Morgunblaðið - 07.02.2005, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 7. FEBRÚAR 2005 25
Miðasalan er opin: frá kl 10:00 alla virka daga. Netfang: midasala@borgarleikhus.is
Miðasala í síma 568 8000 -
og á netinu: www.borgarleikhus.is
2. sýning 13.feb. kl. 19.00 – ÖRFÁ SÆTI LAUS
3. sýning 18.feb. kl 20.00 - ÖRFÁ SÆTI LAUS
4. sýning 20. feb. kl. 19.00 – 5. sýning 25. febrúar kl. 20.00 – 6. sýning
27. febrúar kl. 19.00 – 7. sýning 4. mars kl. 20.00
8. sýning 6. mars kl. 19.00 – 9. sýning 12. mars kl. 19.00
Miðasala á netinu: www. opera.is
Miðasalan er opin kl. 14-18 virka daga, kl. 13-18 lau. og sun. og fram að sýningu sýningardaga. Símasala frá kl. 10 virka daga.
Frumsýning 11. febrúar kl. 20 – UPPSELT
4 600 200
leikfelag.is
Miðasölusími
„Glæsileg
útkoma –
frábær fjölskyldu-
skemmtun”
SS RÚV
Óliver! Eftir Lionel Bart
Fös. 11.2 kl 20 UPPSELT
Lau. 12.2 kl 20 Örfá sæti
Sun. 13.2 kl 14 aukasýn. Nokkur sæti
Fös. 18.2 kl 20 Nokkur sæti
Lau. 19.2 kl 20 Nokkur sæti
Ath: Ósóttar pantanir seldar daglega!
Tilboð til Visa-vildarkorthafa:
Fljúgðu á Óliver á punktum til 6. feb
Á FÖSTUDAGINN síðastliðinn var frumsýnt á nýja
sviði Borgarleikhússins dansverkið „Við erum öll Marl-
ene Dietrich FOR. Verkið er smíð Ernu Ómarsdóttur og
Emils Hrvatins. Erna er íslenskum dansunnendum góð-
kunn m.a. fyrir vinnu sína með Dansleikhúsi með Ekka
svo og verk sitt, IBM 1401 sem sýnt var á Listahátíð
2004. Áður en Erna hélt erlendis til náms var hún nem-
andi í Listdansskóla Íslands. Þar var hún í hópi dansara
sem ekki þóttu uppfylla kröfur sem gerðar voru til klass-
ískra listdansara. Myndaður var flokkur með þessum hóp
dansara undir leiðsögn Silviu von Kospoth og Árna Pét-
urs Guðjónssonar. Það er skemmtilegt frá því að segja að
Erna ásamt fleirum úr þessum hópi hafa látið mikið að
sér kveða í nútímadansi hérlendis sem og erlendis. Erna
hefur undanfarin ár starfað með framsæknum evrópsk-
um nútímadanshöfundum á borð við Jan Fabré og Pierre
Coulibeuf. Nokkuð hefur verið fjallað um hana í evrópsk-
um dansheimi og hefur hún meðal annars verið valin
besti nútímadansarinn af Ballett Tanz-tímaritinu og er
það nokkur heiður. Hinn höfundur verksins Slóveninn
Emil Hvratin er menntaður í leik og leikhúsfræðum og er
hugmyndafræðingur, dramatúrg og leikstjóri dansverks-
ins.
Á strengjum kringum sviðið drupu hvít hálfgagnsæ
tjöld niður úr loftinu. Tveir dansarar fylgdust með áhorf-
endum streyma inn í salinn, aðrir dansarar kútveltust um
á gólfinu. Verkið fór af stað með látum. Áhorfendur voru
skipaðir í hlutverk friðargæsluliða og fengu þeir upphitun
hjá ofsakátum dönsurunum, léttar sveiflur og teygjur.
