Morgunblaðið - 01.07.2004, Blaðsíða 23

reynt eftir fremsta megni að verða við
segir Ragnheiður og tekur fram að
sé að verða við óskum hvers og eins.
r heimili eru svo fjölmenn verður hins
óhjákvæmilega viss þjónusta stöðluð og
og veru gengur það sama yfir alla að
leyti. Hér borða allir það sama og menn
ssulega lítið um það að segja. Menn fara
inu sinni í viku og mjög fáir oftar. Þetta
kið eftir fjölda heimilismanna.“
Oft á tíðum önnur viðmið á
tærri heimilum en þeim minni
björg og Ragnheiður segja að þegar
búi á heimili með öðrum gefi það auga-
það verði að taka tillit til sambýlis-
a. Þá séu oft á tíðum önnur viðmið á
heimilum en þeim sem minni eru.
björg og Ragnheiður segja að hugs-
átturinn sé að breytast varðandi það að
ag öldrunarheimila sé fremur miðað að
m starfsfólks en vilja íbúanna. „Þetta er
nt eftir stofnunum en hugsunarhátt-
er að breytast í þessu eins og öðru og
gn spilar þarna inn í,“ segir Ingibjörg
gnheiður tekur undir það.
ð er allt að breytast í samfélaginu og það
sað meira út í það að fólk þurfi meira en
ra sig og sofa. Fólk hefur líka þörf á að
sér stundir. Ef það koma einhverjar sér-
óskir frá vistfólki varðandi félagslega
eynum við að verða við þeim og það er
að aukast hjá okkur að hlúa að félagslega
um,“ segir Ragnheiður og bætir því við
þjálfun og félagsstarf hafi verið eflt á
augarstöðum með góðum árangri.
björg og Ragnheiður telja að forðast
líta á vistmenn á öldrunarheimilum sem
eldur séu viðkomandi öldrunarheimili
i þeirra. „Þetta er heimili þeirra og hér
nað að kalla heimilismenn sjúklinga.
eru heimilismenn og þeir eiga heima hér
erum að veita þeim aðstoð á þeirra
i,“ segir Ragnheiður. „Það er þróun í þá
við erum ekki að líta á okkur sem
hús. Þetta er heimili,“ segir Ingibjörg.
Reynt er að stilla allri forræðishyggju í hóf á
Droplaugarstöðum og að sögn Ingibjargar og
Ragnheiðar er ekki eins mikið um það að fólk
spyrji af hverju heimilismönnum sé leyft að
gera ákveðna hluti. „Við höfum ekki leyfi til
þess að taka ákvarðanir fyrir fólk,“ segir Ingi-
björg.
Heimilismenn í fyrsta sæti
Sigrún Faulk, hjúkrunarframkvæmdastjóri
á dvalar- og hjúkrunarheimilinu Grund, segir
að aðstæður fólks séu mismunandi eftir því
hvort það sé koma inn á hjúkrunardeild eða al-
mennar dvalardeildir. „Ég kannast ekki við
það að sjálfræði heimilismanna sé vísvitandi
skert en að sjálfsögðu þurfum við að fara eftir
ákveðnum ramma á okkar heimili. Auðvitað er
reynt að taka tillit til óska fólks, hvort sem það
er í sambandi við fæði eða baðferðir. Það þarf
þó að hafa einhvern ákveðinn ramma og verk-
lagið á heimilinu stýrir því að einhverju leyti
hvenær fólk fer í bað,“ segir Sigrún.
Aðspurð segir Sigrún að það sé mismunandi
hversu mikil áhrif aldraðir heimilismenn hafi á
umhverfi sitt og fari það eftir því hvort við-
komandi er í þjónusturými eða hjúkrunar-
rými. „Þeir sem eru í þjónusturými ráða sér
sjálfir í sínu umhverfi.
Á hjúkrunardeild er fólk með mismunandi
heilsufarsvandamál og sumum þarf að stýra í
flestu sem það tekur sér fyrir hendur,“ segir
Sigrún og bætir því við að hún taki undir það
að aldraðir ættu í mörgum tilfellum að eiga
þess kost að hafa aukin áhrif á umhverfi sitt.
Hún segir það þó óraunhæft að ætla að fólk
geti sjálft ráðið öllum hlutum, líkt og matseðli.
„Ég get ekki séð það ganga upp hér á landi og
er ekki viss um það að yfirvöld séu tilbúin til
þess að greiða fyrir margþætta matseðla og
annað þess háttar. Hér er um að ræða stórt
heimili,“ segir Sigrún.
Aðspurð segir Sigrún að rekstur dvalarheim-
ilisins sé ekki starfsfólksmiðaður heldur séu
heimilismenn í fyrsta sæti og öll þjónusta við þá.
afa í auknum mæli áhrif á umhverfi sitt
að kalla
úklinga“
n Faulk, hjúkrunarframkvæmdastjóri á dvalar- og hjúkrunarheimilinu Grund, ásamt
ni Gunnari Guðmundssyni, heimilismanni á Minni-Grund.
