Tíminn Sunnudagsblað - 04.11.1962, Blaðsíða 11

því aftur á móti fram, að það væri
enn nokkuð hært. Hinn rauða haus
þess hugðu sumir jafnvel mea öllu
húðlausan, enda líkast því, að þar
skini í bera og blóðhlaupna kviku,
en það þótti öðrum óseanilegt og
hölluðust frekar að því, að hausinn
væri þakinn hvelju.
I megindráttum bar þó lýsingum
manna á dýrinu saman, svo að ekki
varð með neinni sanngirni krafizt,
að sjónarvotta greindi minna á, eink-
um þegar þess er gætt, að margir voru
allmiklu flemstri slegnir, þegar þeir
leiddu þetta furðudýr augum, en
margir til frásagnar.
Einn var bó sá, er komizt liafði nær
því og séfi það glöggar en aðrir. At-
vikaðist það svo, að hann átti leið
fram hjá Katanestjörn, og vissi hann
ekki fyrr til en hann reið fram á
dýrið. Þótti vitnisburður hans merki-
legur. enda var honurn á loft. haldið,
og það þeim mun fremur sem þeir, er
manninn þekktu, báru til hans fyllsta
traust:
„Sannorður maður kveðst hafa ver-
ið á reið hjá nefndri tjörn, hvar dýr
þetta lá í laut einni. Þafj leit ekki
við honum. Sá hann, að þáð hafði
sex stórar klær á hverjum fæti eða
löpp, en fæturnir stuttir, kjafturinn
ákaflega mikill og framtennur fjór-
ar í, miklar og hvassar".
Þegar þetta spurðist, máttu allir
vita, að ekki þyrfti sá að biðja fyrir
sér er lenti í klóm þess. Honum var
aðeins einn v;gur búinn — og hann
lá beint undir hinar hvössu tennur
ag inn í hinn viða kjaft.
Þá, sem veíengt höfðu tilvist
Katanesdýrsins, setti hljóða við
þessi firn. Þeim fækkaði ört, er báru
sér lengur í munn, afi þetta væri
skrök eitt eða heilaspuni. Smalarnir
á flóajörðunum neituðu algerlega að
fara út fyrir túnfótinn, nema þeir
fengju lipra hesta til reiðar, og þurfti
samt nokkurt hugrekki til þess að
halda langt út á flóana, því afj aldrei
var að vita, hvenær komið var í flas-
ið á óvininum, og víða gat hesfur
legig í, ef ógætilega var hleypt í of-
boði. Þag var raunar ekki venja, að
smaladrengir settu húsbændum sín-
um kostina, en hér var sú ógn á aðra
hönd, að gamlar og góðar venjur
gengu úr skorðum. Viðurhlutamikið
var að neita slíkri kröfu, þegar ann-
ar eins vágestur lá í byggðinni, og
-smaladrengirnir komust nú þurrum
fótum um votlendi, nema hvað leir-
inn slettist um leggina, þe.gar reyndi
á fráleik fararskjótanna. En enginn
öfundaði þá af því tillæti, sem þeim
var sýnt þetta sumar.
Og þag voru ekki aðeins smalarn-
ir í Katanesi og Galtarholti, sem
lcveinkuðu sér við að vera á ferð um
flóann. Um þær mundir, er hvað
mest kvað ag glettingum Katanes-
dýrsins, voru að hefjast lestaferðir
ofan úr sveitum og innan af Hvai-
fjarðarströnd í kaupstaðinn á. Akra-
nesi. Lá kaupstaðarleiðin niður að
sjónum utanvert við Kalastaði og
þaðan út til Kalmansár um hlað í
Katanesi og síðan sunnan Akrafjalls
á Skipaskaga. Kunnugir ménn. tóku
þó að jafnaði af sér 'nokkurn krók
meg því ag fara frá Kalmansárósi
beint yfir flóann við Katanestjörn
og þaðan á veginn nokkru utan við
Katanes. Nú leið senn að túnaslætti,
og mátti því ekki undan dragast að
fara með ullarlestina og sækja kaupa-
fólkið. En að þessu sinni áræddu fá-
ir að fara gagnveginn yfir flóann frá
Kalmansárósi, því að það þótti að
stofna sér í voða og freista guðs að
fara svo nærri tjörninni, þar sem
óvætturin átti sér bólfestu. Jafnvei
sumir þeirra, sem" borginmannlega
höfðu hafnag tilveru skrímslisins
fyrir fáum mánuðum, tóku þegjandi
á sig krókinn með ullarlestina sína.