Sjálfur var hópurinn á sviðinu í hlutverki listamanna eða
skemmtikrafta á átakasvæði friðargæsluliða. Verkið tók
á sig margar myndir þennan eina og hálfa klukkutíma
sem flutningurinn tók. Það var í gjörningastíl og í því
birtust margar stuttar uppákomur/„happenings“. Í verk-
inu setja höfundar sig ekki í stellingar ádeilu og gagn-
rýni, heldur setja sig í ýmsar aðstæður á stríðshrjáðum
svæðum. Með því að fara ,,með stríði“ birtist engin ákveð-
in skoðun heldur eru áhorfendur látnir um að mynda sér
hana sjálfir og verða fyrir bragðið meiri þátttakendur í
sýningunni. Ekki var allt sem sýndist. Innilegur hlátur og
gleði eins kvendansarans virtist vera fölskvalaus en þeg-
ar hún í taugaveiklun tönglaðist á hamingju sinni, runnu
á tvær grímur. Þó að skírskotun verksins væri óljós á
köflum og í verkinu talað undir rós, þá nægði að ímynda
sér aðstæður á átakasvæðum til að tengja uppákomur á
sviðinu við raunveruleikann. Innri líðan var túlkuð af
dansara sem fór í háhælaðan skó, fullan af blóði. Hún
setti upp nautnasvip og virtist í hamingjuvímu. Stuttu
síðar var hún farin að kjökra og komin með báða fætur
aftan við höfuðið. Stelling þessi gaf til kynna ósjálfbjarga,
niðurbrotna manneskju. Sögumaðurinn í verkinu var eft-
irminnilegur þar sem hann þuldi ljóðlínur úr lagi Johns
Lennons „Imagine“. Karakter hans var óviðjafnanlegur,
fölleitur í pelskápu talandi með slavneskum hreim. Hann
var bæði kómískur og aumkunarverður og í textanum
hljómaði samskonar uppgjöf og sorg sem birtist víðs-
vegar í verkinu. Lifandi og pönkuð tónlistin var kröftugur
bakhjarl verksins. Dansgerðin var aukaatriði en látbragð
var notað til að kasta fram hugmyndum. Tíu reglum ætl-
uðum friðargæsluliðum var varpað á vegg uppsviðs. Þar
voru tíundaðar siðareglur eins og bann við sálrænni og
kynferðislegri misnotkun á íbúum svæðisins, sér í lagi
misnotkun á konum og börnum. Í veglegri dagskrá sem
minnir á vegabréf eru jákvæðar og neikvæðar hliðar á
friðargæslu taldar upp. Þar koma fram óhugnanlegar
staðreyndir um breyskleika friðargæsluliða, sem við
ókunnar og erfiðar aðstæður geta sýnt á sér aðra og nei-
kvæðari hlið. Upplýsingarnar í vegabréfinu eru fengnar
af heimasíðum eins og nato.int. Þar kemur meðal annars
fram að listamenn sem fengnir eru til að skemmta frið-
argæsluliðum, þurfa að uppfylla ákveðin skilyrði. Þeir
verða t.d. að forðast að valda ágreiningi með list sinni og
listin verður að vera „smekkleg“. Það er ekki hægt að
segja að dansverkið á Nýja sviði Borgarleikhússins sé
„smekklegt“ eða valdi engum ágreiningi, því verkið er
bæði ágengt og „pönkað“. Það er frumkraftur í því og það
endurspeglar raunveruleikann. Þar sem er stríð þar
þrífst ótti, taugaspenna, depurð, skelfing og ótrúlegur
óhugnaður. Allt þetta og meira til endurspeglar dans-
verkið. Það er sannleikurinn í verkinu sem snertir. Það er
vissulega fullt af ádeilu þó að það taki ekki afstöðu með
eða á móti stríði eða leiti eftir svörum eða lausnum á
vandanum. Þetta dansverk er það besta sem hér hefur
lengi sést. Dansverkið er einlæg samtímalist þar sem tek-
ist er á við kaldan raunveruleikann. Eins og góð list gerir
þá bæði snart það og skildi eftir spurningar og vangavelt-
ur um heiminn sem við lifum í.
