Íslendingaþættir Tímans - 14.12.1983, Blaðsíða 2

Jónína Olafsdóttir
Borgarhóli í Blönduhlíð
Einar H. Kvaran segir að til séu bæði haustsálir
og vorsálir. Og víst er um það að manngerðirnar
eru fjölbreytilegar og lífsmynstrin eftir því. Sum
verða jafnvel ofurlítið skrautverk auðvitað með
eyðum og víxlsporum svo sem hæfir vangetu og
ófullkomleik tegundarinnar. Tíðum er líka sæti og
aðstaða á þann veg, að ekki verður saumurinn svo
sem efni stóðu þó til. En draumurinn um eitthvað
fagurt og undursamlegt einhvers staðar, jafnvel í
óskilgreindu rúmi og tíma - sá draumur lifir og er
ódrepandi og eilífur - hamingjunni sé lof.
Litla stúlkan sem fyrst sá Ijós heimsins í
hrörlegri baðstofu í Efstalandskoti í Öxnadal 24.
júní 1889 var reyndar sproti af sterkum meiði en
þó ekki borin til auðs né allsnægta. Foreldrarnir
voru blásnauð. Sex ára að aldri varð Jónína
Ólafsdóttir að yfirgefa föðurhúsin, og voru það
hennar þyngstu spor, eftir því sem hún sjálf hefur
sagt. Hún ólst því upp hjá vandalausum við mikla
vinnu og misjafna aðbúð að þeirrartíðar hætti. En
vorsálin hennar var það töfraklæði, sem ávallt bar
hana og skilaði heilli og óbugaðri til hafnar í
æfinga. Árangurinn lét heldur ckki á sér standa og
ein keppnin eftir aðra vannst með glæsibrag. Jón
á ellefu var líka fyrirliði okkar og foringi og áhugi.
hansog metnaður virkaði sem segull á okkur hina.
bað ríkti líka mikil gleði og ekki laust við þó
nokkurt stolt í röðum okkar, þegar farandbikar
Kaupmannahafnarkeppninnar vannst til eignar
1953 ásamt veglegum veggskildi úrsilfri. Auðvitað
féll það í hlut timbúrmannsins að smíða skáp til
geymslu þessara muna sem varðveittir voru í
reyksalnum á Gullfossi. Og útfrá þessum kjarna
knattspyrnuliðsins spratt líka mjög skemmtilegt
og samheldið félagsstarf, sem margir minnast enn
í dag.
Árið 1954 axlaði Jón sjópokann og hélt í land.
Gerðist hann þá aftur starfsmaður Landssmiðj-
unnar, sem þá var að hefja smíði fimm 45 lesta
báta við Fúlutjörn. Voru bátar þessir smíðaðir á
bersvæði og má nærri geta að næðingssamt hefur
þar verið í norðanáttinni og kalsamt á vetrum. Við
slíkar aðstæður hafa íslenskir skipasmiðir legstum
þurft að starfa og láta sér lynda. Þegar þessum
þætti í smíð fiskiskipa lauk réðist Jón til Skipa-
smíðaskoðunar ríkisins, og starfaði þar sem
skipaeftiriistsmaður um þriggja ára skeið. Hóf
hann sjálfstæðan atvinnurekstur eins og hugur
hans hafði alltaf stefnt að og vann að endurbótum
og viðgerðum á fiskiskipum bæði hér í Reykjavík
og nágrenni. En hugur hans stefndi að hærra
marki. Að koma sér upp eigin skipasmíðastöð.
Þótti þá mörgum sem boginn væri spenntur helst
til hátt, en ákveðni Jóns og bjartsýni samfara
þrautseigju og ódrepandi dugnaði auðnaðist hon-
um að ná settu marki. Vinnudagurinn var bæði
langur og strangur og helgar skiptu hann engu
máli. Og 1969 tekur Bátastöð hans til starfa.
Janframt því að reisa verkstæðishús, afla sér véla
og vekfæra, kom hann upp dráttarbraut og
görðum til hliðarfærslu báta. Þarna smíðaði hann
ásamt starfsmönnum sínum tvo 20 lesta báta sem
hann teiknaði sjálfur og fjölda minni báta bæði til
fiskiveiða og skemmtisiglinga. Siglingar skipuðu
ávallt mikinn sess í huga Jóns og ekkert sá hann
fegurra en skip og báta svífa seglum þöndum um
sundin blá. Hann smíðaði líka seglskútu fyrir sig
og fjölskyldu sína, en alltaf gafst lítill tími aflögu
til að sinna því hugðarefni. Um þessar mundir
vann hann að smíð 12 lesta fiskibáts fyrir eigin
2
reikning. Smíðinni miðaði vel áfram og að mati
fagmanna, að mér er tjáð, lofaði verkið meistar-
ann. Handbragð vandvirks og góðs skipasmiðs.
