Íslendingaþættir Tímans - 11.09.1976, Blaðsíða 2

Eiríkur Guðmundsson
frá Dröngum
Fæddur 7. janúar 1895.
Dáinn 25. júni 1976.
Upp til þin faðir fórna ég höndum.
til föðurhjartans bendir allt
frá heimsku, synd og hrekkja-
brögðum,
i heiminum er dimmt og kalt,
en hollt og gott að halla sér,
minn herra Guö aö brjósti þér.
M.J.
Eirikur var borinn og barnfæddur að
Dröngum i Arneshreppi i Stranda -
sýslu, sonur merkishjónanna Guö-
mundar Péturssonar bónda á Dröng-
um og konu hans önnu Jakobinu Ei-
riksdótturfrá Haugum i Miðfirði. Guð-
mundur og Jakobina eignuðust fjögur
hraust og mannvænleg börn, Stein-
unni, gift Jóni Lýðssyni hreppstjóra á
Skriðnesenni og er hún ein eftir á lifi af
þeim systkinunum, önnu, sem var
seinni kona Sigurjóns Sigurðssonar
kaupfélagsstjóra og siðar bankafull-
trúi i Reykjavik, Finnboga, kvongaður
Guðrúnu Diöreksdóttur, og Eirik, sem
var yngstur þeirra systkinanna. Auk
þess ólu þau hjónin upp þrjú fóstur-
börn.
Mér er það fyllilega ljóst, að saga
Eiriks, þessa dugmikla athafna-
manns, verður ekki sögð i stuttri
minningargrein, það getur aldrei orðið
nema fátæklegt hrafl um litrikan
bændahöfðingja sem Eiríkur var. Eitt
er vist aö Eirikur verður ekki gleymd-
ur af sveitungum sinum sem urðu hon-
um samferða, eða öðrum þeim er
kynntust honum náiö, slikur var eld-
móður hans i starfi, kjarkur hans og
karlmennska, einbeittur áhugi hans á
þjóðmálum, ást hans á sögu lands og
þjóðar, karlmannslund hans og hjálp-
fýsi við þá sem minna máttu sin. Hann
var maöur raunsær og gerði sér ljósa
grein fyrir kostum lands og göllum
þess, enda hagaði hann bústörfum sin-
um jafnan eftir þvi. Hann trúði á
framtið isl. bóndans og átti þá
ósk heitasta aö hann mætti verða um
ókomna framtið bústólpi og búland-
stólpi. Hann vr hetja i lund, tviefldur i
starfi og trúr sinni stétt og umfram
allt traustur heimilisfaöir. í þessu ljósi
mun minningin um Eirik geymast
meðal ættingja og vina meöan þeim
endist aldur.
2
Eirikur var snemma tápmikill ung-
lingur og röskur til allra verka, enda
þurfti hann ungur að árum á þvi aö
halda þvi fööur sinn missti hann fjór-
tán ára gamall. Það var honum mikið
áfall þvi hann elskaði og virti föður
sinn. Eftir föðurmissinn vann hann
hjá móður sinni undir stjórn hennar og
Finnboga bróður sins til ársins 1916 er
hann gekk að eiga eftirlifandi konu
sina Karitas Ragnheiði Pétursdóttur
frá Veiðileysu. Ungu hjónin hófu bú-
skap fyrst i stað á hluta úr jörðinni
Dröngum, eða til ársins 1925, að þau
tóku við allri jöröinni þegar frú
Jakobina brá búi og fluttist að Skrið-
nesenni til Steinunnar dóttur sinnar.
Þau Eirikur og Ragnheiður voru
mjög samhent og sýndu fljótt hvað i
þeim bjó og hvers þau voru megnug,
að þau hugðu á stórt og mundu ekki
una viö smátt, enda var nægilegt oln-
bogarými fyrir ung og framsækin hjón
á Dröngum, enda blómgaðist bú þeirra
með hverju árinu sem leið, þrátt fyrir
erfiða tlma. Eirikur var enda, sem
fyrr segir, hamhleypa til vinnu bæði á
sjó og landi og Ragnheiður hagsýn bú-
kona.
Þau hjónin Eirikur og Ragnheiöur
eignuðust átta börn og eru sjö þeirra á
lifi. Son sinn, Aðalstein, misstu þau
uppkominn. Hin eru. Guðmundur,
kvongaöur Valgerði Jónsdóttur, Anna
Agústa, gift Magnúsi Jónssyni, Anna
Jakobina, gift Kára Þ. Kárasyni, Lilja
Guðrún gift Friðbert Eli Gislasyni,
Elin gift Aðalsteini Arnólfssyni, Pétur
kvongaöur Svanhildi Guðmundsdóttur
og Álfheiður gift Þóri Kristinssyni.
Þetta var stór og friöur hópur, en það
gefur auga leið, að oft mun vinnudagur
hjónanna hafa orðið langur og strang-
ur til þess að geta fætt og klætt barna-
hópinn sinn meöan þau voru að vaxa
úr grasi, þvi þá voru ekki styrkirnir
frá þvi opinbera eins og nú til dags, en
það hafa kunnugir sagt mér, að aldrei
hafi orðið búsvelta I Drangaheimilinu
og segir það sina sögu um dugnað
þeirra hjóna. Þegar börnin uxu upp og
fóru aö geta rétt foreldrum sinum
hjálparhönd hefur róðurinn að sjálf-
sögðu létzt, enda þótt ég sé ekki viss
um að vinnudagurinn hafi stytzt til
muna. Sjálfsagt á fjölskyldan sam-
eiginlegan heiöurinn af þvi er sú stund
rann upp, að Drangaheimiliö var talið
með efnuðustu og myndarlegustu
heimilum i Arneshreppi. A bak við þaö
liggur mikil hetjusaga, sem ekki þarf
skýringar við.
Drangar munu hafa veriö talin all-
góð bújörð, þar er geysilega mikill
trjáreki, dágott æðarvarp. selalagnir
og kjarngott beitiland, en jörðin var
mannfrek og erfiðir aödrættir og þá að
sjálfsögðu einnig erfitt að koma afurö-
um búsins frá sér. Það er löng leiö frá
Dröngum til Norðurfjarðar, hvort
heldur farið er á sjó eöa landi, en á
Norðurfirði hafði Eirikur aöalviðskipti
sin. Hann varð þvi að kaupa og flytja
heim á haustnóttum matarforða og
aðrar nauðsynjar til vetrarins og
slátrið i sláturtiðinni. Þetta allt flutti
hann á opnum báti og er ekki óliklegt
að stundum hafi Eirikur orðið að stiga
krappan dans við ægisdætur þvi oft
gerast veður válynd norður þar, þegar
haustar að, en alltaf sigldi Eirikur
skipi sinu heilu i höfn, færandi varn-
inginn heim. Ég spurði Eirik einu sinni
að þvi hvort þetta heföu ekki verið
hálfgerðar glæfraferðir. Svarið var
stutt. ,,Við Strandamenn erum góðir
sjómenn.” Ég held að Eirikur hafi
ekki kunnað að hræðast meðan hann
var i fullu fjöri og þó var hann maður
gætinn að hverju sem hann gekk.
Þau Drangahjónin voru rómaðir
gestgjafar og oft var gestkvæmt hjá
islendingaþættír