Morgunblaðið/ÞÖK
thorirj@mbl.is
F
ulltrúar Sameinuðu
þjóðanna segja að
ástandið í Darfur í
vestanverðu Súdan sé
svo slæmt að þar sé
mannleg neyð nú meiri en annars
staðar á jörðinni. Hörð átök hafa
verið í héraðinu í rúmt ár milli
blökkumanna og Janjawid,
grimmra herflokka araba, og er tal-
ið að milli 10 og 15 þúsund manns
hafi fallið, mest óbreyttir borgarar
úr röðum blökkumanna. Meira en
milljón manna í Darfur hefur flúið
heimili sín og hafast um 100 þúsund
flóttamannanna við í búðum í
grannríkinu Tsjad.
Forseti Tsjad, Idriss Deby, var-
aði í gær við því að ef alþjóðasam-
félagið brygðist ekki strax við gæti
niðurstaðan í Darfur orðið þjóðar-
morð eins og í Rúanda fyrir áratug.
Þar lét hátt í milljón manna lífið á
fáeinum mánuðum.
Colin Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna og Kofi Annan,
framkvæmdastjóri SÞ, heimsóttu
Súdan í gær. Lögreglan í höfuð-
borginni Kartúm hindraði með
táragasi og byssuskothríð háskóla-
nema frá Darfur í að afhenda Ann-
an skjal þar sem þeir báðu SÞ um
að skerast í leikinn í héraðinu og
láta rétta yfir glæpamönnum þar.
Nær 50 nemar voru handteknir, að
sögn samtaka stúdenta.
Powell var tekið með miklum
fögnuði af fólki í Abu Shuk-flótta-
mannabúðunum við borgina El-
Feshir í Darfur en tveir áratugir
eru síðan svo háttsettur Banda-
ríkjamaður hefur heimsótt landið. Í
búðunum eru um 40.000 manns við
illan aðbúnað í tjöldum, allt bendir
til þess að nokkur hundruð börn
hafi dáið þar úr mislingum í sl. mán-
uði. „Við teljum mjög brýnt að
binda enda á hernaðarhyggjuna
hér. Við viljum að komið sé lögum
yfir Janjawid og liðsmennirnir af-
vopnaðir svo að fólk geti yfirgefið
búðirnar í öryggi og haldið aftur í
þorpin sín,“ sagði Powell.
Talsmenn SÞ segja að traustar
vísbendingar séu um að ríkisstjórn
Súdans í Kartúm styðji í reynd
vopnaða herflokka araba. Fullyrt
er að Janjawid-flokkar araba ráðist
oft inn í flóttamannabúðir og mis-
þyrmi þar fólki en búðirnar sem
Powell heimsótti eru sagðar með
þeim skástu. Sums staðar mun vera
skortur á öllum brýnustu nauðsynj-
um, hvorki til teppi né skýli af neinu
tagi, skortur er á vatni og mat.
Kröfur Powells
Margir geta ekki einu sinni lýst
hörmulegri reynslu sinni af fram-
ferði vígamanna heldur stama og
koma ekki út úr sér orðunum. Á
nóttinni heyrist fólk gráta sárt.
Powell var aðeins í þrjár stundir í
landinu. Er utanríkisráðherra Súd-
ans, Mustafa Ismail, tók á móti
honum á flugvellinum við komuna
til höfuðborgarinnar Kartúm sagði
Ismail að vissulega væri margt að í
Darfur en gaf í skyn að neyðin hefði
verið ýkt, þar væri engin hungurs-
neyð og engin farsótt í gangi. Pow-
ell, sem ræddi við Omar el-Bashir
forseta eftir förina í flóttamanna-
búðirnar, mun hins vegar hafa var-
að ráðamenn við afleiðingunum ef
ekki yrði gripið í taumana.
Powell mun hafa sett fram þrjár
kröfur: Í fyrsta lagi að bundinn yrði
endi á árásir Janjawid-herflokk-
anna og þeir afvopnaðir, í öðru lagi
að alþjóðlegum mannúðarsamtök-
um yrði gefið leyfi til að aðstoða al-
menning í Darfur og loks að hafnar
yrðu samningaviðræður milli
stjórnvalda í Kartúm og tveggja
uppreisnarhreyfinga blökkumanna
í héraðinu. Ismail utanríkisráð-
herra hét því loks á sameiginlegum
blaðamannafundi þeirra Powells að
orðið yrði við þessum kröfum og
þegar yrði gripið til ráðstafana til
að koma á lögum og reglu í Darfur.
„Við ætlum að flýta samninga-
viðræðum [við uppreisnarhreyfing-
arnar]. Vonandi munum við mjög
fljótlega ná samkomulagi við upp-
reisnarmennina,“ sagði Ismail.
