja um það svo að byggt
verði á, hvað sparast getur á
skipulaginu. Um það er eng-
in reynsla til. Það er víst að
eitthvað sparast og sennilegt,
að það muni geta orðið tals-
vert.
En eftir því, hvað mikið er
Ýmisl. fleira kemúr til greina.
hægt að spara, verður hvort-
in á verðinu til bændanna og
lækkunin á verði til neytend-
anna.
Að ætla að ákveða með töl-
um fyrirfram hvaða hækkun
bændurnir eigi að fá og hvaða
lækkun neytendumir eigi að fá,
væri „ barnaskapur, og bæri
vott um vánþekkingu á eðli
málsins. Því að fyrir slíkri ná-
kvæmri ákvörðun vantar allan
grundvöll.
Einhver kynni t. d. að álykta
sem svo í fljótu bragði: Ef
mjólkin er seld hér í bænum á
35 aura, þá ættu bændurnir að
geta fengið 25 aura, því að 10
aurar hljóta að vera nægur
flutnings- og sölukostnaður.
En málið er ekki svo einfalt.
tveggja að fara: Bæði hækkun-
Verulegur hluti af þeirri mjólk,
sem framleidd er, er t. d. ekki
seld sem neyzlumjólk. Hún er
framleidd sem vinnslumjólk.Og
vinnslumjólkin er alltaf stórum
verðminni. Fyrir hana fást
engir 35 aurar brutto (þótt
neyzlumjólkin væri í því verði)
og ekki heldur 25 aurar netto
til bændanna, heldur miklu
minna. En þeir, sem framleiða
vinnslumjólkina, þurfa að lifa
eins og hinir.
Allir aðilar þessa máls hafa
gert sér þetta méira og minna
ljóst. Og flokkarnir, sem
standa að núverandi stjórn,
komu sér þegar í upphafi sam-
an um það, að verðlagið skyldi
á hverjum tíma ákveðið af
nefnd, þar sem væru fulltrúar
frá framleiðendum og neytend-
um, og stjómin tilnefndi odda-
mann. Þessari nefnd var ætlað
að ákveða verðið eftir því sem
skipulagið reyndist.
Þetta er sú eina leið, sem vit
er í að fara og hægt er að
* fara.
Verzlið við þá
að öðru jöfnu, sein auglýsa
í Nýja dagrbladinn
hfi Allt mb tolenskutu skipaini! •§*
Vatnavirkjon
Fljóttdaishéraðs
Framveéis
Eftir
séra Sigurð Þórðarson
Ég sá að blað hér í bænum
birti fyrir nokkru viðtal við
útvarpsstjórann, hr. Jónas Þor-
bergsson. Lét hann þess þar
getið, að bráðlega verði reist
endurvarpsstöð á Austurlandi,
og muni hún reist verða á Hér-
aði, að líkindum á Eiðum. Er
þá að því komið að vatnavirkj-
un hefjist á Fljótsdalshéraði,
til opinberra þarfa. Er nauð-
synlegt að sú virkjun verði
hafin með framtíðina fyrir
augum, en að fé verði ekki eytt
í dýr mannvirki af skammsýni.
Lítt athuguð augnabliksmark-
mið mega ekki ráða. Þær afl-
stöðvar, sem til yrði stofnað af
ónógri fyrirhyggju, yrðu ekki
aðeins fjárfrekt framkvæmda-
kák, heldur einnig hemill á víð-
tækari hagnýtingu rafmagns-
tækninnar í nánustu framtíð.
Virkjunina verður að hefja sam
kvæmt þeirri þörf, sem fyrir
hendi er, en með rækilegri hlið-
sjón af þeim möguleikum til
menningar. og atvinnulífs, sem
Fljótsdalshérað býr yfir og
væntanlega verða hagnýttir á
næstu tímum, en þeir mögu-
leikar eru margir og miklir.
