Sunnudagsblaðið - 21.03.1965, Blaðsíða 18

innan tíðar mjög vinsamlegt svar
frá einhverjum Alfred Nobel. Bar-
ónsfrúin fullvissaði hana um, að
þetta mundi vera sá sami Nobel
og hefði fundið upp dynamitið..
I?að varð úr, að Bertha fór til Par-
ísar að hitta þennan Nobel að
máli.. i
Er þau hittust Bertha og Nobel,
brá þeim heldur betur í brún. Hún
sá samstundis, að hér var ekki um
roskinn mann að ræða, heldur
miðaldra unglcgan mann 43 ára,
með dökkt alskegg, sem virtist við
fyrstu sýn viðfeldinn, en hlé-
drægur. Nobel stóð hér frammi
fyrir, ekki miðaldra konu, heldur
glæsilegri ungri konu, aðeins 33
ára, með góðlátan glampa í dökk-
brúnum augum.
Alfred Nobel, sem nú var orð-
inn fjáður maður og frægur (en
staðfastur piparsveinn), bjó í
skrautlegu stórhýsi, búið hinum
fegursta búnaði og þægingum inn-
anhúss. í þjónustu sinni hafði
hann frægan matsvein, scm hafði
þó sjaldan tækifæri tii að sýna
hæfni sína sem slíkur, þar eð
Alfred Nobel neytti mjög fábrot-
ins matar vegna magakvilla, sem
mun hafa stafað af innöndun skað-
legra efna, er hann vann að til-
ráunum sínum.
Víkur þá aftur að fyrstu skipt-
um þeirra Berthu og Nóbels. Eftir
að hafa virt hvort annað og metið
og heilsazt virðulega, kveðst hann
ætla að aka henni til gistíhúss,
þar sem hann ætlaði henni bú-
setu. Að því loknu bauð hann
henni til morgunverðar. Á meðan
þau neyttu máltíðarinnar, talaði
hann um stjórnmál og listir, hverf-
ulleik lífsíns og framtíð og horfur
mannkynsins. Ilann veitti því
brátt athygli, að hún var áhuga-
samur áheyrandi og.allvel að sér.
Morguninn eftir, settist Bertha
við vinnuborð sitt i einkaskrif-
stofu Nobels.
Sú innsýn er Bertha, — sem
cinkaritari Alfreðs Nobel — fékk
í framleiðslu skotfæra og ann-
ars vígbúnaðar, fékk þegar i
stað mjög á hana. — Hún
fylgdist með því, á hvern hátt
samstaJ'fsmenn Nobels höfðu vak-
andi augu á framvindu stjórn-
mála i heiminum og hvemig þeir
leifcuðust við að kófna sér í mjúk-
inn hjá hinum herskárri öflum
þjóðanna vegna væntanlegrar
sölu sprengiefnis.
í raun og veru var Nobel sjálf-
ur barn sinnar aldar. Hann var í
innsta eðli sínu veglyndur maður,
sem hafði óbifandi trú á framtíð-
armöguleikum mannkynsins til
hins betra. Hann gaf fjárfúlgur til
ýmissa stofnana, en átti til að fara
um þær háðulegum orðum á eftir.
Þannig var skápferli hans.
Sem einkaritari hafði Bertha ær-
inn starfa, sem átti hug hennar;
samt gat hún aldrei gleymt Arthur
Suttner vini sínum. Hún fékk
næstum daglega bréf frá honum,
og systur hans skrifuðu henni, að
hann færi mikið einförum og væri
vart mönnum sinnandi. Þá var það
einn daginn, — en Nobel var þá
einmitt staddur í Stokkhólmi að
korna á fót nýrri dynamitverk-
smiðju, — að Bertha fékk bréf
frá Arthur, cn þar stóð meðal ann-
ars: ,,Ég get ekki lifað án þín“. Þá
tók Bertha lokaákvörðun. Hún reit
Nobel nokkrar linur, þakkaði hon-
um samveruna og alla velvild og
bað hann að misvirða ekki, að hún
færi svo fyrirvaralaust úr þjón-
ustu hans.
Hún veðsetti einasta skartgrip
sinn, nisti, og keypti sér farmiða
með fyrstu hraðlest til Vinar.
Skömmu síðar voru þau Arthur
gefin saman í lítilli sveitakirkju,
án vitundar foreldra Arthurs. —
Strax að lokinni vígslunni fóru
þau til Mingrelien, sem var lítið
kákasískt furstadæmi, nýlega
gengið Rússum á hönd.
Hveitibrauðsdagar þeirra hjóna
í Mingrelien stóðu í níu ár. Arthur
vann í skrifstofu hjá veggfóðurs-
fyrirtæki í bænum, en Bertha leið-
beindi dætrum yfirstéttarfólks í
söng og músik. Allan þennan
tíma höfðu þau aðeins til hnífs og
skeiðar.
Þegar Rússar sögðu Tyrkjum
stríð á hendur árið 1877 varð þetta
litla fursladæmi óumflýjanlcga að
taka þátt í þeim hildarleik.
Bertlia var þess ásjáandi. er
ungir menn í blóma lífsins fóru
áleiðis til vígstöðvanna. Hún sá
þá einnig suma hvei-ja, ér þeir
komu aftur helsærðir í hjúkrunar-
vögnum. Hún hughreysti sorg*
Bertha von Suttner
mæddar rnæður og aðra aðstand-
endur, sem höfðu orðið að sjá á
bak ástvinum. Þá aðstoðaði hún í
sjúkrahúsi bæjarins og gekk um
beina í matstofu hermannanna.
Á uppvaxtarárum sínum í Vínar-
borg, gerði hún sér ekki grein
fyrir því, hvílíkur ógnvaldur allur
hernaður var í raun og veru. Hún
varð þess vísari í Vin, að heim
komu úr hernaði ungir menn í
fullu fjöri með ótal heiðurs- og
afreksmerki og sýndu sig í spegla
sölum stórborgarinnar x dansi og
öðrum gleðskap. En nú stóð hún
andspænis raunveruleikanum.
Hún fylltist viðbjóði og liryggð í
garð þeii-ra stjórnmálamanna og
hershöfðingja, sem voru frum-
kvöðlar slikra ódæðisverka. Það
olli henni hugarangurs að geta
ekkert aðhafzt sjálf.
Hinn fjölgáfaði maður hennar,
Arthur, sá sér hér leik á borði.
Hann hóf nú að rita nokkra greina
flokka um gang stríðsins og aflcið-
ingar þess, er hann seldi dagblaði
einu í Vínarborg. Eftir lok styrj-
aldarinnar skrifaði hann nokkrar
frásagnir um lif og starf með-
bræði-a sinna i Kákasus. Var hann
þannig áður cn hann gerði sér
Ijóst oi'öinn víðlesinn og virtur
ritliöfundui'. Bertha vildi ekki
standa að baki manni sínum i þessu
efni. Hún ski-ifaði gi-einar, er hún
ncfndi: „Staða konunnar og álit
heunar á styi-jöldum“. Sendi huu
þessa ritsmíð blaðinu „Presse" i
042 etfNNUDAGSBLAÐ - AiÞÝDUBtADIÐ