í marsmánuði 1955 gekk Jón að eiga eftirlifandi
konu sína Þóru Pétursdóttur ættaða úr Svarfað-
ardai. Reistu þau heimili í fyrstu að Fjölnisvegi 8
er foreldrar Jóns áttu. Er mér bæði ljúft og skylt
að þakka þeirri fjölskyldu allri Ijúfmennsku og
vinargreiða frá samvistardögum okkar Jóns. En
eldri bræður hans, Pétur prófessor í Kaupmanna-
höfn og Guðmundur skipasmiður, sem einnig var
skipsfélagi um skeið, tel ég enn í dag til minna
góðu vina. Um 1960 fluttu Þóra og Jón inn í eigin
íbúð að Sólheimum 10 þar sem þau hafa búið
síðan. Vistlegt heimili og fagurt. Einn var þó
húsmunurinn öðrum fegri, sönn völundarsmíð.
Stórt og fagurt skrifborð, sem Jón hafði smíðað á
námsárunum í Kaupmannahöfn. Hann var þá á
námskeiði á Politekniska lnstitutet ásamt meistur-
um í ýmsum smíðagreinum. Þeir fengu að velja
og ráða verkefnum þeim, er þeir áttu að smíða.
Og Jón lét sig ekkert muna um að skreppa um
stund frá skútugerð að skrifborðssmíði. Það eitt
sýnir sköpunargáfu hans í iðninni samfara lagni og
lipurð við hverskonar tangir og tól. hefla og sagir.
Þóra og Jón eignuðust tvo drengi, Agnar Jónas,
sem lengstum hefur starfað með föður sínum í
Bátastöðinni og Pétur. Hinir bestu og efnilegustu
piltar eru stunda nú báðir nám í Fjölbrautarskóla.
Megi Guðs blessun vera þeim leiðarljós og styrkur
í sárum söknuði.
Að leiðarlokum er margs að minnast og margt
að þakka. Jón á cllefu var sannur vinur, hjálp-
samur hvenær sem til hans var leitað og taldi aldrei
eftir sér mörg spor og mikla fyrirhöfn. Eigingimi
var honum fjarstætt hugtak hvort heldur í leik eða
starfi.
Hann var glettinn og gamansamur að eðlisfari
og kímnigáfu átti hann í ríkum mæli.
Að leiðarlokum er samfylgdin og vináttan
þökkuð heilshugar.
„Flýt þér, vinur, i fegri heirri,
krjúptu að fótum friðarboðans
og fljúgdu á vængjum morgunroðans
meira að starfa Guðs um geim. “
(T. Hallgrímsson)
Hannes Þ. Hafstein.
sviptivindum og haglskúrum hins hversdagslega
lífs, því aldrei varð hún fjáð á veraldarvísu en því
auðugri af lífsgleði og lífstrú.
Ýmislegt er mér minnisstætt um þessa frænd-
konu mína. Óljóst man ég þó, þegar hún bar mig
ungan á armi. Þó er sú minning Ijúf. Skýrari er
myndin, þegar Jónína var bústýra á Silfrastöðum,
því mannmarga rausnarheimili, og fórst það starf
allvel úr hendi, að ég ætla. En þó undarlegt sé, er
mér lang hugstæðust mynd hennar þau ár, sem
hún dvaldi á Sjúkrahúsi Skagfirðinga þrotin að
heilsu og kröftum en með óskerta lífsgleði. Eigi
var þó orsökin sú, að hún vænti að endurheimta
heilsu og þrótt. En vorsálin var óbuguð, og
dauðanum kveið hún ekki, enda kjarkkona. „Ég
held ég fari nú að deyja“, sagði hún við mig oftar
en 'einu sinni og hló við glaðlega. „Ég verð bara
fegin." En lausnarstundin lét ei að síður á sér
standa. Hvað eftir annað yfirgaf ég hana með þá
fullvissu, að við sæjumst ekki framar í þessu lífi.
En þegar ég kom næst, var frænka gamla komin í
stól fram í setustofu og gat hlegið hjartanlega,
þótt samtal yrði kannski í knappara lagi sökum
heyrnardeyfu.
Jafnan taldi ég mér trú um, að erindi mitt á
Sjúkrahús Skagfirðinga væri það að gleðja m.a.
þessa háöldruðu frænku mína. En þegar ég fór af
hennar fundi, fann ég glöggt, að það var ég, sem
var þiggjandinn. Vorsál þessarar konu hafði
miðlað mér þrótti og kyrrlátum fögnuði, svo að
mér fannst ég vera örlítið betri maður. Þannig var
þetta reyndar einnig eftir heimsókn til fleiri
sjúklinga.
Jónína Ólafsdóttir var þrekmikil kona, vel
vaxin og fremur fríð sýnum. Ekki bar hún nein
sýnileg ör eftir harðræði æskuáranna. Eiginmaður
íslendingaþættir