Það er augljóst, að nú þeg-
ar verður að framkvæma vatna
virkjun á Héraði í stórum| stíl,
þar eð rafmagnsveituþörfin er
þegar orðin ærið mikil. Endur-
varpsstöðin krefst þess að haf-
izt verði handa. Alþýðuskólinn
á Eiðum hefir lengi beðið eft-
ir mikilli rafyrkju. Húsmæðra-
skólinn á Hallormsstað verður
að fá rafmagn. Héraðið kemst
ekki lengur af án þess að fá
íullkomna mjólkurverksmiðju,
sem krefst mikillar raforku-
Mikil þörf er fyrir nýtízku
frystihús á Egilsstöðum til al-
menningsþarfa. Þar á líka
sjúkrahús Austurlands að
koma. Þar er sjálfvalin mið-
stöð alls Austurlands, af þeirri
einföldu og eðlilegu ástæðu, að
þar skerast allar samgöngulín-
ui Austfirðingafjórðungs á
landi, að minnsta kosti fólks-
flutningar. Mörg fleiri verkefni
mætti telja, sem úrlausnar biðu
á Fljótsdalshéaðri, og síðast
en ekki sízt skal nefna brýna
þörf hinna mörgu bændabýla
á rafmagni, ekki aðeins til lýs-
ingar, suðu og hitunar, heldur
og einnig til daglegrar vinnslu
við bústörf og húshald sam-
kvæmt nýjustu tækni og nýj-
ustu kröfum urri verklega menn
ingu og lífsþægindi.
Um leið og víðsýnni og mark-
vísari stefnur í þjóðfélagsmál-
um taka höndum saman til að
beina atvinnulífi þjóðarinnar
til siðmennilegra horfs og sam-
einast í menningarlegum átök-
um, þá geta þeir, sem ganga
í fylkingarbrjósti framfara-
mannanna varla með nokkurri
sanngirni synjað viðreisnarmal-
um Fljótsdalshéraðs þess full-
tingis, er í þeirra valdi stend-
ur, láti Héraðsbúar sjálfir ekki
á sér standa að saméinast um
verða ferðir méð vögnum okkar á 15 mínútna fresti eftir kl.
12 á hádegi frá Lækjartorgi og inn að Kleppi og Vestur
Vesturgötu, Bræðraborgarstíg að Sellandsstíg, en Framnes-
veg og Vesturgötu til baka, nema kl. 12.45. Þá fer enginn
bíll í Vesturbæinn. Jafnframt verða ferðir um Sólvelli kl. 15
mínútur yfir og 15 mínútum fyrir heilan tíma frá Lækjar-
torgi. — Loks verður sú breyting á, að sá bíll, sem hefir
farið á hverjum heilum tíma inn Hverfisgötu og upp Bar-
ónsstíg, fer nú inn Njálsgötu, um Barónsstíð, Freyjugötu
og Óðinsgötu.
Virðingarfyllst.
Halta- & Skeíinabáðin
Austrsturæti 8
Nýkomnir nýtísku vetrarhattar tyrir dömur.
Fjölbreytt úrval.
Inéibjörg Bjarnadóttir.
Girðingarefni
Girðíngarnet allar venjulegar gerðir.
Garðanet
Refanet
Hænsnanet
Járnstaurar
Vírlykkjur
Samband ísl. samvínnufélaga
FREYJU kaffibætisduftið
— nýtilbúið — inniheldur aðeins ilmandi kaffibæti, ekkert vatn
eða önnur efni til uppfyllingar. Þess vegna er Freyju kaffibætis-
duftið drýgst, heilnæmast og bezt. Og þó er það ódýrara en kaffi-
bæti í stöngum.
Notið það bezta, sem unnið er í laudinu
mál sín og veita þeim það
fylgi og þann atbeina, sem
nauðsyn krefur og réttmæt er.
B’ljótsdalshérað er áreiðanlega
eitt af þeim sveitabyggðarlög-
um, sem, framtíðarinnar vegna,
má sízt afrækja.
Það má ekki úr hömlu drag-
ast að hefja skipulagsbundið
viðreisnarstarf á Fljótsdalshér-
aði. Skipulagning sú er óhjá-
kvæmileg vegna heildarinnar
og framtíðarinnar. Framsýn og
þjóðholl viðleitni velur sér hin
víðu viðhorf félagshyggjunnar,
sjónarmið heildarinnar. Við-
reisnarstarfið verður að vera
grundvallað á glöggum og ó-
eigingjömum skilningi á nútím
anum og nauðsynlegri þróun.
Skipulagning viðreisnarstarfs
ins á að byrja á skipulagðri
rafmagnsvirkjun fyrir Héraðið.
Rafmagnið er eitt aðalatriðið,
ef ekki grundvallaratriðið í
tækniþróun og menningarþró-
un nútímans. Hér ríður því á
þeirri víðsýni og þeirri fyrir-
hyggju, sem skilur rétt nútím-
ann og sér inn í framtíðina.
Framh.