Tíminn Sunnudagsblað - 15.08.1965, Blaðsíða 16

allt þess háttar og verzlaði heilmik-
ið með kvikfé og hunang — þetta
var stórmenni, skilurðu. En hann
var orðinn gamail og grár fyrir hær-
um, stór maður og stórbeinóttur og
stirður í liðamótunum. Og allir sner-
ust í kringum hann, þegar hann kom
á torgið í refskinnshempunni sinni.
„Góðan daginn, Ankúdim Trofimo-
vitj,“ sögðu aliir.
„Já, góðan daginn," sagði hann þá.
Hann var sko ekki að líta niður á
fólk, hann var nefnilega ekki af þeirri
sortinni, skilurðu.
„Gæfan sé með þér, Ankúdim
minn.“
„Hvað er að frétta af búskapn-
um?“ spurði hann svo.
„Æ, fátt og Iítið. En hjá þér,
Ankudim góður?
„O, við hjörum líka, eins og Vor
herra úthlutar. við erum Honum allt-
af tii skammar," svaraði hann.
„Jæja, Ankúdim góður,“ sögðu
menn þá, og svo fór hver sína leið.
Hann var ekki að gera neinn
mannamun, skaltu vita, og orð hans
voru gulls ígildi. Biblíufróður var
hann og fluglæs og skrifandi, en
hann las ekkert nema guðsorð. Hann
var vanur að kalla konu sína fyrir
sig öðru hvoru, og segja til svona
um leið og þau settust ein saman:
„Hlustaðu nú á, mamma, og reyndu
að skilja það, sem ég ætla að segja
þér.“
Og svo fór hann að ieggja útaf
ritningunni.
Konan var ekki gömul — það var
seinni konan hans, hann kvæntist
henni til að eignast börn, hann hafði
engin börn átt með fyrri konunni . . .
En með þessari — Marja hét hún —
með henni átti hann tvo hálfstálpaða
stráka þegar þetta- var. Sá yngri,
hann Vasja, fæddist, þegar Ankúdim
var kominn fast að sextugu. Svo átti
hann dóttur sem hét Akúlína, hún
var elzt. Hún var þá átján ára og
var kölluð Akúlka.
— Var það hún sem þú giftist?
— Bíddu nú hægur! Fyrst kom
Filka Morozov og kom illu umtali
af stað. En þar á updan fór hann
til Ankúdims gamla og sagði við
hann: „Nú skaltu gera upp við mig,
Ankúdim Trofimovitj, þú verður að
borga mér þessar fjögur hundruð
rúblur, sem ég á. Ég ætla að freista
gæfiinnar. Ég vil hvorki vera vinnu-
maður hjá þér né eiga við þig kaup.
Og hana Akúlku þína vil ég heldur
ekki sjá. Nei. nú ætla ég að lifa
lífinu!"
Foreldrar hans voru báðir nýdán-
ir, skilurðu, og nú átti að hlaupa
af sér hornin. Svo ætlaði hann að
gefa sig fram, sagði hann, hermað-
ur vildi hann verða og snúa heim
sem marskálkur eftir tíu ár. Ankúdim
gerði upp við hann og taldi hvert
kópek út. Faðir Filka hafði nefni-
lega átt hlut I mörgum fyrirtækjum
hans, sjáðu, og Filka 'átti heimtingu
á að fá sitt.
„Nú ferð þú í hundana, Filka,“
sagði Ankúdim.
„Það kemur mér einum við, hvort
ég fer í hundana, en hjá þér, gamli
skröggur, má maður búa sig undir
að lepja dauðann úr krákuskel alla
sína tið. Þú veltir fyrir þér hverju
kópeki og dregur heim alls konar
skarn til að gera þér mat úr. Þú
nurlar og nurlar, og kaupir víst að
lokum sjálfan fjandann — en ég gef
frat í allt þetta,“ sagði hann, „ég
stefni hærra. Og Akúlku þína vil ég
ekki sjá. Ég er reyndar búinn að sofa
hjá henni . . .“
„Hva!“ skrækti Ankúdim. „Þú dirf-
ist að svívirða heiðarlegan mann
og heiðvirða dóttur hans! Nær hef-
urðu sofið hjá henni, nöðruafspreng-
ið, eiturkvikindið?" Allur iíkaminn
skalf og hristist. Finka sagði mér það
sjálfur.
„O, hún má sleikja út um, þótt
fleiri eigi í hlut en Filka Morozov,
en ég skal sjá um að enginn, ekki
einn einasti, vildi líta við Akúlku
þinni, heldur ekki Nikita Grigoritj
— því smánuð er hún og það verð-
ur hún. Við höfum verið saman, hún
og ég, frá því í haust leið. En nú
vill ég hvorki eiga hana né sjá hana
— ekki fyrir hundrað stóra! Þú get-
ur reynt að telja hundrað af þeim
stóru rauðu fram á borðið — ég tek
ekki við þeim!