Og dæmi munu hafa verið um það,
ag konur og börn, sem beðið höfðu
þess lengi með óþreyju að fara í kaup-
staðinn með húsbóndanum á lestun-
um, sætu heima að þessu sinni. Það
var bókstaflega ekki vogandi að fara
meg konur og börn, því ag ekki var
fyrir það að sverja, að dýrið réðist
á lestina.
Á bæjum í grennd vig hættusvæð-
ið voru allar dyr margkrossaðar á
hverju kvöldi og kvöldbænir lesnar
a£ þeirri andakt, sem geigurinn blæs
fólki í brjóst.
IV.
Frægð Katanesdýrsins hafði víða
flogið, þegar hér var komið, Menn
ræddu af á.kefð um atferli þess og
eðli, bæði nær og fjær. Alls konar
sögur um skrímsli og ófreskjur voru
rifjaðar upp, hafstrambar og skelja-,
dýr, sem birzt höfðu endur fyrir
iöngu, fengu nýtt líf, nykrar og sæ-
kýr gengu á land. Og menn stældu
og deildu af kappi um furður íslands.
Þag var því vel þegið, er með-
hjálpari úr sóknum Katanesdýrsins,
greindur bóndi og vel virtur. sendi
einu Reyk.iavíkurblaðanna, sem hing-
að til höfðu þagað þunnu hljóði um
hin annálsverðu tíðindi af Hvalfjarð
arströnd, greinagóða lýsingu á
skrímslinu og öllu þess athæfi. Skír-
skotaði hann þar til þeirra, sem sjálf-
ir höfðu komizt í kast við það, og
'Oykkti út með þessum orðum:
„Eftir þessari lýsingu manná á
bessari skepnu virðist hún að bví
leyti afarmerkileg sem hún er tölu-
vert frábrugðin öllum þeim láðs- og
lagardýrum, sem meiin meg vissu
þekkja, og væri mjög æskilegt að
heppnast mætti að veiða það lifandi".
Þáð var Matthias Jochumsson,
sem birti þetta í Þjóðólfi, því ag til
hans hafði meðhjálparinn snúið sér.
En Akureyringar vildu ag sjálfsögðu
ókki vera eftirbátar Sunnlendin’ga
um fréttaflutnin.s og nvtsam]?sar,
hugleiðingar. enda birti Norðanfari
nokkru síðar frásögn, sem í voru
þess'i ummæli úr bréfi að sunnan:
„Nú er í ráðagsrð að fá. sóða -kvtt.u
og menn með iagjárn til að ráða
skepnu þessa af dögun, ef hægt er
— hvað úr því verður veit ég efcki.
En ef það tækist, fengist ný uppgötv-
un í sædýrafræðinni á íslandi.
í bókmenntafræðinni hefur uý-
iega birzt áþekk sköpun — það er
Köllun til guðsrikis eða nokkur« kon
ar vanskapnaður af ritningargrein-
um, seni þýddar eru upp á trú Mor-
móna“.
Isafold var ein blaða með þver-
girðing í garg Katanesdýrsins, og
virðist þó hafa valdið því agnúaskap-
ur og afbrýðisemi í garð Þjóðólfs.
Voru þar talin ýmis tormerki á því,
ag Þjóðólfi yrði að von sinni, og
hefði ritstjórinn eða meðhjálpara
hans láðst að geta þess, að Katanes-
dýrig væri ag sögn svo magnað. að
það sakaði ekki, þótt byssukúla færi
í gegnum það, heldur sletti aðeins
hinum langa hala yfir sárið og væri
þá alheilt eftir. Og ekki væri líklegra,
að þag yrði fangað lifandi, þar eð
af því legði svo megnan daun, að
menn fen.gju með engu móti staðizt
hann.
Og svo fór, að ekki rættust hinar
frómu óskir meðhjálparans og bréf-
ritara Norðanfara. Katanesdýrið
varð aldrei safngripur. Hrakspár ísa-
foldar reyndust því miður nær sanni.
S'
Forynjan, sam sló felmtri á heil byggðarlög: Katanesdýrið. — Teikninguna mun
Benedikt Gröndal hafa gert.
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
827