NT - 12.02.1985, Blaðsíða 11

IH' Þriðjudagur 12. febrúar 1985 11
LlL Ad utan
■ Sú skoðun verður æ al-
gengari að fjölmiðlar í hinuni
vestræna heimi séu orðnir svo
voldugir að í raun stjórni þeir
gangi mála en ekki kjörnir
fulltrúar. Víst er um það að
fjölmiðlavaldið er mikið og
láta ritstjórar, blaðamenn og
fréttaskýrendur mjög til sín
taka í allri þjóðmálaumræðu
og hafa vafalaust áhrif á
skoðanamyndun almennings.
En hvort hún er eins afger-
andi og menn vilja vera láta er
vafamál og víst er að það eru
stjórnmálamenn sem taka all-
ar meiriháttar ákvarðanir og
að gjörðir þeirra eru undirrót
umræðunnar, hvar svo sem
hún ferfram.
Hinn aldni blaðamaður
James Keston fjallaði nýlega
um þetta efni og telur að
stjórnmálamenn hafi ekki
síöur áhrif í gegnum fjölmiöl-
ana en þeir sem við þá starfa.
í eftirfarandi grein segir
Reston álit sitt á þessu máli og
er hún eins og sjá má niiöuð
við bandaríska stjórnmála-
menn og áhrif þeirra á kjós-
endur heima fyrir.
Reston skrifar:
Þegar þú heyrir um nieið-
yrðamál Westmoreland hers-
höfðingja á hendur CBS sjón-
varpsstöðinni og Sharons
hershöfðingja á hcndur tíma-
ritinu Time, er þcr næst að
halda að um sé að ræða órás
hins voiduga og tillitslausa
fjölmiðlaiðnaðar í Banda-
ríkjunum á opinbera
starfsmenn. Ef þú trúir þess-
ari vitleysu þá trúir þú öllu.
Það neitar því enginn að
fréttamenn og ritstjórar eru
tíðum tillitslausir og óprúttnir
í að brjóta friðhelgi einkalífs
venjulegra borgara. En í
hinni endalausu. óhjákvæmi-
legu og nauðsynlegu baráttu
milli opinberra starfsmanna
og fréttamanna þá er greini-
legt að valdajafnvægið er
þeim fyrrnefndu í hag.
Ég minnist þess ekki að ó
sl. 50 árufn hafi opinberir
starfsmenn fengið jafn mikið
rúm í fréttum og í dag í
Bandaríkjunum. Þeir á-
kvarða bæði innihald og tíma-
setningu opinberra upplýs-
inga með kunnáttusamlegu
mati á hvenær skal blása upp
hagstæðar fréttir og hvenær
draga sem mest úr óhagstæð-
um fréttum.
Ef Reagan forseta líkar
ekki spurningar fréttamanna
á blaðamannafundum þá
svarar hann þeini einfaldlega
ekki eins og hann iðkaði svo
mjög á tímabilinu frá útnefn-
ingu hans sem forsetafram-
bjóðanda til þess er hann var
kjörinn. Þegar Reagan hélt
að fréttamenn gætu valdið
honum vandræðum í sam-
bandi við innrásina í Gren-
ada, þá einfaldlega útilokaði
hann þá. Útkoman er síðan
sú, að flestir Bandaríkja-
menn telja slíkt vera ágæt-
ishugmynd.
Franklin Roosvelt, meist-
ari útvarpsstjórnmálanna,
stóð nákvæmlega á sama
hvað leiðarahöfunar og
dálkaskrifarar héldu um hann
■ Meistari sjónvarpsstjórnmálanna, Ronald Reagan. Hann getur komið öllum sínum sjónarmiðum á framfæri hvenærsem hon-
um hentar.
og stefnumál hans svo lengi
sem hann komst á forsíður
dagblaðanna og gat haldið
áfram „arinelds“-spjalli sínu
til almennings á sunnudags-
kvöldum. Hann var ekki kos-
inn forseti fjórum sinnum af
tilviljun.
Ronald Reagan, meistari
sjónvarpsstjórnmálanna, er
eins og atvinnumaður saman-
boriðvið Roosvelt. Hannget-
ur dregið almenning að sjón-
varpsskjánum til að hlýða á
stefnumál sín og skoðanir á
næstum hvaða tíma sem er og
tryggustu aðstoðarmenn hans
fylgja honunt fast á eftir í
þeim efnum.
Þessa dagana er næstum
óhjákvæmilegt að kveikja á
sjónvarpinu á morgnana án
þess að þar sé einhver ráð-
herrann eða starfsmaður
Hvíta hússins að básúna út
kosti aukinna varnarmálaút-
gjalda eða draga úr hættum
vegna mikilla skulda ríkis-
sjóðs. Og þegar þessir menn
birtast með boðskap sinn í
fréttaskýringaþætti David
Brinkleys, „Meet the Press“
og „Face the Nation“, þrem-
ur mikilvægustu fréttaskýr-
ingaþáttunum í bandarísku
sjónvarpi, þá njóta þeir nieiri
athygli en allir prédikar
landsins til samans, sem er
ekki lítið í hinni trúhneigðu
Ameríku. Síðan erallt tuggið
upp í morgunblöðunum á
mánudegi.