Powell lýsti ánægju sinni með
þessa yfirlýsingu en lagði áherslu á
að fylgja yrði þeim eftir. „Ég gerði
ráðherranum það ljóst að alþjóða-
samfélagið mun áfram fylgjast
mjög með þessu máli,“ og bætti við
að alþjóðlegar refsiaðgerðir kæmu
til greina ef Súdanstjórn stæði ekki
við loforð sín. Einn af embættis-
mönnum utanríkisráðuneytisins í
Washington í fylgdarliði ráð-
herrans sagði eftir fundinn með
Ismail að svo virtist sem stjórnin í
Kartúm væri „í afneitun“ gagnvart
vandanum í Darfur.
Á lista yfir hryðjuverkalönd
Bandaríkjamenn eru enn með
Súdan á lista yfir ríki sem styðja al-
þjóðlega hryðjuverkahópa og form-
leg tengsl milli ríkjanna eru mjög
takmörkuð. En stjórn George W.
Bush forseta hefur þrátt fyrir það
veitt Súdan ýmiss konar neyðarað-
stoð og smám saman tekist að hafa
áhrif á múslímastjórnina í Kartúm,
sem m.a. hefur veitt Bandaríkja-
mönnum upplýsingar um ferðir al-
Qaeda-liða. Borgarastyrjöld geis-
aði áratugum saman í suðurhluta
landsins milli stjórnarhermanna og
uppreisnarmanna sem eru flestir
blökkumenn og kristnir. Í apríl
tókst fyrir tilstilli Bandaríkja-
stjórnar að koma á samningum um
frið sem hefur haldið sæmilega. En
um sama leyti og friður var í aug-
sýn í Suður-Súdan blossuðu átökin
upp í vestri.
Kofi Annan lýsti í gær áhyggjum
sínum af ástandinu. „Ég tel að við
verðum öll að axla ábyrgð á því að
taka þegar í stað á málum í Darf-
ur,“ sagði Annan áður en hann átti
fund með háttsettum fulltrúum SÞ
og embættismönnum stjórnvalda í
Kartúm. Annan hefur sagt að til
greina komi að senda alþjóðlegt
herlið til Darfur ef stjórn Súdans
geti ekki tryggt öryggi í vesturhér-
uðunum. „Alþjóðasamfélagið getur
ekki setið aðgerðalaust hjá og samt
kvartað yfir því að enn einu sinni sé
verið að fremja fjöldamorð,“ sagði
hann í gær. Einnig hafa talsmenn
samtakanna sagt að draga verði þá
sem staðið hafa fyrir glæpaverkun-
um fyrir rétt.
Friður öldum saman
Arabar og blökkumenn hafa öld-
um saman búið hlið við hlið í Darfur
og yfirleitt átt friðsamleg samskipti
og nokkuð verið um blönduð hjóna-
bönd, að sögn fréttavefjar breska
ríkisútvarpsins, BBC. Darfur er
hérað á stærð við allt Frakkland og
allar aðstæður víða mjög erfiðar
vegna skorts á grundvallarinnvið-
um eins og samgöngumannvirkj-
um. Powell virtist í gær lýsa and-
stöðu við hugmyndir um alþjóðlegt
friðargæslulið, að sögn AFP-frétta-
stofunnar.
Taldi Powell, sem hitti Annan
stuttlega í Kartúm, að leysa yrði
vandamálið í Darfur með því að
knýja ríkisstjórnina til að grípa inn
í. Talsmenn SÞ segja að traustar
vísbendingar séu um að stjórnin í
Kartúm styðji í reynd vopnaða her-
flokka araba. Heitið á herflokkum
araba, Janjawid, mun merkja „illir
menn á hestbaki með byssur“. Þeir
eru sakaðir um mikla grimmd en
þeir koma margir úr röðum hirð-
ingja á svæðinu. Hika þeir ekki við
að ráðast á lítil börn, að sögn sjón-
arvotta.
Stjórnvöld segja að um sé að
ræða átök um beitiland í Darfur en
alþjóðastofnanir eru á öðru máli og
líkja herferð arabískra vígamanna
við svonefnda þjóðahreinsun sem
mikið var beitt í stríðunum á Balk-
anskaga. Þá er beitt ýmsum hrotta-
legum ráðum til að hrekja fólk af
svæðum sem það hefur byggt lengi,
m.a. morðum og skipulögðum hóp-
nauðgunum sem einkum hafa það
markmið að brjóta niður baráttu-
þrek íbúanna. Heimildarmenn í
Súdan hafa skýrt frá því að fjöldi
blökkukvenna hafi orðið fórnar-
lömb nauðgara í Darfur.
Reuters
Flóttakona í búðum í Darfur-héraði í Súdan. Arabískir herflokkar eru sagðir stunda þjóðahreinsun í Darfur og
reyna að hrekja burt allt blökkufólk en arabar og blökkumenn hafa búið þar hlið við hlið öldum saman.
„Illir menn á hest-
baki með byssur“
Colin Powell krafð-
ist þess m.a. í Súdan
að Janjawid-her-
flokkar araba í Darf-
ur yrðu stöðvaðir
kjon@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. JÚLÍ 2004 23