Samtímadansverk
sem snertir
DANSLIST
Borgarleikhúsið
Höfundar: Erna Ómarsdóttir, Emil Hrvatin. Dansarar og meðhöf-
undar: Peter Anderson, Lieven Dousselaere, Alix Eynaudi, Alex-
andra Gilbert, Katrín Ingvadóttir, Guðmundur Elías Knudsen,
Erna Ómarsdóttir, Frank Pay, Diederik Peeters, Valgerður Rún-
arsdóttir. Tónlist: PONI, Laiback. Búningar: Elena Fajt. Lýsing:
Miran Sustlersic. Hljóð: Xavier van Wersch. Tæknistjórnun:
Benedikt Axelsson. Aðstoðarleikstjóri: Mare Bulc. Ljósmyndir:
Marcandrea, Golli. Videó: Jure Novak, Mare Bulc, Emil Hrvatin
og fleiri. Frumsýning 4. febrúar 2005.
Nýja sviðið
Morgunblaðið/Golli
Lilja Ívarsdóttir
„Þetta dansverk er það besta sem hér hefur lengi sést,“
segir m.a. í umsögn um verkið „Við erum öll Marlene
Dietrich FOR“.
TVÆR gamlar konur sem sátu ná-
lægt mér á tónleikum Geirs
Draugsvoll harmóníkuleikara í
Norræna húsinu virtust hissa þeg-
ar hann byrjaði að spila tónsmíðina
Søkk eftir Henrik Hellstenius.
Tónlistin var líka langdregin og
samanstóð af tilgangslausum
óhljóðum, og þó GSM sími áheyr-
anda á fremsta bekk spilaði Scott
Joplin á tímabili var það skamm-
góður vermir. Konurnar hrukku
við í verstu dynkjunum í verkinu;
kannski höfðu þær búist við að
heyra Síldarvalsinn og annað í
svipuðum dúr. Hvílík vonbrigði!
Konurnar voru líka farnar eftir hlé.
Satt best að segja var efnis-
skráin á þessum tónleikum, sem
voru haldnir á laugardaginn og
voru hluti af Myrkum mús-
íkdögum, dálítið misjöfn. Bæði tón-
smíðin eftir Hellstenius og líka
Cadenza eftir Klaus Ib Jørgensen
voru óttalega þunnar; vissulega
ágætlega samansettar, en úr svo
ófrumlegum, jafnvel klisju-
kenndum efniviði, að ég hefði sjálf-
ur frekar viljað heyra Síldarvals-
inn.
Flashing eftir Arne Nordheim
var mun betra, þar var a.m.k.
skáldskapur á ferðinni; tónarnir
höfðu merkingu og sköpuðu stemn-
ingu sem erfitt er að skilgreina
með orðum. Tears eftir Bent Lor-
entzen var líka einlægt og þrungið
dramatískum átökum, og Mid-
summer Adventures eftir Staffan
Mossenmark var heillandi mynd-
rænt og kryddað skemmtilegum
leiktilburðum harmóníkuleikarans.
Tónleikarnir voru því ekki eins
mikil vonbrigði og leit út fyrir í
fyrstu.
Draugsvoll er firnagóður harm-
óníkuleikari, með öfluga tækni og
öruggan, áreynslulausan leikmáta
sem unaður var að hlýða á. Í það
heila voru þetta því ágætis tón-
leikar fyrir utan fyrstu tvö atriðin;
kannski ekki eins skemmtilegir og
dagskrá með Sjipp og hoj, en fyrir
mig persónulega talsvert áhuga-
verðari.
Enginn sveitaballanikkari
TÓNLIST
Norræna húsið
Geir Draugsvoll harmóníkuleikari flutti
tónlist eftir Hellstenius, Jørgensen, Nord-
heim, Lorentzen og Mossenmark. Laug-
ardagur 5. febrúar.