Það er auðvitað ómögulegt
að álasa ríkisstjórn fyrir að
hampa góðu verkunum og
draga sem mest úr því sem
verr hefur tekist til með. All-
ar stofnanir gera slíkt hið
sama, hvort sem um er að
ræða dagbiöð, sjónvarps-
stöðvar, biskupa. fréttamenn
eða ritstjóra.
Það sem athyglisvert er
þessa dagana er ekki það að
fjölmiðlar séu ógnun við vald,
stefnu og áróður ríkisstjórn-
arinnar heldur er það hversu
lítil og áhrifalaus ógnun þeir
■ Meistari útvarpsstjórnmálanna, F.D.Roosvelt. Honum stóð nákvæmlega á sama um hvað
blöðin skrifuðu um hann, en þjóðin hlustaði þegar forsetinn talaði í útvarp, og kaus hann fjórum
sinnum.
varp í Bandaríkjunum hafa
aldrei verið opnari cn einmitt
í dag. Þróun á sviöi ljósritun-
ar, offsetprentunar, almenn-
ings- og kapalsjónvarpskerfa
hefur lcitt af sér, þrátt fyrir
misheppnaða síðdegisblaða-
útgáfu í mörgum stórborgum,
að viö búum nú við mestu
frjálsræðisbyltingu í fjölmiðl-
un, sem átt hefur sér stað síð-
an prentverk kom til sögunn-
ar.
Stóra spurningin er, hvort
sé meiri ógnun við öryggi
fólksins, vald fjölmiðla eða
vald ríkisstjórnar.
Skoöun höfundar er sú, að
Bandaríkin þurfi á hvoru
tveggja aö halda því ljóst er
að í dag cr uppi grundvallar-
ágreiningur um hvað „ör-
yggi" landsins merki í raun og
veru. Sumir telja það þurfa
öflugri vopnabúnað en aðrir
telja það þurfa minni ríkis-
skuldir. Þetta eru grundvall-
armálefni, sem þarfnast um-
ræðu bæði í öflugum fjölmiðl-
um og innan öllugrar ríkis-
stjórnar.
Reagan forseta fórust svo
orö á fundi með aðstoðar-
mönnum sínum: „Ég var að
hugsa um það, að á fyrsta
stjórnartímabili okkar
mótuðum við söguna - og á
öðru stjórnartímabilinu get-
um við þá breytt gangi sög-
unnar fyrir ókomna tíð..."Frá
og með þessari stundu er bara
að „kýla á það“. Ókomin tíð er
langur tími og skoðanir lbr-
setanna hafa verið birtar op-
inberlega. Og ef við ætlum að
„hafa fjör“, þá ættum við hafa
það öll í sameiningu í stað
þess að treysta á orð Reagans
livað það varðar.
Er ofanritað þá bara rök-
ræða til framdráttar fjölmiðl-
urn? Svo sannarlega er það
ætlunin, en því er jafnframt
ætlað að vera það santa fyrir
almenning, sem er ekki svo
mjög hrifinn af fjölmiðlunum,
en mundi trúlega ekki vera
ánægðari með lífið án þeirra.
eru. Meginmótsögnin í þessu
er sú að dagblöðin og sjón-
varpsstöðvarnar eru fordæmd
fyrir varkárni sína af ríkis-
stjórn sem fordæmir kúgun-
arvald ríkisins og leggur
áherslu á einstaklingsfrelsið
og stofnanir óháðar ríkisvald-
inu. nema þegar þetta frelsi er
1 notað til gagnrýna vald og
stefnu núverandi ríkisstjórn-
: ar.
Það er þó Ijóst, að þrátt fyr-
ir öll mistök fjölmiðla þá er
opinberum starfsmönnum
j alls ekki meinað að konia
, skoðunum sínum á frani-
| færi í þessuin miðlum. Fyrir
u.þ.b. tveimur áratugum á-
kváðu virtustu dagblöð
Bandaríkjanna að flækjur
utanríkis- og landsmála væru
' of mikilvæg málefni til að láta
eingöngu fréttaskýrendum
blaðanna þau eftir. Því konm
þau á fót sérstökum lesenda-
síðum þar sent opinberir
starfsmenn eða almenningur
gæti komið málefnalegri
gagnrýni á umfjöilun dag-
blaðanna á framfæri.
Dagblöð, útvarp og sjón-
Hverjir hafa völdin?
- stjórnmálamenn eða fjölmiðlar