Íslendingaþættir Tímans - 15.05.1968, Blaðsíða 13

rímurnar gömlu, sem Valdimar Ás
mundsson gaf út skömmu eftir
aldamótin. Þar lærði ég ýmislegt
sem enn er ógleymt, m. a. þessa
visu um kosningaúrslit árið 1900:
„Rangæingar rómu stikla
ramma þeyttu í gríð.
Sendu Þórð og Magnús mikla
að magna geirahríð“.
Engin deili vissi ég þá á þess-
iim mönnum. En sá, sem fyrr er
nefndur í vísunni, var Þórður Guð
mundsson bóndi í Hala, þingmað-
ur Rangæinga 1892—1902. Sá síð-
arnefndi var Magnús Torfason
sýslumaður í Árbæ. Hann sat á
þingi árið 1901, þá 33 ára gamall,
og var þá Valtýingur. í Aiþingis-
tíðindum hefi ég lesið ræður hans
á því þingi. Kemur þar fram, að
bann hefir liátið landbúnaðarmál,
svieitarstjórnarmál og fjárveitingar
til sín taka. Eitt sinn, er hann
hafði vikið að utanþingsmanni í
ræðu, og víst ekki án tilefnis, var
að því fundið af forseta, en Magn-
ús anzaði úr sæti sínu: „Sannleik-
urinn verður að komast að“. í
þessum orðaskiptum var undir-
alda flio'kkabaráttunnar að verki,
en tilsvarið kemur þeim ekki ó-
kunnuglega fyrir sjónir, er þekkt
hafa höfund þess. Svo liðu 15 ar
þangað til Magnús Torfason kom
næst á þing, enda fluttist hann í
annan landisifjórðung. Árið 1904
var hann skipaður sýslumaður í
Ísaifjarðarsýslu og bæjarfógetj á
ísafirði. Á árunum 1916—19 sat
hann á þingi á ný og þá sem full-
trúi ísfirðinga. Ádð 1921 var hann
skipaður sýslumaður í Árnessýslu
og gegndi því embætti til 1936.
Sat fyrst á Selfossi en lengst af
á Eyrarbakka. Hann var þingmaður
Árnesinga 1923—33 og landkjör-
inn þingmaður 1934—37. Átti sæti
í bankaráði Útvegsbanka íslands
1930—32 og 1936—43, til þess
kjörinn á Alþingi. Síðasta áratug
ævinnar átti hann heima í Reykja-
vlk.
Það orð heyrði ég fara af hon-
um sem sýslumanni og bæjarfó-
geta og þar með bæjarstjórnarodd-
vita á ísafirði, að hann hefði þar
viljað vera þeim haukur í horni,
er minni máttar voru, og sem sýslu
manni í Árnesýslu, að hann hefði
haft forystu, um að rétta við fjár-
hag sýslunnar. Þann vitnisburð
hlaut hann hjá þeim, er vel máttu
það vita, að hann-hefði verið mik-
ilvirkur við embættisstörf, sýnt
uan að gera störfin einföld og ó-
brotin og reglusamur í bezta lagi.
Hann var skörulegt yfirvald i stíl
aldarinnar, sem leið, vildi láta
„hafa jafnan rétt ríkan og órik-
an“, byrstur við þá, er hann hugði
að bjóða vildu réttvísinni birginn,
átti andstæðinga, eins og ge 'ist,
vegna skoðana sinna, en naut virð-
ingar og vinsælda, er dugðu hon
um til kjörfylgis á lýðræðisöld, þó
að stjórnmálaflokkar hyrfu af sjón
arsviði og aðrir kæmu til sögu. —
Tryggvi Þórhallsson sagði, að hann
væri „grjótpáll" fyrir hérað sitt
eða kjördæmi.
Um Björn í Ögri, forföður Magn
úsar Torfasonar, kvað Fornólfur:
„Bæði af honum gustur geðs
og gerðarþokki stóð“
Og mun svo hafa verið um þá
frændur fleiri.
Ég var staddur á þingpöllum
sem áheyrandi í febrúar 1927, þeg
ar Magnús Torfason var kjörinn
forseti sameinaðs Alþingis í fyrsta
sinn, og man það allglöggt, sem þá
fór fram. Hann var þá enn í
gamla Sjálfstæðisftokknum ásamt
Benedi'kt Sveinssyni og Jakob
Möller, en Bjarni frá Vogi hafði
látizt árið áður og Sigurður Egg-
erz var utan þings það ár. Næsta
vor gengu þeir Magnús og Bene-
dikt í Framsóknarflokkinn. Þeir
höfðu áður fylgzt að, er þeir tveir
einir þingmanna greiddu atkvæði
gegn sambandslögunum 1918.
Þótti þeim þá ekki nógu fast á mál
um haidið af íslands hálfu. Báðir
lifðu þeir afnám þessara laga og
stotfnun lýðvetdis á íslandi. Ég
man vel eftir Magnúsi Torfasyni á
Aliþingi og í þingflokki Framsókn-
armanna, einikum á árunum 1930
ÍSLEWDÍNGAÞÆTTIR
13