Myrkir músíkdagar
Jónas Sen
RAFTÓNVERK (eða kannski rétt-
ara „-hljóðverk“) hafa löngum þótt
afstraktasta kytran í þegar af-
ströktum list-
músíkheimi sam-
tímans, og því
hlutfallslega
fárra yndi. Mæt-
ingin í Salnum á
föstudag var
samsvarandi fá-
menn og góð-
menn, eða um 40
manns; flestir
tónskáld og norrænir boðsgestir.
Þrátt fyrir 20 mín. töf skiluðu ný-
tilkomin aukatengsl greinarinnar
við fylgismenn tölvurokksins sér
ekki sem skyldi, líklega sakir tíma-
setningar.
Á boðstólum voru þrjú rafverk
eftir jafnmarga höfunda, alla
ókynnta í tónleikaskrá MM.
Lengst var hið fyrsta, Þjóðlög 8
þættir (24’) eftir félagsformann ís-
lenzkra tónskálda, Kjartan Ólafs-
son. Það virtist að því leyti skylt
Sólófóníu hans frá kvöldinu áður í
Háskólabíói að bæði byggðu að
sögn á íslenzkum þjóðlögum; að
vísu á það langsóttan hátt að ekki
þekktist aftur aukatekin stemma.
Rafverk Kjartans bauð samt upp á
ágætar hugmyndir er minntu fal-
legast á tilhugalíf sjávarspendýra,
þó að athygli manns tæki að dreif-
ast eftir um það bil 16 mínútur.
M.ö.o. þriðjungi of langt fyrir aðra
en hörðustu rafkera.
Ekki var tónleikaskrá fyrir að
þakka, heldur munnlegri forkynn-
ingu Gotlendings frá VICC (Visby
International Centre for Compos-
ers), að lettneskt þjóðerni Indru
Rise varð uppvíst. Verk hennar,
Protect the Environment (10’),
nýtti í titilanda hljóð úr guðs-
grænni náttúru, þ. á m. fjarlægt
brimsog og sjófuglakvak, í boð-
bærri andstöðu við ígildi vondra
iðnaðarhljóða – raunar í formi
rómantískra steðjuhöggva úr gam-
aldags járnsmiðju. Vakti þar mesta
athygli seiðandi víxlsöngsbrot
tveggja kvenradda í víðœmu raf-
gervi; óefað músíkalskasta augna-
blik kvöldsins.
Heilsteyptast var síðasta og
elzta verkið, Angklung & Ice eftir
Patrick Kosk, sem eftir að- og frá-
blásturslitlu sænskumæli að dæma
var frá Finnlandi. Því miður komst
fátt til skila úr lágróma kynningu
hans. Hins vegar stappaði verkið
furðunærri skynjanlegu heildar-
formi. Merkilegt fyrir nútíma raf-
verk, er mörg virðast eigra
áhyggjulaust úr einu í annað, án
þess að virkja að ráði auðmun-
anlegasta efnið í formrænar burð-
arstoðir.
Eins og endranær gat hver túlk-
að huglægu áreitin að vild, og
raunar kjörið sálarrannsóknarefni
hvað sameinar eða skilur að hug-
myndatengsl hlustenda í þeim efn-
um. Ekki lét samt allt jafn-
kliðmjúkt í eyrum; t.d. minnti
ágengur miðkaflinn helzt á snún-
ing kolryðgaðrar risaskilvindu. En
eftir þær hringskruðningar leið
manni þó sem heimkominn úr
háskasömu ferðalagi, og verkið
gekk því undravel upp í rest á
íhugulum niðurlagshljóðum upp-
hafsins.
Rafseiddur víxlsöngur
TÓNLIST
Salurinn
Rafverk eftir Kjartan Ólafsson (frumfl.),
Indra Rise (frumfl.) og Patrick Kosk á
vegum NOMUS / VICC. Föstudaginn 4.
febrúar kl. 20.
Myrkir músíkdagar
Ríkarður Ö. Pálsson
Kjartan Ólafsson