Og nú fór hann að svalla, fírinn.
Lét vaða á súðum. Og það var nú
lifnaður, skaltu vita! Það hneykslaði
allan bæinn. Hann safnaði um sig
kumpánum, hann stráði peningum úr
hnefa, og svona lét hann gamminn
geysa og rúblurnar fjúka í tvo mán-
uði.
„Þegar ég verð blankur," sagði
hann, „þá sel ég húsið, sel hvert pút
og plagg, og svo fer ég í herinn
ellegar leggst í flakk.“
Hann var fullur frá morgni til
kvölds, og með klingjandi tvíeyki fór
hann eins og hvirfilbylur um þorpið
og alla sveitina. Stelpurnar voru band
óðar í honum, skiljanlega, hann
kunni að haga sér eins og ríkisbubbi.
það held ég.
— En var hann þá virkilega búinn
að komast yfir Akúlku?
— Hægan, góði, hægan! Faðir
minn var þá líka nýdáinn. Mamma
bakaði hunangskökur og vann hjá
Ankúdim, hún vann fyrir okkur. En
það var af litlu að taka, auðvitað.
Landskika höfðum við átt, sem gaf
dálítið af sér, en þetta fór allt í
súginn, eftir að pabbi dó, því ég var
lika farinn að hrista úr klaufunum.
Peningana hafði ég út úr mömmu
með barsmíð . . .
— Það var Ijótt af þér . . . þetta
er stórsynd.
— Og fullur var ég, skilurðu, full-
ur frá morgni til kvölds. Húsið okk-
ar áttum við áfram en það var svo
hrörlegt, að maður gat elt héra þvert
í gegnum það. Vikum saman höfð-
um við ekki annað en ruður að nasla
í, mamma var sí og æ að skamma
mig en hvað stoðaði það? Sýknt og
heilagt var ég að elta Filka Morozov.
„Taktu nú gítarinn,“ sagði hann.
„og spilaðu og dansaðu fyrir inig,
ég ætla að liggja hér og kasta til
þín peningum því nú er ég matador
hérna, skilurðu!"
Ja, uppátækin hjá honum! . En
þýfi vildi hann ekki sjá.
„Nei, ég er ekki þjófur,“ sagði
hann stundum, „ég er heiðarlegur
maður, hér eftir sem hingað til.“
Dag nokkurn sagði hann við mig:
„Komdu, nú skulum við bera tjöru
á dyrnar hjá Akúlku, ég vil ekki
hafa það að Nikita fari að giftast
henni. Það er mér fyrir öllu.“
Gamli maðurinn hafði lengi gert
sér vonir um hún giftist Nikita
Grigoritj, gráskeggjuðum ekkjumanni
með gleraugu. Hann átti líka verzl-
un, maður vel akandi, og svo hafði
hann eitthvað stigið í vænginn við
hana. En nú heyrði hann orðróm-
inn um Akúlínu, og þá dró hann
sig í hlé.
„Það yrði mér til vansæmdar, An-
kúdim," sagði hann, „og svo er ég
líka orðinn of gamall til að kvæn-
ast.“
En við sóttum tjörudallinn, fórum
heim til Akúlku og bárum á dyrn-
ar. Eftir á heyrðum við, að hún fékk
stanzlausa barsmíð þar heima. Maria
mamma hennar skrækti hvað eftir
annað:
„Þetta leggur mig i gröfina! Ég
lifi það ekki af!‘
Og gamli maðurinn sagði:
„Ef þetta hefði átt sér stað í fyrri
daga, á tíð hinna æruverðugu kirkju-
feðra — skyldi ég hafa steikt hana
í eldi, en nú er heimurinn spilPu;,
og enginn sér handa sinna skil í
myrkrinu.
Nágrannarnir heyrðu út á góluna.
hvernig Akúlka æpti og hljóðaði und-
ir svipunni. Þau börðu hana frá
morgni til kvölds, og á meðan gekk
Filka um og belgdi sig á torginu.
„Snotur stelpa Akúlka, svo íjandi
skemmtileg í rúminu! Fallega vaxin,
og ekki skömm að flíkunum sesn hún
gengur í! Spyrjið hana bara, hvern
henni þyki vænzt um! Jú, ég hef
velgt þeim undir uggum, gömlu skótu
hjúunum — þau muna víst eftir mér
héðan af."
Einmitt um þetta leyti hitti ég
Akúlku litlu, hún var þá að bera heim
vatn, og ég kallaði til hennar: „Góð-
an daginn, Akúlína! Ég tek ofan fyr-
ir fínu dömunni! Hvað þú ert fín
og falleg! Hvaðan færðu allt þetta?
Það væri gaman af vita, hverjum þú
ert skotin í!“
Hún bara horfði á mig, náhvít í
framan, augun fjarskalega stér, en
736
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